Βασίλης Χειρδάρης: Ο νέος ποινικός κώδικας και ο πρότερος σύννομος βίος

Είναι γεγονός ότι η ανθρωποκτονία με πρόθεση στη συνείδηση του ελληνικού λαού έχει συνδεθεί με την επιβολή της ποινής των ισοβίων, μια ποινή που εξισορροπούσε, ικανοποιώντας το λαϊκό αίσθημα δικαίου, την βίαια απώλεια της ανθρώπινης ζωής.

Αναλύει ο ποινικολόγος Βασίλης Χειρδάρης

Το δικαστήριο για το αδίκημα αυτό δεν είχε άλλη επιλογή εφόσον έκρινε τον κατηγορούμενο ένοχο. Όφειλε να του επιβάλει μόνον ισόβια όπως όριζε ο νόμος. Έτσι την ποινή των ισοβίων την επέβαλε ουσιαστική η νομοθετική εξουσία και εφάρμοζε η δικαστική. Με τον τρόπο αυτό το δικαστήριο δίκαζε ως προς την ενοχή αλλά όχι ως προς την ποινή, που ήταν «έτοιμη».

Ο μόνος τρόπος για να «σπάσουν» τα ισόβια ήταν η αναγνώριση ενός ελαφρυντικού, οπότε η ποινή με τον προγενέστερο ΠΚ άλλαζε πλαίσιο και ο δικαστής μπορούσε να επιβάλει από 10-20 χρόνια κάθειρξης.

Η επιβολή της μίας και μοναδικής ποινής είχε επικριθεί πολλαπλά. Την είχε επικρίνει και ο υπογράφων σε άρθρο του. Ο δικαστής πρέπει να έχει πάντα τη δυνατότητα να σταθμίσει και να επιμετρήσει την ποινή που ταιριάζει στην περίπτωση, στις συνθήκες του εγκλήματος και στον τρόπο που ενεργεί ο δράστης.

Με τον νέο ποινικό κώδικα έγιναν πολλές σημαντικές αλλαγές. Εξορθολογίστηκαν οι ποινές αλλά και θεσμοθετήθηκε και μία αυστηροποίηση σε μερικά θέματα όπως η κατάργηση της μετατροπής των ποινών σε χρηματικές, η έκτιση στη φυλακή και για πλημμελήματα, μεγαλύτερος πραγματικός χρόνος έκτισης στις φυλακές κ.α.

Μεταξύ των αλλαγών του κώδικα ήταν και η κατάργηση του ελαφρυντικού του προτέρου εντίμου βίου από αυτό του σύννομου βίου. Αυτό σημαίνει ότι ενώ στον προηγούμενο ΠΚ χρειαζόταν για να μειωθεί η ποινή να αποδειχθεί έντιμος ατομικός, οικογενειακός, επαγγελματικός και κοινωνικός βίος, δηλ. μια θετική και όχι απαθής στάση στη κοινωνία, τώρα με τον νέο ΠΚ απαιτείται μόνο ύπαρξη λευκού ποινικού μητρώου. Δηλαδή ένα υποκειμενικό στοιχείο αυτό του έντιμου βίου, το οποίο έκρινε ο δικαστής, αντικαταστάθηκε από ένα αντικειμενικό στοιχείο, τον σύννομο βίο που αποδεικνύεται από το ποινικό μητρώο. Με τον τρόπο αυτό υποχρεώνεται ο δικαστής να αναγνωρίσει αυτό το ελαφρυντικό σε όσους έχουν λευκό ποινικό μητρώο.

Στην υπόθεση Κορκονέα με τον παλιό κώδικα η αναγνώριση ελαφρυντικού θα οδηγούσε σε μια ποινή από 10-20 χρόνια κάθειρξης, ενώ με τον νέο οδηγεί σε πλαίσιο ποινής 5-15 ετών. Η επιβολή 13 χρόνων κάθειρξης με μέγιστο τα 15 δεν μπορεί να θεωρηθεί ως επιεικής ποινή αφού το δικαστήριο επέβαλε το 86,5% της επιτρεπόμενης ανώτατης ποινής. Αν ίσχυε ο παλιός ΠΚ το δικαστήριο θα είχε την δυνατότητα να του επιβάλει μέχρι 20 χρόνια κάθειρξη. Σε κάθε περίπτωση, εφόσον είχε εκτίσει 11 χρόνια θα απεφυλακίζετο εφόσον του αναγνωρίζετο ελαφρυντικό.

Βεβαίως με τον προγενέστερο ΠΚ το δικαστήριο είχε μεγαλύτερη ευχέρεια στην μη αναγνώριση ελαφρυντικού. Και ναι μεν εξυπηρετούσε ενδεχομένως ένα κοινό αίσθημα σε δίκες δημοσίου ενδιαφέροντος, αλλά στην συντριπτική πλειοψηφία των κατηγορουμένων η μη αναγνώριση ελαφρυντικού σε πρωτόπειρους εγκληματίες μάλλον άδικη θα ήταν.

Βεβαίως υπάρχει και κάτι που δεν έχει λεχθεί. Με τον νέο ΠΚ το δικαστήριο μπορούσε να επιβάλει, και χωρίς ελαφρυντικό, αντί των ισοβίων, 10-15 χρόνια κάθειρξης. Σε αυτή την επιλογή η αναγνώριση του ελαφρυντικού θα οδηγούσε σε ποινή από 2-8 χρόνια! Αν συνέβαινε αυτό – κάτι που εδικαιούτο να το κάνει το δικαστήριο – θα είχαμε άλλου είδους κοινωνική αντιμετώπιση…

Ο νέος ΠΚ κινείται σε ένα εκσυγχρονιστικό πλαίσιο προσπαθώντας να ρυθμίσει παραβατικές συμπεριφορές σε μία συντηρητική κοινωνία. Δεν είναι τέλειος. Έχει αδυναμίες που πρέπει να διορθωθούν. Υπάρχει η βούληση γι΄αυτό. Χρειάζεται όμως και λίγη υπομονή για να δούμε στη πράξη τις αντοχές ενός συλλογικού επιστημονικού νομοθετήματος. Ας μην βιαζόμαστε…

*το άρθρο δημοσιεύθηκε στο liberal.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr