Αντώνης Αργυρός: Η ψήφος των Ελλήνων του εξωτερικού

Του Αντώνη Αργυρού*

Από τις συζητήσεις που γίνονται κανείς πλέον δεν αμφισβητεί ότι οι Έλληνες πολίτες που είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους και διαβιούν έξω από την Ελληνική Επικράτεια είναι επιβεβλημένο να διευκολύνονται στην άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος.

Ο Συνταγματικός νομοθέτης κατά το άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος, δικαίωμα της συμμετοχής του πολίτη στην πολιτική ζωή της χώρας περιλαμβάνει την δυνατότητά του αφενός μεν να εκλέγει τους αντιπροσώπους του στο Κοινοβούλιο (ενεργητικό εκλογικό δικαίωμα), αφετέρου δε να εκθέτει ο ίδιος υποψηφιότητα αντιπροσώπου (παθητικό εκλογικό δικαίωμα), εφόσον βεβαίως και στις δύο περιπτώσεις συντρέχουν οι προϋποθέσεις που προβλέπονται από τα σχετικά άρθρα του Συντάγματος και τη λοιπή νομοθεσία. Το άρθρο 108Σ καθόρισε ότι το κράτος μεριμνά για τη ζωή του απόδημου ελληνισμού και τη διατήρηση των δεσμών του με τη μητέρα Πατρίδα.

Επίσης, μεριμνά για την παιδεία και την κοινωνική και επαγγελματική προαγωγή των Ελλήνων που εργάζονται έξω από την επικράτεια.» παράλληλα καθόρισε με την διάταξη του άρθρου51 παρ 4 ότι: ««…Νόμος που ψηφίζεται με την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθμού των βουλευτών μπορεί να ορίζει τα σχετικά με την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος από τους εκλογείς που βρίσκονται έξω από την Επικράτεια. Ως προς τους εκλογείς αυτούς η αρχή της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών δεν κωλύει την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος με επιστολική ψήφο ή άλλο πρόσφορο μέσο…».

Δικαίωμα ψήφου διατηρούν όσοι Έλληνες πολίτες έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους (δηλαδή μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του έτους των εκλογών) και όσοι είναι εγγεγραμμένοι σε εκλογικούς καταλόγους ενός δήμου ή της χώρας, εφόσον δεν στερούνται του δικαιώματος του εκλέγειν. Στερούνται του δικαιώματος όσοι τελούν, σύμφωνα με τις διατάξεις του Αστικού Κώδικα, σε καθεστώς πλήρους στερητικής δικαστικής συμπαράστασης και εκείνοι που το στερήθηκαν για δεδομένο χρονικό διάστημα, εξαιτίας αμετάκλητης ποινικής καταδίκης για εγκλήματα του ποινικού και στρατιωτικού ποινικού κώδικα.

Στο άρθρο 51 του Συντάγματος και ειδικότερα στην παρ. 2, κατοχυρώνει την αρχή της καθολικής ψηφοφορίας, και στην παρ. 3, που την εξειδικεύει, ορίζοντας ότι: «O νόμος δεν μπορεί να περιορίσει το εκλογικό δικαίωμα παρά μόνο αν δεν έχει συμπληρωθεί κατώτατο όριο ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιοπραξίας ή ως συνέπεια αμετάκλητης ποινικής καταδίκης για ορισμένα εγκλήματα».

Βασική αρχή είναι η αρχή της ισότητας της ψήφου

Η αρχή αυτή εξειδικεύεται σε δύο επί μέρους αρχές: ότι κάθε πολίτης διαθέτει μόνον μία ψήφο και ότι όλες οι ψήφοι είναι νομικά ισοδύναμες. Στοάρθρο 25 παρ. 1 του Συντάγματος που ορίζεται ότι «όλα τα κρατικά όργανα» και πρωτίστως ο κοινός νομοθέτης «υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ανεμπόδιστη και αποτελεσματική άσκηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων» και προφανώς των πολιτικών δικαιωμάτων.

Στο δε άρθρο 52Σ ορίζεται ότι: «Η ελεύθερη και ανόθευτη εκδήλωση της λαϊκής θέλησης, ως έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας, τελεί υπό την εγγύηση όλων των λειτουργών της Πολιτείας, που έχουν υποχρέωση να τη διασφαλίζουν σε κάθε περίπτωση ».

Ο τρόπος εκλογής τόσο των αντιπροσώπων των πολιτών στο Κοινοβούλιο, στο μέτρο που δεν ρυθμίζεται από το Σύνταγμα, επαφίεται στον κοινό νομοθέτη (άρθρα 51 παρ. 3, 54 παρ. 1 και 102 παρ. 2 του Συντάγματος), ο οποίος όμως δεν μπορεί να θεσπίσει διατάξεις που αναιρούν ή περιορίζουν υπερμέτρως το ανωτέρω δικαίωμα του πολίτη (πρβλ. ΑΕΔ 35/1985, 13/1997).

Κατά την ειδικότερη ρύθμιση του τρόπου εκλογής τελεί υπό την επιφύλαξη, της τηρήσεως των αρχών της ισότητας του εκλογικού δικαιώματος (άρθρα 4 παρ. 1 και 51 παρ. 3 του Συντάγματος) και της ευρύτερης δυνατής λαϊκής εκπροσωπήσεως (πρβλ. ΑΕΔ 36/1990), οι οποίες διέπουν επίσης την εκλογή., αλλά και της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας (πρβλ. ΑΕΔ 36/1990), υπό την έννοια ότι οι τιθέμενοι περιορισμοί στο δικαίωμα συμμετοχής του πολίτη στην πολιτική ζωή της χώρας, πρέπει να επιδιώκουν σκοπό συνταγματικά θεμιτό και να μην είναι δυσανάλογοι, σε σχέση με το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα (βλ.ΣτΕ 3684/2009,2140/2013 Ολ.).

Αν ληφθούν υπόψη οι ανωτέρω Αρχές που αποτελούν συνταγματική επιταγή δεν μπορεί ο κοινός νομοθέτης κατά παράβαση του άρθρου 51 παρ3Σ να θέσει άλλες προϋποθέσεις(π.χ. κατοχή ΑΦΜ, χρόνος παραμονής στο εξωτερικό)για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος των Ελλήνων που διαβιούν στο εξωτερικό,όπως και δεν μπορεί να είναι επιτρεπτή η τυχόν μη ενσωμάτωση των εκτός επικρατείας ψήφων στο γενικό εκλογικό αποτέλεσμα.

Η ψήφιση ενός νομοσχεδίου που να παρέχει την διευκόλυνση ψήφου υπό προϋποθέσεις ,εν όψει της συγκυρίας, είναι η αρχή μιας μεγάλης αλλαγής.Είναι βέβαιον ότι τελικά θα οδηγηθούμε σε μεταγενέστερο ίσως στάδιο στη ρύθμιση ότι οι εκλογείς του εξωτερικού ψηφίζουν τους υποψηφίους της εκλογικής τους περιφέρειας και όχι της επικράτειας.

Στην περίπτωση που δεν ψηφίζουντους υποψηφίους της εκλογικής τους περιφέρειας θα παραβίαζε την ισοδυναμία της ψήφου.Το ισχύον εκλογικό σύστημα συνδέει τον αριθμό των εδρών με την εκλογική δύναμη στην Επικράτεια, ενώ κατά το Σύνταγμα οι βουλευτές αντιπροσωπεύουν το Έθνος. Αντίστοιχα δεν μπορεί να τεθούν ειδικές προϋποθέσεις για την άσκηση του εκλογικού δικαιώματος.

Επίλογος: Τα περισσότερα κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν ρυθμίσει το ζήτημα της ψήφου των ευρισκομένων στο εξωτερικό υπηκόων τους Μόλις 7 από τα 45 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης: η Αλβανία, η Ανδόρα, η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, η Μάλτα, το Μαυροβούνιο και ο Άγιος Μαρίνος, δεν έχουν προβεί σε ρύθμιση! Στα περισσότερα, ο θεσμός ισχύει με τη μορφή της επιστολικής ψήφου ή της ψήφου σε Προξενεία, ενώ σε τρεις μόλις χώρες (Ολλανδία, Ελβετία και Εσθονία) υπάρχει πρόβλεψη και για ηλεκτρονική ψήφο.

Πηγές:

1. Γιώργος Χ. Σωτηρέλης: «ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΤΟΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΕΣ» Δημοσιεύθηκε στα «Νέα Σαββατοκύριακο», 19.10.2019

2. Χαράλαμπος Ανθόπουλος: «Το Σύνταγμα για την ψήφο των Ελλήνων του εξωτερικού», Πρώτο Θέμα 20/10/2019.

3. Γ. Δρόσου: «Το δικαίωμα ψήφου των εκτός επικρατείας Ελλήνων εκλογέων», Αθήνα-Κομοτηνή, 1990.

4. Γιώργος Γεραπετρίτης στον Αθήνα 9,84: «Ισοδυναμία της ψήφου σημαίνει ότι εκείνοι που έχουν το δικαίωμα ψήφου, δηλαδή οι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ,οι οποίοι θα μπορούσαν να πάρουν το αεροπλάνο να πληρώσουν τα πάρα πολύ υψηλά τέλη για να έρθουν εδώ και να ψηφίσουν, θα διευκολύνονται να ψηφίσουν από τον τόπο της κατοικίας τους» (15.10.2019).

5. Ψήφος Ελλήνων Εξωτερικού: Πρόταση 4 σημείων από την κυβέρνηση (Κέρδος online 19/10/2019 ).

6. ΕΔΔΑ: Υπόθεση «Σιταρόπουλος και Γιακουμόπουλος κατά Ελλάδος»15/03/2012 (δικαίωμα ψήφου των απόδημων εκλογέων)Mε σχόλιο Μιχάλη Ιωαννίδη,https://www.constitutionalism.gr/

7. ΚΩΣΤΗΣ Π. ΠΑΠΑΔΙΟΧΟ: «Ισότιμη» και επιστολική η ψήφος των αποδήμων» ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25.08.2019.

8.Νίκος Παπασπύρου: «Η ψήφος των εκτός Ελλάδος ευρισκόμενων συμπολιτών μας»https://www.constitutionalism.gr/

*Πρώην υπηρεσιακός υπουργός Επικρατείας, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr