Δημήτρης Μπόλης: Ενδιάμεσο διάστημα και νέοι Κώδικες

Ως ιδιαίτερα ευτυχής συγκυρία αναδεικνύεται η διακοπή συνεδριάσεων των Δικαστηρίων, αφενός λόγω του Πάσχα (22/4 έως 5/5) αφετέρου λόγω της σχεδόν διάδοχης λόγω των Αυτοδιοικητικών-Ευρωκοινοβουλίου εκλογών, (από 22/5 έως 5/6, για την Αθήνα έως 7/6) ήτοι συνολικά για διάστημα 3,5 δικαστικών εβδομάδων.

Γράφει ο δικηγόρος Δημήτρης Μπόλης

Σύμφωνα με προ καιρού δηλώσεις του αρμοδίου Υπουργού Δικαιοσύνης, Μιχάλη Καλογήρου, η κατάθεση στη Βουλή του νομοσχεδίου σχετικά με τους νέους κώδικες (Ποινικός και Ποινικής Δικονομίας) θα πραγματοποιηθεί μετά το Πάσχα.

Η κοινοβουλευτική συγκυρία βέβαια, για το αμέσως μετά το Πάσχα διάστημα, επεφύλασσε ήδη μία πρόταση δυσπιστίας κατά Υπουργού και την κατάθεση του νομοσχεδίου σχετικά με τις ήδη εξαγγελθείσες παροχές και οικονομικές ελαφρύνσεις, αρμοδιότητας του Υπουργείου Οικονομικών.

Θεωρώ δεδομένο ότι ο αρμόδιος Υπουργός, ως για πολλά έτη μαχόμενος Δικηγόρος, έχει άμεση επίγνωση της επίπτωσης της εξαγγελίας των ρυθμίσεων των νέων Κωδίκων – των οποίων η διαβούλευση ορθά παρατάθηκε μέχρι τις 14 Απριλίου 2019 – στις  σε εκκρεμότητα Δίκες και δη σε αυτές, οι κατηγορούμενοι των οποίων, κλητεύονται να δικαστούν σε μία περίοδο που ισχύει το «πνέοντος τα λοίσθια» υφιστάμενο ποινικό πλαίσιο, ενώ γνωρίζουμε το τι θα ισχύει μετά την πάροδο  (μάλλον) κάποιων εβδομάδων.

Ως επανειλημμένως έχει αναλυθεί, με το νέο ποινικό Κώδικα, επιχειρείται μία ρηξικέλευθη προσπάθεια εξορθολογισμού των ποινών, η οποία οδηγεί σε ελάφρυνση αυτών σε μία σειρά εγκλημάτων, στα οποία οι επαπειλούμενες ποινές από το αυστηρό όριο των ισοβίων αντιμετωπίζονται με το νέο ποινικό κώδικα με ποινή εναλλακτικά έως 15 ετών κάθειρξη (π.χ. ανθρωποκτονία εκ προθέσεως, επιβαρυντικές περιστάσεις της εμπορίας ναρκωτικών) ενώ άλλες (π.χ. όπως περί αρχαιοκαπηλίας, περί παράνομης επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων, περί νομιμοποίησης εσόδων από παράνομη δραστηριότητα κλπ) τρέπονται από κακουργήματα σε πλημμελήματα (τα οποία όμως κατά κανόνα, ήτοι χωρίς αναγνώριση ελαφρυντικού, οδηγούν τον καταδικασθέντα στη φυλακή, όπου θα εκτίσει τουλάχιστον το 1/10 της επιβληθεισομένης ποινής).

Λογική προσδοκία των επαπειλούμενων με το υπάρχον  πλαίσιο ποινών κατηγορουμένων, που είναι αυστηρότερο του (πολυ)αναμενόμενου νέου πλαισίου, είναι ακριβώς η εκδίκαση της υποθέσεώς τους μετά την ψήφιση των νέων κωδίκων. Εκ λειτουργήματος συμπαραστάτες τους είναι βέβαια οι συνήγοροί τους, που έχουν καθήκον υπερασπίσεώς τους. Από την απέναντι ακριβώς πλευρά, οι συνήγοροι πολιτικής Αγωγής, ήτοι οι Δικηγόροι των θυμάτων ή των συγγενών των θυμάτων (όπως στα εγκλήματα εκ προθέσεως ανθρωποκτονίας). 

Πλην των δικηγόρων, στην επονομαζόμενη «ιστάμενη Δικαιοσύνη» (λόγω του γεγονότος ότι απευθύνονται στους Δικαστές όρθιοι, καίτοι πλέον δεν απαντάται πάντα) οι Εισαγγελείς.

Άπαντες οι ως άνω (Δικηγόρος κατηγορουμένου, Δικηγόρος Πολιτικώς Ενάγοντος, Εισαγγελέας) είναι επιφορτισμένοι με το καθήκον να παρουσιάσουν στους Δικαστές, στηριζόμενοι στα στοιχεία της δικογραφίας και της επ’ ακροατηρίω διαδικασίας, την πρότασή τους, να προτείνουν μία ετυμηγορία στους πολίτες που η ευνομούμενη Πολιτεία όρισε ως εφαρμοστές του Δικαίου.

Σε αυτήν την ενδιάμεση-γκρίζα περίοδο, οι Δικαστές ουσιαστικά  υποχρεούνται να δικάσουν υποθέσεις και – σε  περίπτωση καταδίκης – να επιβάλουν ποινές, που και οι ίδιοι γνωρίζουν ότι αν τις δίκαζαν  στο άμεσα προσεχές  χρονικό διάστημα, θα ήτο σημαντικά ελαττωμένες, κάποιες δε εξ αυτών (που δε θα είναι λίγες), λόγω παραγραφής, απαλλακτικές. Οι δε  πταισματοδίκες να επιβάλουν ποινές ως δικαστήριο, που  σύντομα δε θα υφίσταται-καταργείται.

Οι δικαστές όμως του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων ή του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, σε μία ακραία, αλλά απαντούμενη περίπτωση, εφαρμόζοντας τον ισχύοντα και σήμερα Ποινικό  κώδικα, θα πρέπει να αποφασίσουν τον εγκλεισμό στη φυλακή του κατηγορουμένου. Αν η σε σημείο βεβαιότητας ψήφιση των νέων κωδίκων είχε προλάβει την εκδίκαση της υποθέσεως, ο κατηγορούμενος δε θα φυλακίζονταν, είτε γιατί η αναγνώριση του ελαφρυντικού που ούτως ή άλλως ο κατηγορούμενος δικαιούνταν θα οδηγούσε σε μη εκτιτέα ποινή, είτε γιατί η υπόθεση θα παραγράφονταν, είτε γιατί η άμεση συνέργεια του κατηγορουμένου στην πράξη θα αντιμετωπίζεται με μικρότερη ποινή.

Ουσιαστικά, υφίσταται σύγκρουση του υφιστάμενου Δικαίου με το στα όρια της βεβαιότητας επιεικέστερου άμεσα επόμενου. Λογική σκέψη ότι τον τρόπο επίλυσης της σύγκρουσης, προσφέρει η έννοια της επιείκειας, η οποία περιορίζει την αυστηρότητα του δικαίου και τελικά τον νομικό φορμαλισμό, αφού «το μεν επιεικές αεί μένει και ουδέποτε μεταβάλλει» (Αριστοτέλης, Ρητορική).

Στα πλαίσια αυτά φαίνεται ότι κινείται και η ποινική Δικαιοσύνη τον τελευταίο καιρό, αφού προκύπτει να αποφεύγει την εκδίκαση υποθέσεων με έντονο το συγκρουσιακό στοιχείο του υφιστάμενου με τον επόμενο Νόμο, του εγκλεισμού στη φυλακή ή μη του κατηγορουμένου. Ως Αριστοτελικός εφαρμοστής του Νόμου, ο σύγχρονος Δικαστής φαίνεται να αποφεύγει την επιβολή ποινών που σύντομα θα κρίνονται όχι μόνον υπέρμετρες αλλά και εκτός των ορίων του Νόμου. Συνάμα, δε δύναται να παραβιάσει τον υφιστάμενο Νόμο. Πολλές φορές, ως μόνη λύση απομένει η αναβολή εκδίκασης υποθέσεων, οι οποίες παρουσιάζουν αυτήν την ασυνήθιστη για τα ποινικά χρονικά ιδιαιτερότητα.

Η Αριστοτελική διάθεση επιείκειας των δικαστών, στο όριο που άπτεται της αναμενόμενης ψήφισης των νέων Κωδίκων, εξ αντικειμένου δεν μπορεί παρά να είναι πεπερασμένη. Είναι πλέον υποχρέωση της Πολιτείας να προωθήσει τις διαδικασίες ψήφισης των Ποινικών Κωδίκων, υποχρέωση δε των νομοθετών-βουλευτών της χώρας, να αντιμετωπίσουν τη σχετική κοινοβουλευτική συζήτηση με ιδιαίτερο αίσθημα ευθύνης, δοθέντος ότι ιδία το Ποινικό Δίκαιο και η ποινική Δικαιοσύνη, είναι άμεσα συνυφασμένα με το «κράτος δικαίου», έκφραση η οποία ακριβώς μαρτυρεί αυτήν την ιδιαίτερα στενή και με πολλές διαστάσεις συνεκτική της κοινωνίας σχέση. Σχέση αμφίδρομη, από το κράτος στο δίκαιο και από το δίκαιο στο κράτος, σχέση κομβική για την συνοχή μιας κοινωνίας, ώστε να αποδέχεται και να τηρεί τους κανόνες, ώστε η κοινωνία να καθίσταται Πολιτεία και οι κοινωνοί, Πολίτες.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr