Κώστας Κοσμάτος: Για το Αυτοδιοίκητο του ΚΕΘΕΑ
Γράφει ο Κώστας Κοσμάτος*
Στη χώρα μας το Κέντρο Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) αποτελεί τον μακροβιότερο οργανισμό που ασχολείται με την απεξάρτηση. Στεγνά προγράμματα, χωρίς λίστες αναμονής παρέχουν πάνω από 35 χρόνια δωρεάν θεραπεία σε χιλιάδες εξαρτημένους και στήριξη στις οικογένειές τους. Η διεθνής του αναγνώριση αξιοσημείωτη. Σημαντικό στοιχείο για την επιτυχία και την αποτελεσματικότητά του αποτελεί διαχρονικά το μοντέλο διοίκησής του: το Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΕΘΕΑ εκλέγεται από τη Γενική του Συνέλευση, στην οποία συμμετέχουν ισότιμα τα μέλη του (δηλαδή οι θεραπευόμενοι), οι εργαζόμενοι και τα μέλη των συλλόγων οικογένειας (https://www.kethea.gr/kethea/thesmiko-plaisio/). Μάλιστα οι υποψήφιοι για τις θέσεις του ΔΣ προτείνονται από τις θεραπευτικές κοινότητες και τα συλλογικά όργανα του Οργανισμού. Είναι σαφές ότι το μοντέλο αυτό έχει αμιγώς δημοκρατικά χαρακτηριστικά και απέχει από τη συνήθη ροή των πραγμάτων στη χώρα μας, που οι διοικήσεις Οργανισμών διορίζονται από την εκάστοτε πολιτική ηγεσία του Υπουργείου.
Έτσι στο Διοικητικό Συμβούλιο του ΚΕΘΕΑ έχουν εκλεγεί και έχουν υπηρετήσει, πάντοτε άμισθα, μεταξύ άλλων, αναγνωρισμένα πρόσωπα σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής της χώρας, από διαφορετικούς πολιτικούς χώρους και με διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, όπως οι Μάριος Πλωρίτης, Γιώργος Μιχαλακόπουλος, Ιωάννης Μανωλεδάκης, Ζήσης Παπαδημητρίου, Γεράσιμος Νοταράς, Παντελής Βούλγαρης, Κωνσταντίνος Νάκας, Χριστόφορος Αργυρόπουλος, Ανδρέας Φάκος, Νίκη Γουλανδρή, Ευάγγελος Κρουσταλάκης, Νίκος Κούνδουρος, Κώστας Γεωργουσόπουλος, Χρήστος Γιανναράς, Στέλιος Νέστωρ, Άλκη Ζέη, Φωτεινή Τσαλίκογλου, Νίκος Παρασκευόπουλος, Βασίλειος Μαρκής, Καλλιόπη Σπινέλλη, Τόνια Τζαννετάκη, Χριστίνα Ζαραφωνίτου (ας με συγχωρήσουν όσους ξέχασα, όχι εσκεμμένα). Το παρόν δε (εκλεγμένο τον Οκτώβριο του 2017) Διοικητικό Συμβούλιο απαρτίζεται από τους Γιώργιο Μπαρδάνη (πρόεδρο), Γιάννη Μπέκα (αντιπρόεδρο), Ηλία Μαμαλάκη, Κλήμη Ναυρίδη, Νίκο Κωνσταντάρα, Βάσω Παπαδιώτη, Έλλη Συμεωνίδου-Καστανίδου, Δημήτρη Πλουμπίδη, Πέτρο Δαμιανό, Όλγα Θέμελη, Μανώλη Χάρο και Κώστα Κοσμάτο (μέλη).
Με την πρόσφατη ΠΝΠ της 30-9-2019 (χωρίς καμία διαβούλευση και σαν να συντρέχουν «έκτακτες περιστάσεις») η Κυβέρνηση αποφάσισε να καταργήσει τον αυτοδιοίκητο χαρακτήρα του ΚΕΘΕΑ και προέβλεψε να ορίζεται πλέον το Διοικητικό Συμβούλιο όχι με απόφαση της Γενικής του Συνέλευσης, αλλά με απόφαση του Υπουργού Υγείας και μάλιστα αμειβόμενο, αναφορικά με τον Πρόεδρο και τον Αντιπρόεδρό του. Ως αιτία για την επιλογή αυτή το προοίμιο της ΠΝΠ επικαλείται την «ανάγκη χρηστής διοίκησης».
Είναι αρχικά προσβλητικό για όλους και όλες που εκλέχθηκαν ως μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου να αιωρείται η υπόνοια της «κατάχρησης» ή της «μη χρηστής διοίκησης». Από τη δεκαετία του 1980 δεκάδες άνθρωποι χωρίς οποιαδήποτε αμοιβή έδωσαν τον χρόνο τους και τον καλύτερο εαυτό τους για τη λειτουργία του Οργανισμού, σήμερα δέχονται τη μομφή και μάλιστα με την σφραγίδα του ΦΕΚ. Ωστόσο το χειρότερο όλων αποτελεί ο υποβιβασμός ενός δημοκρατικού οργάνου, της Γενικής Συνέλευσης του ΚΕΘΕΑ, που απαγορεύεται πλέον να προτείνει και να εκλέγει πρόσωπα στα οποία οι άνθρωποι του ΚΕΘΕΑ έχουν εμπιστοσύνη και δεν ελέγχονται από την εκάστοτε κρατική εξουσία. Μια άκρως δημοκρατική διαδικασία καταργείται, με το πρόσχημα της χρηστής διαχείρισης, καθώς στην πραγματικότητα πρόκειται για την επιθυμία για να αποκτήσει το ΚΕΘΕΑ κομματική ταυτότητα.
Ο Υπουργός Υγείας δικαιολόγησε την επιλογή αυτή με το επιχείρημα ότι εφόσον το Υπουργείο χρηματοδοτεί το ΚΕΘΕΑ θα πρέπει να ορίζει και την διοίκησή του. Παραγνωρίζει όμως ότι τα οικονομικά του ΚΕΘΕΑ δημοσιεύονται και ελέγχονται ετησίως από ορκωτούς λογιστές και από το ίδιο το Υπουργείο Υγείας, στο οποίο λογοδοτεί. Σημειώνεται εμφατικά ότι το ΚΕΘΕΑ εντάσσεται στους «φορείς γενικής κυβέρνησης» και ως εκ τούτου ελέγχεται ήδη οικονομικά από το Κράτος, όπως και οι υπόλοιποι οργανισμοί, χωρίς να υπάρχει στα χρόνια της λειτουργίας του υπόνοια για οποιοδήποτε διαχειριστικό σκάνδαλο. Δεν είναι τυχαίο ότι η ορθολογική διαχείριση του ΚΕΘΕΑ επιβεβαιώθηκε από πρόσφατο έλεγχο του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους.
Πολλά μπορεί κανείς ακόμα να πει, ωστόσο στη συνέχεια, αξίζει να παρατεθεί αυτούσια η πρόσφατη ανάρτηση που έκανε στο λογαριασμό του στο facebook ο αγαπητός Στέλιος Νέστωρ, τις σκέψεις του οποίου θεωρώ ότι, όσοι και όσες είχαμε την τιμή να εκλεγούμε από την Γενική Συνέλευση του ΚΕΘΕΑ στο Διοικητικό Συμβούλιο, ασφαλώς προσυπογράφουμε:
«Κύριε Πρωθυπουργέ,
Στην πολύχρονη δημόσια ζωή μου, έχω υπηρετήσει, κατά το παρελθόν, επί τρεις θητείες στο ΔΣ του ΚΕΘΕΑ. Από βιωμένη εμπειρία θεωρώ τον αυτοδιοικούμενο τρόπο λειτουργίας του ως υπόδειγμα για την λειτουργία παρόμοιων οργανισμών που ασχολούνται με την απεξάρτηση από ουσίες. Τα εξαρτημένα άτομα με τις αντικοινωνικές τάσεις που είναι φορτισμένα εμπιστεύονται στους δικούς τους ανθρώπους, αυτούς που επιλέγουν οι ίδιοι, και όχι σε ουρανοκατέβατους ξένους, διορισμένους. Γι αυτόν το λόγο η αυτοδιοίκηση δεν είναι απλώς ένα διοικητικό μοντέλο αλλά αποτελεί μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας. Είναι λοιπόν ολέθριο λάθος, κατά την πιο επιεική διατύπωση, η ξαφνική κατάργηση ενός θεσμού που επί 37 χρόνια λειτούργησε υποδειγματικά και αποτελεί παράδειγμα επιτυχούς λειτουργίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Αν υπάρχει ένα παράδειγμα άψογης συνεργασίας ιδιωτικής πρωτοβουλίας και Δημοσίου, πράγμα που αποτελούσε, κατά τα προεκλογικά λεγόμενά σας, τον πυρήνα της πολιτικής σας, αυτό είναι η επιτυχής σχέση Δημοσίου με το αυτοδιοικούμενο ΚΕΘΕΑ η οποία απέδωσε αποτελέσματα που έχουν κερδίσει τον διεθνή θαυμασμό και έχουν καταστήσει το ΚΕΘΕΑ παράδειγμα προς μίμηση. Ως δικαιολογία για τη λήψη αυτής της αυθαίρετης απόφασης επικαλεστήκατε την «αποκατάσταση της χρηστής διοίκησης και δημοσιονομικής διαχείρισης». Αυτό αποτελεί ύβρη για όλα τα εκλεγμένα, άμισθα διοικητικά συμβούλια που διαχειρίστηκαν την λειτουργία του ΚΕΘΕΑ στην διάρκεια των 37 χρόνων της λειτουργίας του. Η δημοσίευση κάθε χρόνο των οικονομικών αποτελεσμάτων μετά από έλεγχο ορκωτών λογιστών και αξιολόγηση της λειτουργίας από διεθνείς αξιολογητές έμπειρους στον τομέα των εξαρτήσεων κατέστησαν το ΚΕΘΕΑ υπόδειγμα διαφανούς και χρηστής λειτουργίας. Όλα αυτά σε αντίθεση με άλλους συγγενείς οργανισμούς με διορισμένες από το Κράτος αμειβόμενες διοικήσεις που παρουσίαζαν προβληματική λειτουργία και μαύρες τρύπες στην διαχείριση του δημόσιου χρήματος. Σας πληροφορώ επίσης ότι τα ολίγα ή πολλά «αργύρια» που προτίθεσθε θα καταβάλλετε σε μερικούς κομματικούς οπαδούς σας για να διοικήσουν το ΚΕΘΕΑ δεν πρόκειται με κανένα τρόπο να υποκαταστήσουν τα ευγενή κίνητρα που οδήγησαν αυτούς που δέχτηκαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με κατάθεση ψυχής έχοντας μόνη ικανοποίηση να δουν τα μέλη των κοινοτήτων κατά την αποφοίτησή τους να επιστρέφουν χρήσιμοι πολίτες στην κοινωνία. Και έρχομαι στο τελευταίο και σπουδαιότερο. Κύριε Πρωθυπουργέ. Έχετε το 40% του ελληνικού λαού και θεωρήσατε ότι συντρέχει «εξαιρετικά επείγουσα και απρόβλεπτη ανάγκη», μήπως κίνδυνος ανατροπής του καθεστώτος, και «εν νυκτί» επιλέξατε την πράξη νομοθετικού περιεχομένου για να ρυθμίσετε τα του ΚΕΘΕΑ; Κάτι που καταδικάζατε πριν λίγους μήνες όταν υποσχόσαστε χρηστή διοίκηση. Φοβούμαι ότι αυτή σας η ενέργεια αποτελεί βροντερή διάψευση των ελπίδων όλων εκείνων που πίστεψαν ότι ένας νέος άνθρωπος με σύγχρονες ιδέες, δημοκρατικές καταβολές και με εμπειρία του διεθνούς περιβάλλοντος θα μπορούσε να μπολιάσει τις αυταρχικές δομές μιας παλιομοδίτικης Δεξιάς. Λυπούμαι ειλικρινά.
Στέλιος Νέστωρ, 8-10-2019»
*Επ. Καθηγητής Νομικής ΔΠΘ – Δικηγόρος
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
