Ιωάννης Γκιτσάκης: Φιλόδοξο, αλλά όχι ουτοπικό το νέο Δικαστικό Μέγαρο Θεσσαλονίκης!
Είναι κοινός τόπος εδώ και πάρα πολλά χρόνια, ότι το υπάρχον δικαστικό «μέγαρο» της Θεσσαλονίκης δεν επαρκεί για τη στοιχειώδη κάλυψη των αναγκών του νομικού κόσμου της πόλης. Έχουν γίνει πάρα πολλές προσπάθειες και προτάσεις, οι οποίες ξεκινούν από την απλή ανακαίνιση του κτιρίου που στεγάζει τα δικαστήρια της πόλης, μέχρι και τη μεταφορά τμήματος αυτών σε παρακείμενα κτίρια, όπως το κτίριο του πρώην ΙΚΑ ή κτίρια εντός του χώρου του ΟΛΘ. Οι περισσότερες από τις προτάσεις αυτές όμως «σκοντάφτουν» στο ζήτημα της χρηματοδότησης.
Αναλύει ο δικηγόρος Ιωάννης Γκιτσάκης*
Θα μπορούσε λοιπόν η πόλη της Θεσσαλονίκης να αποκτήσει ένα νέο, σύγχρονο και λειτουργικό δικαστικό μέγαρο, στον ίδιο ακριβώς χώρο, χωρίς να διαταραχθεί η λειτουργία των δικαστηρίων, με παράλληλη αστική αναβάθμιση της γύρω περιοχής και χωρίς (ή με ελάχιστη) κρατική χρηματοδότηση; Φαντάζει ουτοπικό; Ας δούμε πως μπορεί να γίνει πραγματικότητα.
Α. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Καταρχήν θα πρέπει να δούμε τα δεδομένα στοιχεία για την υλοποίηση ενός τέτοιου έργου, καθώς και ορισμένα βασικά ζητούμενα:
α. Έχουμε ως δεδομένα, ένα ακίνητο εντός του οποίου βρίσκεται το υπάρχον δικαστικό μέγαρο, ένα πάρκινγκ η χρήση του οποίου έχει παραχωρηθεί στο ΔΣΘ, ένα παρακείμενο κοινόχρηστο χώρο πρασίνου (πάρκο), ένα ακίνητο που στεγάζει υπηρεσίες του πρώην ΙΚΑ και μία γειτνίαση με τους χώρους του ΟΛΘ.
β. Έχουμε ως ζητούμενα, τη μη διαταραχή της ομαλής λειτουργίας των δικαστηρίων κατά την περίοδο κατασκευής, τη μη διαταραχή της λειτουργίας του πάρκινγκ του ΔΣΘ, την ανάγκη διατήρησης και επέκτασης του υπάρχοντος αστικού πάρκου και την έλλειψη (επαρκούς) κρατικής χρηματοδότησης.
Με βάση τα παραπάνω δεδομένα και ζητούμενα, η κατασκευή του έργου θα μπορούσε να χωριστεί στα ακόλουθα στάδια:
- Κατασκευή υπόγειου χώρου στάθμευσης
Η πρώτη φάση του έργου θα αφορά στην κατασκευή ενός υπογείου χώρου στάθμευσης κάτω από το χώρο του υπάρχοντος πάρκινγκ του ΔΣΘ, του υπάρχοντος δικαστικού μεγάρου, καθώς και κάτω από όλους τους παρακείμενους κοινόχρηστους δημοτικούς ή δημόσιους χώρους. Το υπόγειο αυτό πάρκινγκ θα μπορούσε να έχει περισσότερα επίπεδα (ανάλογα με τις σχετικές τεχνικές μελέτες), εκ των οποίων, το πρώτο επίπεδο θα παραχωρηθεί για τις ανάγκες στάθμευσης των μελών του ΔΣΘ, των δικαστών και των δικαστικών υπαλλήλων και τα άλλα (ενδεχομένως δύο) επίπεδα θα παραχωρηθούν προς εκμετάλλευση στον ανάδοχο, ως μέρος του συμβατικού οικονομικού του ανταλλάγματος.
- Κατασκευή νέου δικαστικού μεγάρου στο χώρο του σημερινού πάρκινγκ
Έχοντας διασφαλίσει της ανάγκες στάθμευσης των μελών του ΔΣΘ, αλλά και των δικαστών και δικαστικών υπαλλήλων, η δεύτερη και κυρίως φάση του έργου θα είναι η κατασκευή του νέου δικαστικού μεγάρου, το οποίο θα ανεγερθεί στο χώρο που βρίσκεται σήμερα το πάρκινγκ του ΔΣΘ. Ανάλογα με τις σχετικές αρχιτεκτονικές μελέτες, το master plan του έργου και τα αρχαιολογικά ευρήματα, μπορεί να κατασκευαστεί είτε ένα πολυώροφο κτίριο, είτε δύο κτίρια (ένα στο χώρο του σημερινού πάρκινγκ και ένα στον υφιστάμενο κοινόχρηστο χώρο του πάρκου).
Με τον τρόπο αυτό δεν θα διαταραχθεί η ομαλή λειτουργία των δικαστηρίων, μέχρι την ολοκλήρωση της κατασκευής του νέου δικαστικού μεγάρου.
- Κατεδάφιση του υπάρχοντος δικαστικού μεγάρου και ανάπλαση του χώρου
Η τρίτη και τελευταία φάση του έργου περιλαμβάνει την κατεδάφιση του υπάρχοντος δικαστικού μεγάρου και την ανάπλαση του χώρου, η οποία, ανάλογα με τις σχετικές μελέτες, την προκήρυξη και τα συμβατικά τεύχη, θα περιλαμβάνει συνδυασμό κοινόχρηστων χώρων πρασίνου και εμπορικών ή άλλων χρήσεων, που θα αποτελέσουν μέρος του συμβατικού οικονομικού ανταλλάγματος του αναδόχου.
Β. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ
Με δεδομένο ότι η κρατική χρηματοδότηση δεν επαρκεί για την κατασκευή του έργου, είναι αναγκαία η αναζήτηση ιδιωτικής χρηματοδότησης, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών κονδυλίων. Συνεπώς, το έργο θα μπορούσε να κατασκευαστεί είτε με σύμβαση παραχώρησης κατά το νόμο 4413/2016 είτε με σύμβαση ΣΔΙΤ (σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα) κατά το νόμο 3389/2005, μετά από σχετική ανακοίνωση για την αναζήτηση επενδυτικού ενδιαφέροντος (η οποία θα αποδείξει και το ρεαλιστικό ή ουτοπικό χαρακτήρα του εγχειρήματος).
Στα οικονομικά ανταλλάγματα του αναδόχου (παραχωρησιούχου) θα μπορούσαν να περιληφθούν:
- α. Η εκμετάλλευση μέρους των νέων υπόγειων χώρων στάθμευσης (π.χ. του δεύτερου ή και του τρίτου επιπέδου του πάρκινγκ).
- β. Η κατασκευή και εκμετάλλευση εμπορικού κέντρου, ξενοδοχείου και συνεδριακού κέντρου εντός του χώρου της παραχώρησης, δηλαδή σε παρακείμενους χώρους του νέου δικαστικού μεγάρου (π.χ. στο χώρο του σημερινού κτιρίου των δικαστηρίων, ούτως ώστε να υπάρχει και εγγύτητα με το θαλάσσιο μέτωπο).
- γ. Η αποκλειστική εκμετάλλευση όλων των εμπορικών χρήσεων εντός των χώρων του δικαστικού μεγάρου (π.χ. βιβλιοπωλείων, φωτοτυπικών κέντρων, κυλικείων, καφετεριών, εστιατορίων κλπ.).
Με βάση τα δεδομένα αντίστοιχων συμβάσεων στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της ΕΕ, τα παραπάνω συμβατικά οικονομικά ανταλλάγματα κρίνονται ικανά για να οδηγήσουν στην απόσβεση της ιδιωτικής χρηματοδότησης του αναδόχου και στην εξασφάλιση του προσδοκώμενου κέρδους αυτού κατά την περίοδο παραχώρησης του έργου, η οποία μπορεί να είναι από 40 έως 99 έτη, ανάλογα με τις σχετικές χρηματοοικονομικές μελέτες.
Γ. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΚΑΤΑΣΤΗΣΟΥΝ «ΕΛΚΥΣΤΙΚΟΤΕΡΟ» ΤΟ ΕΡΓΟ
Για να εκδηλωθεί επενδυτικό ενδιαφέρον προκειμένου να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί ένα έργο τέτοιου μεγέθους θα πρέπει να έχουν εξασφαλιστεί εκ των προτέρων ορισμένοι παράγοντες που θα δώσουν προστιθέμενη αξία στο νέο δικαστικό μέγαρο και θα καταστήσουν «ελκυστικότερο» το project στα μάτια των υποψήφιων επενδυτών. Πρόκειται για επιπλέον λειτουργίες του δικαστικού μεγάρου, οι οποίες θα πρέπει να αναζητηθούν, να εξεταστούν και να σχεδιαστούν με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (εγχώριους και διεθνείς), ούτως ώστε να ενταχθούν στον προγραμματισμό του έργου. Οι λειτουργίες αυτές είναι οι ακόλουθες:
- α. Η μεταφορά της έδρας της Εθνικής Σχολής Δικαστών (ΕΣΔι), από το Κέντρο Διεθνούς και Ευρωπαϊκού Οικονομικού Δικαίου (ΚΔΕΟΔ) στο νέο δικαστικό μέγαρο και στους παρακείμενους χώρους αυτού (π.χ. στο συνεδριακό κέντρο).
- β. Η λειτουργία τμημάτων των τριών ανωτάτων δικαστηρίων της Χώρας (ΑΠ, ΣτΕ και ΕΣ) στη Θεσσαλονίκη, η οποία αποτελεί πάγιο αίτημα των δικηγόρων της πόλης μας. Ένα αίτημα μου θα μπορούσε να γίνει δεκτό, εφόσον συνδυαστεί με την εξασφάλιση των απαραίτητων χώρων για τη λειτουργία των τμημάτων αυτών.
- γ. Η μεταφορά στη Θεσσαλονίκη και στους χώρους του νέου δικαστικού μεγάρου ενός ευρωπαϊκού ή διεθνούς δικαστηρίου ή οργανισμού που έχει ως αντικείμενο ζητήματα νομικού ενδιαφέροντος. Εάν κάτι τέτοιο δεν καταστεί δυνατόν, καθώς δεν εξαρτάται μόνο από τη Χώρα μας, θα μπορούσε εναλλακτικά να δημιουργηθεί και να λειτουργήσει στους χώρους του νέου δικαστικού μεγάρου ένα Διαβαλκανικό ή Μεσογειακό Κέντρο Διεθνούς Διαιτησίας (Εμπορικής, Ναυτιλιακής, Αθλητικής κ.ά.). Σημειώνω, ότι τέτοια Κέντρα Διεθνούς Εμπορικής Διαιτησίας λειτουργούν σε γειτονικά μας κράτη, όπως στη Ρουμανία και στην Αίγυπτο. Είναι προφανής η προστιθέμενη αξία που θα δημιουργήσει η λειτουργία ενός τέτοιου Κέντρου Διαιτησίας για το νέο δικαστικό μέγαρο και τους χώρους των εμπορικών εκμεταλλεύσεων της σύμβασης παραχώρησης (ξενοδοχείο, συνεδριακό κέντρο, εμπορικό κέντρο κλπ.), τους δικηγόρους της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, αλλά και για την ίδια την πόλη της Θεσσαλονίκης και την τουριστική της ανάπτυξη.
Δ. ΤΟ «ΕΛΛΗΝΙΚΟ» ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Σε ένα μεταγενέστερο στάδιο και υπό την προϋπόθεση, ότι η λειτουργία του νέου δικαστικού μεγάρου και των εμπορικών εκμεταλλεύσεων της σύμβασης υλοποιείται σύμφωνα με το σχεδιασμό του έργου, θα μπορούσε να προχωρήσει και μία δεύτερη φάση συνολικής ανάπλασης, αναβάθμισης και αξιοποίησης της γύρω περιοχής, ούτως ώστε το project να αποκτήσει και «πρόσβαση» στο θαλάσσιο μέτωπο της πόλης. Για να γίνει αυτό, απαιτείται η παραχώρηση του απαιτούμενου τμήματος της «προβολής» των χώρων του νέου δικαστικού μεγάρου προς τη θάλασσα, το οποίο ανήκει σήμερα στον ΟΛΘ, η κατάλληλη διαμόρφωση του λιμένα Θεσσαλονίκης ώστε να μην παρεμποδίζεται η λειτουργία του από τη ζώνη που θα παραχωρηθεί προς εκμετάλλευση και η υπογειοποίηση των δρόμων ανάμεσα στους χώρους του νέου δικαστικού μεγάρου και την παραχωρούμενη ζώνη εντός του λιμένα.
Σε αυτή την περίπτωση τα περιθώρια εκμετάλλευσης της παραχωρούμενης ζώνης είναι απεριόριστα και, εφόσον υπάρξει αντίστοιχο επενδυτικό ενδιαφέρον, θα μπορούσε η Θεσσαλονίκη να αποκτήσει το δικό της μικρό «Ελληνικό», με ουρανοξύστη/ες, καζίνο, ξενοδοχείο και χώρους πρασίνου. Πέρα από την προφανή ανάπτυξη για την περιοχή και για την πόλη, η ζώνη αυτή θα καθιστούσε το λιμάνι της Θεσσαλονίκης ελκυστικό προορισμό κρουαζιέρας, αναβαθμίζοντας το συνολικό τουριστικό brand name της πόλης.
Βεβαίως, η δεύτερη αυτή φάση αποτελεί ένα, ίσως, περισσότερο ουτοπικό σχέδιο για τα σημερινά δεδομένα της πόλης της Θεσσαλονίκης. Εκτός εάν η νέα δημοτική αρχή σε συνεργασία με τη νέα κυβέρνηση μας εκπλήξουν ευχάριστα. Το πρώτο όμως μέρος της πρότασης, που αφορά στη δημιουργία ενός νέου και σύγχρονου δικαστικού μεγάρου στη Θεσσαλονίκη, πιστεύω ότι είναι μεν πολύ φιλόδοξο, πλην όμως όχι ουτοπικό. Αν σχεδιαστεί προσεκτικά και υλοποιηθεί σοβαρά, η πόλη μπορεί επιτέλους να αποκτήσει το Δικαστικό Μέγαρο (με κεφαλαία) που αξίζει στο νομικό της κόσμο.
*Δικηγόρος, Διδάκτωρ Διοικητικού Δικαίου
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
