Βασίλης Χειρδάρης: Κρατούμενοι σε απόγνωση! Εκτίουν ποινές παραγεγραμμένων αδικημάτων!
Είναι πλέον γεγονός ότι οι νέοι κώδικες έχουν δημιουργήσει ατέρμονες συζητήσεις και πολιτικές και νομικές αντιπαραθέσεις. Αυτό αρχικά δεν είναι κακό, αντίθετα είναι θεμιτό και ωφέλιμο.
Αναλύει ο ποινικολόγος Βασίλης Χειρδάρης
Βεβαίως οι υπερβολές πάντα βλάπτουν με πιο απτό αποτέλεσμα αυτό της δημιουργίας κλίματος και διάθεσης περιστολής της εξορθολόγησης, που ορθά έχει επιτύχει ο νέος Π.Κ., τόσο από πλευράς νομοθετικών αλλαγών όσο και από πλευράς δικαστικής ερμηνείας. Έτσι υπάρχει ορατός κίνδυνος, υπό την πίεση εξατομικευμένων περιπτώσεων επικαιρότητας, της «εξεγερμένης» από τα ΜΜΕ και από τα κόμματα κοινής γνώμης και της περιρρέουσας ατμόσφαιρας ένα συμπαγές νομικό οικοδόμημα και συλλογικό επιστημονικό έργο όπως ο νέος Π.Κ. να υποστεί πλήγμα στα θεμέλιά του με αποτέλεσμα να επιστρέψομε σε παλιές προβληματικές καταστάσεις που είχαν ως στοιχεία την έλλειψη λογικής, την υπερβολή και μια απόκλιση από τον σύγχρονο ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό.
Με την έναρξη ισχύος των δύο κωδίκων δημιουργήθηκαν μερικά προβλήματα που κυρίως αφορούν τους κρατούμενους και την έκτιση των ποινών τους. Προβλήματα που επιζητούν λύσεις άμεσα αφού αφορούν την ελευθερία προσώπων και έκτιση ποινής ήδη παραγεγραμμένου αδικήματος .
Υπάρχουν στις φυλακές πολλοί κρατούμενοι που εκτίουν ποινές κάθειρξης για κακουργήματα που έχουν τελεστεί κατ΄ επάγγελμα ή κατά συνήθεια και η ζημία που προκλήθηκε σε βάρος των θυμάτων είναι λιγότερη από 120.000 ευρώ. Τα αδικήματα αυτά (υπεξαιρέσεις, πλαστογραφίες, απάτες κλπ.) έχουν καταστεί πλημμελήματα και ο ανώτατος χρόνος παραγραφής είναι 8 ετών. Λόγω του κακουργηματικού χαρακτήρα και των αργών ρυθμών των διαδικασιών οι υποθέσεις αυτές έφθασαν στο ακροατήριο και δικάστηκαν πρωτόδικα μετά την οκταετία η κοντά στα όριά της ή ήδη μέχρι τώρα έχει παρέλθει η οκταετία χωρίς να εκδικαστεί ακόμα το ένδικο μέσο.
Έτσι η πλειοψηφία των υποθέσεων αυτών που βρίσκονται σε εκκρεμότητα ενώπιον των δευτεροβαθμίων δικαστηρίων ή του Αρείου Πάγου έχουν ήδη παραγραφεί. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν υπάρχει πρόβλεψη για άμεση αποφυλάκιση ή για κάποια ταχεία ειδική διαδικασία. Έτσι οι μόνες προβλεπόμενες διαδικασίες για την επίλυση του θέματος ώστε να αποφυλακιστεί ο κρατούμενος είναι είτε η συζήτηση του ενδίκου μέσου από το αρμόδιο δικαστήριο είτε αίτηση αναστολής εκτέλεσης της καταδικαστικής απόφασης (άρθρα 497 παρ. 7, 471 παρ.2 ΚΠΔ).
Για τον προσδιορισμό της δικασίμου εκδίκασης των ενδίκων μέσων το θέμα είναι πιο περίπλοκο και επομένως η επίσπευση δεν είναι πάντα διαχειρίσιμη.
Στο θέμα όμως της εκδίκασης της Αίτησης Αναστολής, που είναι μία εφικτή διαδικασία πρέπει να βρεθεί μια λύση άμεσα. Ο νόμος ισχύει από 1.7.2019, ξεκίνησε δηλαδή σε περίοδο δικαστικών διακοπών που διαρκούν από 1.7-15.9.19. Οι συνθέσεις των Πενταμελών Εφετείων Αναστολών έχουν ήδη γίνει γνωστές μέχρι και το τέλος του Σεπτεμβρίου 2019, τον δε Αύγουστο δεν υπάρχουν Πενταμελή Εφετεία. Παρά τις προσπάθειες των εισαγγελέων και των συνηγόρων ο προσδιορισμός σχετικής Αίτησης Αναστολής καθίσταται κανονικά εφικτός από Οκτώβριο του 2019 και μετά, εκτός εξαιρέσεων.
Έτσι υπάρχουν πολλοί κρατούμενοι που κρατούνται σε φυλακές εκτίοντας ποινή αδικημάτων που έχουν παραγραφεί. Ουσιαστικά πρόκειται περί οιονεί παράνομης κράτησης αφού εκτίεται μη οφειλομένη ποινή. Το παραγεγραμμένο αδίκημα δεν μπορεί να παράγει εκτιτέα ποινή εφόσον η καταδικαστική απόφαση δεν έχει καταστεί αμετάκλητη προ της παραγραφής. Το να εκτίει όμως ο οποιοσδήποτε ποινή που είναι βασικά ανύπαρκτη νομικά (λόγω παραγραφής) είναι απαράδεκτο σε ένα κράτος δικαίου που υποχρεούται στη τήρηση της νομιμότητας και που έχει συνταγματική υποχρέωση στην διασφάλιση της ελευθερίας του καθενός.
Το ίδιο με τα παραπάνω ισχύει και για τις περιπτώσεις που λόγω του νέου ΠΚ οι ποινές έχουν μειωθεί κατ΄ ανώτατο όριο στα κακουργήματα(15 χρόνια από 20 με τον προγενέστερο ΠΚ) και το ανώτατο όριο μετά από αναγνώριση ελαφρυντικού για κακουργήματα που έχουν πλαίσιο ποινής 10-15 χρόνια (σε προγενέστερο ΠΚ 10-20), όπου το νέο ανώτατο όριο διαμορφώνεται σε 8 χρόνια (από 12του προγενέστερου ΠΚ).
Έτσι αυτοί που εκτίουν ποινές και έχουν ασκήσει παραδεκτά ένδικα μέσα, εφόσον κριθεί το παραδεκτό του ενδίκου μέσου, το δικαστήριο που δικάζει σε περίπτωση καταδίκης οφείλει να επιμετρήσει την ποινή σύμφωνα με την επιεικέστερη διάταξη (που αναμφίβολα είναι του νέου ΠΚ). Έτσι πολλοί καταδικασθέντες με τις νέες ρυθμίσεις έχουν ήδη εκτίσει (είτε πραγματικά είτε με ευεργετικό υπολογισμό) ακόμα και τις ανώτερες επιτρεπόμενες ποινές που μετά την ισχύ του νέου ΠΚ θα επιβληθούν.
Να ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Δύο κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν το 2017 (τότε ήταν 66 και 68 χρονών αντίστοιχα) σε 18 χρόνια κάθειρξης στο πρωτόδικο δικαστήριο για κακουργηματική απάτη ο ένας κατά του δημοσίου και άλλος κατά τράπεζας με την επιβαρυντική περίπτωση του ν. 1608/50 και στους οποίους έχει αναγνωριστεί ήδη ένα ελαφρυντικό. Εκτίουν δε ποινή από προσωρινή κράτηση από τον Ιανουάριο του 2016 και συνεχώς μέχρι σήμερα.
Η ποινή πλέον με τον νέο ΠΚ που κατήργησε τον ν. 1608 και εφόσον τους έχει αναγνωριστεί ένα ελαφρυντικό θα διαμορφωθεί με τη νέα επιμέτρηση και την ίδια απόφαση επί ενοχής κατ΄ ανώτατο όριο στον με εξαπατήσαντα το δημόσιο σε ποινή κάθειρξης 8 ετών και στον εξαπατήσαντα την τράπεζα σε κάθειρξη6 ετών. Ήδη όμως έχουν εκτίσει προ πολλού τα 3/5 της ποινής του επιτρεπόμενου ανώτατου ορίου ποινής (που είναι: λιγότερο από 5 χρόνια ο πρώτος και σχεδόν 3,5 χρόνια ο δεύτερος). Αυτοί επομένως έχουν ήδη προ-εκτίσει τη ποινή για υφ΄ όρων απόλυση. Να επισημάνω ότι τέτοια παραδείγματα κρατουμένων είναι πολλά.
Αυτή τη περίοδο όλοι αυτοί θα πρέπει να αναμένουν τουλάχιστον μέχρι Οκτώβριο και μετά να προσδιοριστεί η Αίτηση Αναστολών τους με αποτέλεσμα να εκτίουν επιπλέον φυλάκιση.
Η ελευθερία του ατόμου είναι θεμελιώδες αγαθό και δεν είναι μόνον ατομικό δικαίωμα που ασκείται από το ίδιο αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και υποχρέωση της πολιτείας να μην κρατά στις φυλακές κανέναν ούτε μια μέρα παραπάνω, διαφορετικά η ίδια η πολιτεία παρανομεί και εγκαλείται.
Για το χρονικό αδιέξοδο που έχει δημιουργηθεί χρειάζεται άμεσα «φάρμακο» τόσο νομοθετικά με ευθύνη του γιατρού το επάγγελμα Υπουργού Δικαιοσύνης με λήψη άμεσης νομοθετικής ρύθμισης όσο και πρακτικά από τα αρμόδια κατά τόπους Εφετεία και τις Εισαγγελίες τους. Μπορεί να γίνει άμεσα η καταγραφή των περιπτώσεων αυτών ανά φυλακή και να υποβληθεί αίτηση αναστολής από τους εισαγγελείς που δύνανται αυτεπαγγέλτως να τις ασκήσουν (προβλέπεται ρητά από τα άρθρα άρθρα 497 παρ. 7 και 471 παρ.2 ΚΠΔ) και να εισαχθούν όλες στην πρώτη δικάσιμο του Σεπτεμβρίου οιουδήποτε Πενταμελούς Εφετείου και εάν δεν υπάρχει μέχρι τις 10 Σεπτέμβρη να συγκλιθεί για το λόγο αυτό. Το αυτό πρέπει να γίνει και σε σχετική αίτηση αναστολής των κρατουμένων. Καλό θα ήταν να προβλεφθεί νομοθετικά ότι στις περιπτώσεις αυτές οι Αιτήσεις αναστολών θα προσδιορίζονται σε δικάσιμο υποχρεωτικά εντός 3 ημερών χωρίς άλλες προϋποθέσεις.
Εκτιμώ ότι η προσωπική ελευθερία δεν είναι διαπραγματεύσιμη και το κράτος έχει υποχρέωση διαφύλαξής της. Οι παραπάνω προτάσεις είναι το ελάχιστο που μπορεί να κάνει, όταν μάλιστα το ίδιο με δικούς του νόμους δημιούργησε αυτή την κατάσταση. Η αδράνεια σε θέματα ελευθερίας δεν είναι μόνον καταδικαστέα και κατακριτέα είναι ταυτόχρονα και εγκληματική.
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
