Ανδρέας Δημητρόπουλος: Η επικουρικά άμεση εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας

Τον Δεκέμβριο 2014 ήταν η δεύτερη φορά (μετά το 2009) κατά την οποία η εκλογή του ΠτΔ «χρησιμοποιήθηκε» για τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, λόγω της αυξημένης πλειοψηφίας που απαιτείται κατά την πρώτη φάση, πριν δηλαδή από τη προβλεπόμενη διάλυση της Βουλής.

Ενόψει της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος το ζήτημα βρίσκεται και πάλι στο κέντρο του  επιστημονικού και πολιτικού ενδιαφέροντος. Όλοι είναι σύμφωνοι, ότι η  διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας πρέπει να απεμπλακεί από την εκλογική διαδικασία, προκειμένου να μην επαναληφθούν περιπτώσεις σαν αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Αναλύει ο καθηγητής Ανδρέας Δημητρόπουλος*

Το μεγάλο ερώτημα βρίσκεται στον τρόπο αντιμετώπισης του όλου θέματος. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό δεν είναι καθόλου δύσκολη και έχει υποδειχθεί από μέρος της επιστήμης. Η ορθή λύση είναι η λεγόμενη επικουρικά άμεση εκλογή του ΠτΔ. Αυτό σημαίνει, ότι από τις δύο φάσεις της διαδικασίας εκλογής, που προβλέπει το ισχύον Σύνταγμα παραμένει ως έχει η πρώτη – η διεξαγωγή δηλαδή των τριών πρώτων ψηφοφοριών (κατά τις οποίες απαιτούνται 200, 200, 180 ψήφοι)-  και αν δεν επιτευχθεί η απαιτούμενη ενισχυμένη πλειοψηφία,  η δεύτερη σήμερα προβλεπόμενη φάση – δηλαδή η διάλυση της Βουλής, η διεξαγωγή των εκλογών και ακολούθως η συνέχιση των ψηφοφοριών εκλογής Προέδρου, αντικαθίσταται με άμεση εκλογή του ΠτΔ απευθείας από το Εκλογικό Σώμα. Οι βουλευτικές εκλογές αντικαθίστανται από τις προεδρικές εκλογές. Η κατά τα παραπάνω ορθή λύση έχει προταθεί κατά καιρούς και από τις δύο μεγάλες πολιτικές παρατάξεις. Παλαιότερα από την ΝΔ και στην αρχή της παρούσας φάσης από τον ΣΥΡΙΖΑ. Σήμερα η επικουρικά άμεση εκλογή του ΠτΔ από μεν την ΝΔ έχει αποκηρυχθεί και προτείνεται η κοινοβουλευτική εκλογή του Προέδρου και με 151 βουλευτές, ενώ από τον ΣΥΡΙΖΑ έχει υποβαθμισθεί σημαντικά και προκρίνεται ως λύση μετά την άκαρπη μεσολάβηση 6 ψηφοφοριών στη Βουλή.

• (α) Η πρόταση της εκλογής του ΠτΔ με απόλυτη πλειοψηφία του συνόλου των βουλευτών είναι πράγματι απρόσφορη και «ανατινάσσει» όλη την προηγούμενη ρύθμιση των αυξημένων πλειοψηφιών. Γιατί σε τελική ανάλυση να συναινέσει αυτός που διαθέτει την απόλυτη πλειοψηφία, αφού τελικά θα μπορέσει ο ίδιος να εκλέξει τον Πρόεδρο της δικής του επιλογής;
• (β) Αλλά και η πρόταση της μεσολάβησης έξι ψηφοφοριών, μιας κάθε μήνα πριν από την τελική άμεση εκλογή έχει σημαντικά μειονεκτήματα. Κυρίως παρατείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα μια μεγάλη εκκρεμότητα κάτι που δεν ωφελεί σε καμμία περίπτωση την Χώρα. Δεν έχει επίσης ισχυρή δικαιολογητική βάση και δείχνει ότι απομακρύνεται από την «φιλοσοφία» της συμμετοχής του Λαού που βρίσκεται σε αρμονία με την πρόταση καθιέρωση δημοψηφισμάτων με πρωτοβουλία των πολιτών.

Η επικουρικά άμεση εκλογή του ΠτΔ είναι η καλλίτερη λύση και σε καμία περίπτωση δεν «μετατρέπει το πολίτευμα σε προεδρική Δημοκρατία» όπως συνήθως ακούγεται. Δεν είναι ο τρόπος εκλογής αλλά οι αρμοδιότητες και βασικά η εξάρτηση της κυβέρνησης από τον Πρόεδρο εκείνο που αλλάζει τον χαρακτήρα του πολιτεύματος. Ούτε πάλι είναι  πειστικό το επιχείρημα, ότι η ενδυνάμωση του Προέδρου με την άμεση εκλογή εμπεριέχει τον κίνδυνο σύγκρουσης με τον πρωθυπουργό.

Δεν είναι οποιαδήποτε «ενδυνάμωση» αλλά οι αρμοδιότητες εκείνες που περιέχουν τέτοιο κίνδυνο. Το αυξημένο κύρος του Προέδρου είναι ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας για την ομαλή λειτουργία του πολιτεύματος και απαραίτητο για την αντιμετώπιση του μεγαλύτερου ίσως σήμερα μειονεκτήματος του, του πρωθυπουργοκεντρισμού και του φαινομένου της τυραννικής πλειοψηφίας μέσω των οποίων καθίσταται εύκολα δυνατή η απομάκρυνση από τις προεκλογικές δεσμεύσεις, που αποτελούν  κεντρικό άξονα της σύγχρονης Δημοκρατίας.

Οι αρμοδιότητες του Προέδρου καλώς έχουν στο ισχύον Σύνταγμα και δεν πρέπει να διευρυνθούν εκτός από μια: την αρμοδιότητα να μπορεί ο ΠτΔ να παραπέμπει κατά την κρίση του συγκεκριμένο θέμα στη κρίση του Λαού, σε Δημοψήφισμα.

*Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr