Θ. Π. Μαντάς: Απονομιμοποίηση των κυβερνητικών χειρισμών;

Το θέμα της συμφωνίας των Πρεσπών και του Δημοψηφίσματος που διεξήχθη πριν λίγες ημέρες στη γείτονα δικαίως έχουν βρεθεί στο επίκεντρο  των διεθνών πολιτικών εξελίξεων  λόγω των λεπτών γεωπολιτικών συσχετισμών που καλούνται να ρυθμίσουν.

Ωστόσο από νομικής άποψης εγείρεται ένα μείζον και ενδιαφέρον ζήτημα προς ανάλυση και επιστημονικό  προβληματισμό, αυτό του δημοψηφίσματος ως εργαλείο λειτουργίας ενός δημοκρατικού πολιτεύματος  στα πλαίσια μιας διαδικασίας  αυτοθέσμισης,   καθώς και το κατά πόσο αυτό μπορεί να δημιουργήσει  τομές σε δυσχερή και χρόνια ζητήματα εξωτερικής πολιτικής που δεν αφορούν μονάχα τον κυρίαρχο  λαό που καλείται  να ψηφίσει.

Ο δικηγόρος Θεόδωρος Π. Μαντάς*

Στην ουσιαστική έννοια του όρου, ως «Δημοψήφισμα», ορίζεται η  απόφαση του Λαού. Στη τυπική του διάσταση, πρόκειται για μια διαδικασία μέσω της οποίας ο Λαός εκφράζει τη βούλησή του. Αποτελεί  έναν από τους βασικότερους θεσμούς πάνω στον οποίο εδράζεται η άσκηση της εξουσίας από τον ίδιο τον Λαό κατά τα πρότυπα της άμεσης αθηναϊκής δημοκρατίας. Με το δημοψήφισμα οι πολίτες απαντώντας  στα τιθέμενα σε αυτούς ερωτήματα συμμετέχουν στην άσκηση νομοθετικής εξουσίας και στη λήψη  πολιτικών αποφάσεων.

Το δημοψήφισμα αναλόγως με την νομική του υπόσταση διακρίνεται  σε αποφασιστικό στο οποίο η ετυμηγορία του Λαού είναι δεσμευτική και σε συμβουλευτικό, διά του οποίου εισφέρει ο Λαός  απλώς γνώμη αντιπροσωπευτική της βούλησής του επί συγκεκριμένου ζητήματος. Η γνώμη αυτή ωστόσο δεν μπορεί να αγνοηθεί και έχει μέχρι ένα βαθμό δεσμευτική ισχύ.

Από τα ως άνω εγείρονται δύο σημαντικά ερωτήματα: 

Πρώτο και κύριο κατά πόσο ένα τέτοιο μείζον ζήτημα που απασχολεί τη διεθνή κοινότητα μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο εθνικού δημοψηφίσματος? Πόσο μάλλον όταν σε μεγάλο ποσοστό ο μετέχων σε αυτό Λαός  διακατέχεται ακόμα από αλυτρωτικές τάσεις και αντιλαμβάνεται τις διεθνείς σχέσεις με όρους του προηγούμενου αιώνα !

Η ΠΓΔΜ πρόκειται για ένα νεοσύστατο κράτος το οποίο προέκυψε από μια οδυνηρή βαλκανική εμπειρία  και μακροχρόνιες διενέξεις εθνικιστικού χαρακτήρα.  Η λαογραφική ανομοιογένεια και η έλλειψη συμπαγούς εθνικής ταυτότητας οδήγησαν τους ηγέτες του κράτους αυτού σε αλυτρωτικές ρητορείες προκειμένου να θέσουν έναν εθνικό στόχο και να δημιουργήσουν ένα κοινό εθνικό παρανομαστή. Η τακτική αυτή ως ήταν φυσικό οδήγησε σε μια κατάσταση  πολιτικής ανωριμότητας τον Λαό αυτό ο οποίος δεν είναι σε θέση, κατά την άποψή μας, να αντιληφθεί με  ορθολογικούς όρους την εξωτερική πολιτική και τα μακροπρόθεσμα  γεωπολιτικά του συμφέροντα.

Όπως ωστόσο αναφέρθηκε και νωρίτερα το συμβουλευτικό δημοψήφισμα δεν παύει να έχει δεσμευτική ισχύ για την εκάστοτε κυβέρνηση αφού έτσι και αλλιώς οι αποφάσεις μιας δημοκρατικής κυβέρνησης λαμβάνονται στο όνομα του κυρίαρχου Λαού.  

Και εδώ ερχόμαστε στο δεύτερο μεγάλο ερώτημα.

Κατά πόσο  δημοψήφισμα με τεράστια αποχή παρέχει νομιμοποίηση στην εκλεγμένη κυβέρνηση  στα όρια της λαϊκής κυριαρχίας?

Όντως η αποχή ήταν ο μεγάλος νικητής του εν λόγω δημοψηφίσματος. Ωστόσο η αποχή αυτή είναι δυσερμήνευτη και δεν συνεπάγεται υποχρεωτικά την άρνηση των γειτόνων στη συμφωνία των Πρεσπών (μάλλον αποτελεί μια έκφανση της ως άνω πολιτικής ανωριμότητας). Σε κάθε περίπτωση όμως δεν δίνει στη κυβέρνηση και το πράσινο φώς για τη συμφωνία, αφού δεν την νομιμοποιεί να ενεργεί στο όνομα του κυρίαρχου Λαού.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να λάβει κανείς υπόψη του πως  σε μια αντιπροσωπευτική δημοκρατία την αποφασιστική αρμοδιότητα για αμιγώς πολιτικές αποφάσεις την έχει η πλειοψηφία των κοινοβουλευτικών αντιπροσώπων όπως προβλέπεται κατά τα συνταγματικά ειωθότα. Οι επώνυμοι λαϊκοί αντιπρόσωποι και όχι ο ανώνυμος Λαός θα αναλάβει την τελική ευθύνη  για την επίλυση ή όχι ενός φλέγοντος διεθνούς ζητήματος.

Τέλος  όπως είπε και ο πατέρας του ευρωπαϊκού σοσιαλισμού και οραματιστής της ευρωπαϊκής ιδέας  Φρανσουά Μιτεράν   Οι πολίτες στα δημοψηφίσματα απαντούν συνήθως για όλα, εκτός από το ερώτημα που τίθεται στο δημοψήφισμα.

*Ποινικολόγος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr