Βασίλης Χειρδάρης: Αναστολή Κωδίκων – Μπορεί να γίνει; Βιασύνη ή σύνεση;

Ακόμα δεν άρχισε η εφαρμογή των νέων κωδίκων (Ποινικού Κώδικα και Κώδικα Ποινικής Δικονομίας) και εμφανίζεται σωρεία φημών περί ενδεχομένης αναστολής τους περιορισμένου χρόνου και περί σίγουρης τροποποίησης άρθρων και  διατάξεων. 

Αναλύει ο ποινικολόγος Βασίλης Χειρδάρης

Είναι εντυπωσιακό και μοναδικό πως δύο νομοθετήματα που απαιτήθηκαν για να δημιουργηθούν πάνω από δέκα χρόνια σοβαρών και επίπονων προσπαθειών διαφόρων επιστημονικών επιτροπών με μέλη εγνωσμένου επιστημονικού  κύρους και με επιστημονικές και όχι κομματικές ταυτότητες και που έχουν μια επιστημονική ενότητα και εσωτερικότητα μπορούν να τροποποιηθούν ή να ανασταλούν μέσα σε λίγες μέρες για λόγους μη επιστημονικούς.

Έρχεται το ίδιο κράτος και η ίδια Βουλή πουψήφισετα δύο νομοθετήματα με τη διαδικασία των κωδίκων, που σημαίνει ότι λόγω του είδους των νομοθετημάτων (κώδικες) απαιτούν συνοχή και ενιαίο κορμό, άρα εξοβελίζεται η τροποποίηση άρθρων ή διατάξεων της τελευταίας στιγμής στη Βουλή,   και λίγες μέρες μετά από την ψήφιση και (βιαστική ομολογουμένως) εφαρμογή τους και συζητούν για συνολική αναστολή τους ή άμεσες τροποποιήσεις, πριν καν εφαρμοστούν και τεσταριστούνστην πράξη,  ώστε να διαπιστωθούν τυχόν πρακτικές ή θεωρητικές αδυναμίες τους.

Έτσι επιστημονικά έργα με εσωτερική διασύνδεση, αρμονία, αλληλεπίδραση και συνοχή αμφισβητούνται για πολιτικούς και κομματικούς λόγους, με αποτέλεσμα να κινδυνεύουν άμεσα με διάρρηξη της ενότητας και της συνοχής τους και να αποδεικνύεται εν τοις πράγμασι πως το ελληνικό κράτος δεν διαθέτει ούτε συνέχεια ούτε υπομονή στα δικά του νομοθετήματα. Οι κώδικες αυτοί δεν είναι κομματικά έργα αλλά κρατικά επιστημονικά και διαχρονικά έργα που ρυθμίζουν για πολλά χρόνια τον ποινικό χώρο της χώρας μας.

Και επειδή πολύς λόγος γίνεται για την αναστολή των δύο κωδίκων να δούμε τι σημαίνει αναστολή.

Αναστολή κωδίκων σημαίνει ότι τα δύο αυτά νομοθετήματα, δηλ. ο Ποινικός Κώδικας και ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας που ψηφίστηκαν και εφαρμόζονται από 1.7.2019 θα παύσουν για ένα χρονικό διάστημα (το διάστημα της αναστολής που θα καθοριστεί συγκεκριμένα)  να εφαρμόζονται και θα επανέλθουν στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα σε ισχύ οι προγενέστεροι κώδικες  που ίσχυαν μέχρι 30.6.2019.

Η ενέργεια αυτή της αναστολής είναι ασυνήθιστη και παραβιάζει την συνταγματικά απαιτούμενη ασφάλεια δικαίου που αποτελεί θεμελιώδες συστατικό κάθε  κράτους δικαίου και κατοχυρώνεται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) αλλά και στη Διεθνή Σύμβαση Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων (ΔΣΑΠΔ), διεθνών συμβάσεων δηλ. που υπερισχύουν της κοινής νομοθεσίας σύμφωνα με το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος.

Οι αναστολές συνόλου νομοθετημάτων ή κωδίκων ή του Συντάγματος εφαρμόζονται σε απολυταρχικά καθεστώτα και εδώ στην Ελλάδα έχομε το θλιβερό προηγούμενο της αναστολής εφαρμογής το 1967 από τη χούντα των συνταγματαρχών της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Η αναστολή λοιπόν των κωδίκων θα προξενήσει μία νομοθετική ανωμαλία, θα δημιουργήσει πρόβλημα στο κράτος και στην ασφάλεια δικαίου και θα δημιουργήσει κάκιστο προηγούμενο για μια ευρωπαϊκή χώρα που ανήκει σε ένα πολιτισμένο και προηγμένο νομικό πολιτισμό της  Ε.Ε.

Ουσιαστικά θα δημιουργηθεί συνταγματικό θέμα αφού παραβιάζεται η ασφάλεια δικαίου και ενδεχομένως θα ενσκήψει πρόβλημα από την συνταγματική υποχρέωση σεβασμού που απορρέει από το άρθρο 7 του Συντάγματος. Επί πλέον δημιουργείται σοβαρό θέμα παραβίασης των διατάξεων της ΕΣΔΑ και του ΔΣΑΠΔ και των θεμελιωδών δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στις διεθνείς αυτές συμβάσεις.

Όμως στην πράξη τι γίνεται με την φημολογούμενη αναστολή (αν υλοποιηθεί);

Η αναστολή αρχικά θα δημιουργήσει για τον χρόνο που θα γίνει (φήμες λένε μέχρι 15.9.2019) ένα κενό στο ποινικό σύστημα της χώρας, που θα επιχειρήσουν να καλύψουν οι προγενέστεροι κώδικες. Δηλαδή κώδικες που η εθνική νομοθετική εξουσία τους θεώρησε πριν ελάχιστο χρόνο ως παρωχημένους, μη ορθολογικούς και μη ανταποκρινόμενους στις σημερινές συνθήκες και ως εκ τούτου  θα έχομε το παράδοξο να ξαναϊσχύσουν στο σύνολό τους οι κώδικες που ο ελληνικός λαός αποφάσισε να τους αντικαταστήσει.

Στην πράξη αναστολή σημαίνει σταμάτημα της ισχύος των δύο κωδίκων και επαναφορά των προηγούμενων. Αυτό θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα εκτιμάται ότι θα λύσει.

Η αναστολή του Ποινικού Κώδικα θα έχει νόημα και πρακτικό αποτέλεσμα μόνον για όσους διαπράξουν νέα αδικήματα από την ημερομηνία της αναστολής του. Οι κατηγορούμενοι που φέρονται ότι έχουν διαπράξει αδικήματα μέχρι και της φημολογούμενης αναστολής του ΠΚθα ευεργετηθούν νόμιμα από τις ευνοϊκότερες διατάξεις του Ποινικού Κώδικα  που ίσχυσαν (έστω και μια μέρα) από την ημερομηνία διάπραξης του αδικήματος μέχρι αμετάκλητης εκδίκασης της υπόθεσής τους. 

Μάλιστα μέχρι 30.6.19 ίσχυε σύμφωνα με το άρθρο 2 του ΠΚ μεταξύ περισσοτέρων ισχυόντων νόμων, από της τέλεσης της πράξης μέχρι της αμετάκλητης εκδίκασης,  αυτός που περιείχε τις ευνοϊκότερες διατάξεις. Από 1.7.19 ισχύει πλέον μεταξύ περισσοτέρων ισχυόντων διατάξεωντων νόμων οι ευμενέστερες διατάξεις για τον κατηγορούμενο. Από 1.7.19 μπορεί πλέον να γίνει ένα παζλ όπου επιλέγεται η ευμενέστερη διάταξη από κάθε νόμο και όχι ο ευμενέστερος νόμος ως σύνολο. Αυτό είναι ακόμα πιο επιεικές  μέτρο υπέρ των κατηγορουμένων. Από τη στιγμή που ίσχυσε έστω και για λίγο ο νέος ΠΚ ισχύουν οι επιεικέστερες διατάξεις των νόμων.

Σε παράδειγμα: Αν κάποιος καταδικάστηκε πρωτόδικα σε κατ΄επάγγελμα απάτη που διέπραξε το 2010 που αφορούσε ποσό 50.000 ευρώ με τον προγενέστερο ΠΚ ήταν κακούργημα με προβλεπόμενη ποινή κάθειρξης 5-10 χρόνια. Τώρα με τον νέο ΠΚ είναι πλημμέλημα με προβλεπόμενη ποινή φυλάκισης μέχρι 5 χρόνια. Αν τώρα επαναφερθεί ο παλιός ΠΚ μέχρι π.χ. 15.9.2019 και το Εφετείο εκδικάσει την υπόθεση στις 10.9.19 θα ισχύουν για τον κατηγορούμενο αυτό οι διατάξεις του νέου ΠΚ που θα βρίσκεται σε αναστολή και το Εφετείο υποχρεούται να μετατρέψει σε πλημμέλημα την πράξη και να την παραγράψει αφού πέρασε 8ετία.

Επομένως για τον Ποινικό Κώδικα κατά βάση δεν υπάρχει ουσιαστικός λόγος για αναστολή του αφού τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τον νέο ΠΚ έτσι κι αλλιώς ισχύουν για τους κατηγορουμένους για τις πράξεις που τέλεσαν ή θα τελέσουν μέχρι την αναστολή του ή την τροποποίησή του.

Η αναστολή του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας παράγει διαφορετικά αποτελέσματα. Εδώ θα δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα αφού πολλοί δικονομικοί κανόνες παράγουν, αφορούν και ρυθμίζουν ουσιαστικά δικαιώματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι παραγραφές των αδικημάτων. Οι παραγραφές των αδικημάτων συνδέονται άρρηκτα με το δικαίωμα που αφορούν και δεν έχουν δικονομική χροιά.

Με τη νέα Ποινική Δικονομία π.χ. ο Άρειος Πάγος αποφασίζει για την παραγραφή των αδικημάτων  και τα παραγράφει εφόσον η αναίρεση που θα ασκήσει ο κατηγορούμενος είναι παραδεκτή, δηλαδή έχει γίνει εντός της νόμιμης προθεσμίας και έχει έναν από τους προβλεπόμενους λόγους αναίρεσης.

Με τον προηγούμενο Κώδικα ο Άρειος Πάγος για να παραγράψει το αδίκημα έπρεπε να κάνει έναν τουλάχιστον λόγο δεκτό ως βάσιμο, διαφορετικά παρέμενε η δευτεροβάθμια απόφαση. Εάν επανισχύσει ο προηγούμενος ΚΠΔ και εφαρμοστεί αυτός στον ΑΠ τότε θα θιγούν παραχθέντα δικαιώματα που πηγάζουν από τη νέα νομοθεσία. Έτσι η αναστολή του ΚΠΔ μπορεί να οδηγήσει σε ακύρωση του δικαιώματος παραγραφής του κατηγορουμένου, ένα δικαίωμα που ήδη παρήχθη με τον νέο ΠΚ. Αυτό θα οδηγήσει σε προσφυγές στο Δικαστήριο του Στρασβούργου με υψηλή πιθανότητα για καταδίκες της χώρας μας.

Ειλικρινά δεν αντιλαμβάνομαι για ποιο λόγο να επιλεγεί μια λύση, όπως η αναστολή των κωδίκων,  που δημιουργεί σοβαρά θεσμικά και πρακτικά προβλήματα και που το αποτέλεσμα θα είναι πενιχρό, αντί να επιλεγεί η δοκιμασμένη και θεσμικάμη προβληματική λύση της τροποποίησης άρθρων, μετά βεβαίως από σύσταση επιστημονικής επιτροπής που θα εξετάσει τις κυβερνητικές προτάσεις. Η τροποποίηση είναι πιο συμβατή με τη δημοκρατία και τον σύγχρονο ευρωπαϊκό πολιτισμό. Εύχομαι η βιασύνη να μην γίνει οδηγός των νομοθετικών αλλαγών. Η σύνεση είναι ασφαλέστερος δρόμος…

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr