Θέμης Σοφός: Έξι παρατηρήσεις για τον νέο Ποινικό Κώδικα

Σημεία της εισήγησης του αντιπροέδρου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, Θέμη Σοφού προς το ΔΣ για τον Νέο Ποινικό Κώδικα, παρουσιάζει το dikastiko.gr:

Σχέδιο Ποινικού Κώδικα

Θα πρέπει να επισημανθεί ότι σύμφωνα με το άρθρο 461 νέου Ποινικού Κώδικα (εφεξής νΠ.Κ.) από την έναρξη ισχύος του καταργείται ο Ποινικός Κώδικας που ισχύει από την 1.1.1951 καθώς και κάθε διάταξη που τροποποιούσε το νόμο αυτόν. Επίσης από την έναρξη ισχύος του νΠ.Κ. καταργείται ο Νόμος 1608/1950 που ισχύει από την 1/1/1951, καθώς και διάταξη που τροποποιούσε αυτόν.

Αναλύει ο δικηγόρος Θέμης Σοφός*

Καθώς ελλείπει σχέδιο αιτιολογικής έκθεσης του νόμου, ως ώφειλε, θα πρέπει να επισημανθεί, ότι παραλείπεται να αιτιολογηθεί (α) γιατί θα πρέπει να υποπέσουν σε παραγραφή κακουργήματα που προβλέπονται σε ειδικούς ποινικούς νόμους σε εκκρεμείς δικογραφίες, των οποίων η ποινή τροποποιείται σε ποινή φυλακίσεως τουλάχιστον 3 ετών, από ποινή κάθειρξης μέχρι 10 ετών. (β) γιατί με τα άρθρα 381 και 405 του νέου Π.Κ. θα απαιτείται πλέον έγκληση για την ποινική δίωξη των εγκλημάτων που προβλέπονται στα άρθρα 372 (ΚΛΟΠΗ), 375 παρ. 1 και 2 (ΥΠΕΞΑΙΡΕΣΗ) και στα άρθρα 386 παρ. 1 (ΑΠΑΤΗ), 386 Α (ΑΠΑΤΗ ΜΕ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ), 388 (ΑΠΑΤΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ καταργείται αλλά το περιλαμβάνει στα κατ΄έγκληση), 390 παρ. 1 και 2, 394 και 396 έως 404 (ΤΟΚΟΓΛΥΦΙΑ). (γ) γιατί καταργείται η χρεοκοπία (άρ. 398 ισχύοντος Π.Κ.) (δ) γιατί καταργείται η παρακώλυση της άσκησης δικαιώματος (άρ. 399 ισχύοντος Π.Κ. ) (ε) γιατί καταργείται η παράνομη αλιεία σε χωρικά ύδατα από αλλοδαπό (άρ. 401 ισχύοντος Π.Κ.)   Ειδικότερα προβλέπεται στο άρθρο 463 νΠ.Κ.:   Άρθρο 463 νΠ.Κ. :

1. Όπου σε ειδικούς νόμους απειλείται ποινή φυλάκισης, προστίθεται διαζευκτικά και η χρηματική ποινή, όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 57 του νΠ.Κ.
2. Όπου σε ειδικούς νόμους απειλείται κάθειρξη έως δέκα έτη, αυτή μετατρέπεται σε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή.
3. Όπου σε ειδικούς νόμους απειλείται μόνον ποινή ισόβιας κάθειρξης, προστίθεται διαζευκτικά και η πρόσκαιρη κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών.

Ειδικότερα:

1.- ΥΠΟΚΛΟΠΕΣ

Με το νόμο 3917/2011 (ΦΕΚ 22/21.02.2011) ρυθμίστηκε το πλαίσιο διατήρησης δεδομένων που παράγονται ή υποβάλλονται σε επεξεργασία σε συνάρτηση με την παροχή διαθέσιμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δημόσιων δικτύων επικοινωνιών, χρήση συστημάτων επιτήρησης με τη λήψη ή καταγραφή ήχου ή εικόνας σε δημόσιους χώρους και συναφείς διατάξεις. Με το νόμο αυτόν επετεύχθη η ενσωμάτωση της Οδηγίας 2006/24/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη διατήρηση δεδομένων και για την τροποποίηση της Οδηγίας 2002/58/ΕΚ. Στο άρ. 11 του Ν. 3917/2011 («Ποινικές Κυρώσεις») προβλέπεται ότι:

• 1. Όποιος, κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος κεφαλαίου, λαμβάνει γνώση των δεδομένων που διατηρούνται από τον πάροχο διαθέσιμων στο κοινό υπηρεσιών ηλεκτρονικών επικοινωνιών ή δημόσιου δικτύου επικοινωνιών, τα συλλέγει, αποθηκεύει, αντιγράφει, αφαιρεί, μεταφέρει, αλλοιώνει, βλάπτει, καταστρέφει, μεταδίδει, ανακοινώνει ή με άλλο τρόπο τα επεξεργάζεται, τα καθιστά προσιτά σε μη δικαιούμενα πρόσωπα ή επιτρέπει στα πρόσωπα αυτά να λάβουν γνώση των εν λόγω δεδομένων ή τα εκμεταλλεύεται με οποιονδήποτε τρόπο, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα από άλλες διατάξεις.
• 2. Αν ο δράστης των πράξεων της παραγράφου 1 είναι νόμιμος εκπρόσωπος ή μέλος της διοίκησης ή υπεύθυνος ασφάλειας δεδομένων ή εργαζόμενος ή συνεργάτης του παρόχου ή τελεί τις πράξεις αυτές κατ` επάγγελμα ή κατά συνήθεια ή απέβλεπε σε οικονομικό ή άλλο αντάλλαγμα, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα ετών και χρηματική ποινή από 55.000 μέχρι 200.000 ευρώ.
• 3. Αν από τις πράξεις των παραγράφων 1 και 2 προκλήθηκε κίνδυνος για την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος ή την εθνική ασφάλεια, επιβάλλεται κάθειρξη και χρηματική ποινή από 55.000 μέχρι 300.000 ευρώ.
• 4. Αν οι πράξεις των παραγράφων 1 και 2 έχουν τελεστεί από αμέλεια, επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών. Οι ανωτέρω κυρώσεις που προβλέπουν ποινή κάθειρξης μέχρι δέκα ετών τροποποιούνται σε πλημμελήματα με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών. Όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις που έχουν τελεσθεί μέχρι τον Απρίλιο του 2014 υποπίπτουν σε παραγραφή, εφόσον δεν έχει αρχίσει η κυρία διαδικασία (5ετής παραγραφή), ενώ όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις για τις οποίες έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχουν τελεσθεί μέχρι το 2012, επίσης θα υποπέσουν με το νέο Ποινικό Κώδικα σε παραγραφή.

2.- ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ ΜΕΤΟΧΩΝ

Στο πλαίσιο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών που ρυθμίζονται από τον Κανονισμό (ΕΕ) 596/2014, ψηφίσθηκε η διάταξη του άρ. 31 Ν. 4443/2016, με την οποία τιμωρείται, όποιος στο πλαίσιο χρηματοπιστωτικών συναλλαγών με πρόθεση :

• α) Πραγματοποιεί συναλλαγή ή αποστέλλει εντολή για διενέργεια συναλλαγής ή με οποιαδήποτε άλλη συμπεριφορά ή δραστηριότητα: (αα) παρέχει ψευδείς ή παραπλανητικές ενδείξεις σχετικά με την προσφορά, τη ζήτηση ή την τιμή ενός χρηματοπιστωτικού μέσου ή ενός συναφούς με αυτό συμβολαίου άμεσης παράδοσης επί εμπορευμάτων ή (ββ) διαμορφώνει σε μη κανονικό ή σε τεχνητό επίπεδο την τιμή ενός ή περισσοτέρων χρηματοπιστωτικών μέσων ή ενός συναφούς με αυτά συμβολαίου άμεσης παράδοσης επί εμπορευμάτων, κλπ. και επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι δέκα ετών: α) αν η αξία των παράνομων συναλλαγών ή των εντολών για διενέργεια συναλλαγής υπερβαίνει συνολικά τα πέντε (5) εκατομμύρια ευρώ ή
• β) αν η μέση ημερήσια αξία των παράνομων συναλλαγών ή των εντολών για τη διενέργεια συναλλαγής υπερβαίνει το ποσό των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000) ευρώ ή
• γ) αν το περιουσιακό όφελος ή η αποφευχθείσα ζημία ή η προξενηθείσα ζημία υπερβαίνει το ποσό των πεντακοσίων χιλιάδων (500.000) ευρώ ή
• δ) αν ο υπαίτιος είναι πρόσωπο που διαπράττει το έγκλημα της παραγράφου 1 κατ’ επάγγελμα ή κατά συνήθεια και το περιουσιακό όφελος ή η αποφευχθείσα ζημία ή η προξενηθείσα ζημία υπερβαίνει το ποσό των διακοσίων πενήντα χιλιάδων (250.000) ευρώ.

Οι ανωτέρω κυρώσεις που προβλέπουν ποινή κάθειρξης μέχρι δέκα ετών τροποποιούνται σε πλημμελήματα με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών. Όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις που έχουν τελεσθεί μέχρι τον Απρίλιο του 2014 υποπίπτουν σε παραγραφή, εφόσον δεν έχει αρχίσει η κυρία διαδικασία (5ετής παραγραφή), ενώ όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις για τις οποίες έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχουν τελεσθεί μέχρι το 2012, επίσης θα υποπέσουν με το νέο Ποινικό Κώδικα σε παραγραφή.

3.- ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ – ΠΛΑΣΤΑ/ΕΙΚΟΝΙΚΑ

Σύμφωνα με το άρ. 66 παρ. 5 Ν. 4174/2013, όπως προστέθηκε με το άρ. 8 Ν. 4337/2015 και ισχύει από 17/10/2015, όποιος εκδίδει πλαστά ή εικονικά φορολογικά στοιχεία, καθώς και όποιος αποδέχεται εικονικά φορολογικά στοιχεία ή νοθεύει τέτοια στοιχεία, ανεξάρτητα από το αν διαφεύγει ή μη την πληρωμή φόρου, τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) μηνών, εκτός και αν τα φορολογικά στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν για τη διάπραξη ή την υποστήριξη κάποιας από τις πράξεις των παραγράφων 1 έως 4, οπότε ο δράστης τιμωρείται μόνο για την τελευταία ως αυτουργός ή συμμέτοχος. Ειδικά, όποιος εκδίδει ή αποδέχεται εικονικά φορολογικά στοιχεία για ανύπαρκτη συναλλαγή στο σύνολό της ή για μέρος αυτής, τιμωρείται:

• α) με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους, εφόσον η συνολική αξία των εικονικών φορολογικών στοιχείων υπερβαίνει το ποσό των εβδομήντα πέντε χιλιάδων (75.000) ευρώ και
• β) με κάθειρξη έως δέκα (10) έτη, εφόσον το ως άνω ποσό υπερβαίνει τις διακόσιες χιλιάδες (200.000) ευρώ.

Οι ανωτέρω κυρώσεις που προβλέπουν ποινή κάθειρξης μέχρι δέκα ετών τροποποιούνται σε πλημμελήματα με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών. Όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις που έχουν τελεσθεί μέχρι τον Απρίλιο του 2014 υποπίπτουν σε παραγραφή, εφόσον δεν έχει αρχίσει η κυρία διαδικασία (5ετής παραγραφή), ενώ όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις για τις οποίες έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχουν τελεσθεί μέχρι το 2012, επίσης θα υποπέσουν με το νέο Ποινικό Κώδικα σε παραγραφή.

4.- ΤΥΧΕΡΑ ΠΑΙΓΝΙΑ

Με το άρ. 17 Ν. 4261/2014, όπως τροποποιήθηκε με το Ν. 4583/2018, η παρ. 1 του άρθρου 52 του ν. 4002/2011 αναδιατυπώνεται ως εξής: «1. Απαγορεύεται η διοργάνωση και η διεξαγωγή παιγνίων χωρίς την προβλεπόμενη άδεια ή/και πιστοποίηση. Όποιος διεξάγει παίγνια χωρίς την απαιτούμενη προς τούτο άδεια ή/και πιστοποίηση:

• α. Αν τα παίγνια διεξάγονται με παιγνιομηχανήματα τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) ετών και με χρηματική ποινή από 100.000 έως και 200.000 ευρώ, ανά παιγνιομηχάνημα.
• β. Αν τα παίγνια διεξάγονται μέσω του διαδικτύου τιμωρείται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών (3) ετών και με χρηματική ποινή από διακόσιες χιλιάδες (200.000) έως και πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ.
• γ. Αν τα παίγνια που διεξάγονται είναι τυχερά τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα (10) ετών και με χρηματική ποινή επτακοσίων χιλιάδων (700.000) ευρώ, ανεξάρτητα από τον τρόπο ή το μέσο διεξαγωγής των παιγνίων.

Οι ανωτέρω κυρώσεις που προβλέπουν ποινή κάθειρξης μέχρι δέκα ετών τροποποιούνται σε πλημμελήματα με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών. Όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις που έχουν τελεσθεί μέχρι τον Απρίλιο του 2014 υποπίπτουν σε παραγραφή, εφόσον δεν έχει αρχίσει η κυρία διαδικασία (5ετής παραγραφή), ενώ όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις για τις οποίες έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχουν τελεσθεί μέχρι το 2012, επίσης θα υποπέσουν με το νέο Ποινικό Κώδικα σε παραγραφή.

5.- ΡΥΠΑΝΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Το άρ. 28 Ν. 1650/1986 τροποποιήθηκε με το ν. 4042/2012 και ειδικά προβλέφθηκε ποινή κάθειρξης έως 10 έτη, για όποιον:

• α) προκαλεί ρύπανση ή υποβαθµίζει το περιβάλλον µε πράξη ή παράλειψη που αντιβαίνει στις διατάξεις του νόµου αυτού ή των κατ’ εξουσιοδότησή του εκδιδόµενων διαταγµάτων και υπουργικών ή νοµαρχιακών αποφάσεων ή
• β) ασκεί δραστηριότητα ή επιχείρηση χωρίς την απαιτούµενη, σύµφωνα µε τις διατάξεις του νόµου αυτού ή των κατ’ εξουσιοδότησή του εκδιδοµένων διαταγµάτων και υπουργικών ή νοµαρχιακών αποφάσεων, άδεια ή έγκριση, ή υπερβαίνει τα όρια τη άδειας ή έγκρισης που του έχει χορηγηθεί και υποβαθµίζει το περιβάλλον, αν το συνολικό οικονομικό ή άλλο υλικό όφελος υπερβαίνει το ποσό των 120.000,00 ευρώ ή από υπαίτιο που διαπράττει εγκλήματα κατ’ επάγγελμα ή κατά συνήθεια και το συνολικό οικονομικό ή άλλο υλικό όφελος υπερβαίνει το ποσό των 30.000,00 ευρώ, ή δημιούργησε κίνδυνο θανάτου εμβρύου ή ανθρώπου ή εμφάνισης βαριάς σωματικής ή διανοητικής πάθησης σε νεογνό ή βαριάς σωματικής ή διανοητικής πάθησης ανθρώπου.

Οι ανωτέρω κυρώσεις που προβλέπουν ποινή κάθειρξης μέχρι δέκα ετών τροποποιούνται σε πλημμελήματα με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον τριών ετών. Όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις που έχουν τελεσθεί μέχρι τον Απρίλιο του 2014 υποπίπτουν σε παραγραφή, εφόσον δεν έχει αρχίσει η κυρία διαδικασία (5ετής παραγραφή), ενώ όλες οι αντίστοιχες (κακουργηματικές) πράξεις για τις οποίες έχει ασκηθεί ποινική δίωξη και έχουν τελεσθεί μέχρι το 2012, επίσης θα υποπέσουν με το νέο Ποινικό Κώδικα σε παραγραφή.

6.- ΜΝΗΜΕΙΑ

Στο άρ. 53 Ν. 3028/2002 προβλέπεται ότι με κάθειρξη μέχρι 10 ετών τιμωρείται η κλοπή (άρ. 372 ΠΚ) αν έχει αντικείμενο μνημείο ιδιαίτερα μεγάλης αξίας ή μνημείο που αφαιρέθηκε από ακίνητο μνημείο, από χώρο ανασκαμμένο, από μουσείο, από αποθηκευτικούς χώρους αρχαίων ευρημάτων ή από χώρο όπου φυλάσσεται συλλογή. Με το άρ. 463 νΠ.Κ. η κάθειρξη αυτή μετατρέπεται σε φυλάκιση τουλάχιστον τριών ετών και χρηματική ποινή, ώστε με το άρ. 2 νΠ.Κ. ως επιεικέστερος νόμος θεωρείται και ο προβλέπων ελάσσονα για την τελεσθείσα πράξη ποινή, και εφαρμόζεται αυτός που περιέχει τις ευμενέστερες για τον κατηγορούμενο διατάξεις.   Η διάταξη του άρ. 7 παρ. 1 του Συντάγματος και η αντίστοιχη διάταξη του άρ. 1 Π.Κ. απαγορεύουν την αναδρομική ισχύ νόμου που θεμελιώνει ή επαυξάνει το αξιόποινο. Για την αναδρομικότητα του ηπιότερου νόμου, εκείνου δηλαδή που καταλύει ή μειώνει το αξιόποινο, δεν υπάρχει ρητός συνταγματικός ορισμός. Υποστηρίζεται ότι η αναδρομικότητα εμπεριέχεται στη λογική της διάταξης του άρ. 7 παρ. 1 του Συντάγματος και έτσι αποτελεί συνέπειά της (βλ. Μάνεση, Ελευθερίες, σε. 194).

Ο λόγος της ρύθμισης του άρ. 2 Π.Κ. συνίσταται στη σκέψη ότι εφόσον νεώτερος νόμος κρίνει ότι ορισμένη πράξη δεν έχει πια ανάγκη ποινικού κολασμού ή ότι πρέπει να τιμωρείται με ηπιότερη ποινή, θα ήταν κοινωνικά περιττή και γι΄αυτό αφόρητη σκληρότητα η επιβολή ποινής σύμφωνα με τον προγενέστερο αυστηρότερο νόμο. Η ύπαρξη του συνταγματικού θεμέλιου έχει αμφισβητηθεί από ορισμένους συγγραφείς. Υποστηρίζεται ότι νέος επιεικέστερος νόμος δεν αποκλείεται να ορίσει ότι θα εφαρμοσθεί μόνον σε μεταγενέστερες αυτού πράξεις οπότε δεν ισχύει το άρ. 2 παρ. 1 νΠ.Κ., καθώς μια τέτοια ρύθμιση δεν θα είναι αντισυνταγματική, διότι η αναδρομικότητα δεν επιβάλλεται από το Σύνταγμα (βλ. ΑΠ 643/1993, ΠΧρ ΜΓ 507 επ. με αντίθετη εισαγγελική πρόταση Δ. Τσεβά  στηριζόμενη στο άρ. 4 περί ισότητας, ΑΠ 739/1993, ΠΧρ ΜΓ 525 επ.) Οι αποφάσεις αυτές του Αρείου Πάγου στηρίζονται στη σκέψη ότι η διάταξη του άρ. 2 παρ. 1 ΠΚ δεν καλύπτεται από τη διάταξη του άρ. 7 παρ. 1 του Συντάγματος.

Στο ίδιο πνεύμα έχει υποστηρίξει και ο Μανωλεδάκης, ότι οι διατάξεις του άρ. 2 παρ. 1 ΠΚ δεν καλύπτονται από το άρ. 7 παρ. 1 του Συντάγματος και συνεπώς η καθιερούμενη σε αυτές αρχή δεν έχει αυξημένη τυπική δύναμη, ότι ο κοινός νομοθέτης μπορεί να παρεκκλίνει από την αρχή της υποχρεωτικής εφαρμογής του ευμενέστερου για τον κατηγορούμενο νόμου και να ορίσει διαφορετικά σε συγκεκριμένη περίπτωση. Σύμφωνα με το Μαγκάκη (ΣυστερΠοινΚ, Άρ. 2, παρ. 2α, σελ. 41), η άποψη αυτή δεν είναι ορθή, και ορθά, διότι παρακάμπτει τη βασική για την ερμηνεία του Δικαίου λογική, του επιχειρήματος εξ αντιδιαστολής, του οποίου η χρήση κάνει φανερή στην πληρότητά της τη βούληση του νόμου, ώστε ο νομοθέτης να θέλει να είναι στον ίδιο βαθμό ήπιος τόσο απέναντι στο δράστη πράξης που μετά την τέλεσή της έπαυσε να είναι αξιόποινη όσο και σε εκείνον του οποίου η πράξη αντιμετωπίζεται ποινικά ελαφρότερα.

Ερωτάται όμως, στις οι περιπτώσεις, όπου λόγω της ελαφρότερης ποινικής μεταχείρισης μιας πράξης, αυτή οδηγείται πλέον σε παραγραφή, λόγω της μετάπτωσής της από κακούργημα σε πλημμέλημα, δεν εκτίθεται ο νομοθέτης στη μομφή της «ατιμωρησίας», σε περιπτώσεις που ακόμη και η ελαφρότερη ποινική μεταχείριση υπάγεται λόγω του χρόνου παραγραφής εν γνώσει του σε παραγραφή;”

*Δ.Ν. – Δικηγόρος -Αντιπρόεδρος Δ.Σ.Α.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr