Στρατής Δ. Νικολακέας:  Αλλαγή της θέσης του Αρείου Πάγου σχετικά με την ύπαρξη δόλου σε υποθέσεις του νόμου Κατσέλη

Του Στρατή Δ. Νικολακέα*

Αρχικώς, ο Άρειος Πάγος με την υπ’ αρ. 65/2017 απόφασή του είχε λάβει πολύ αυστηρή θέση κατά των δανειοληπτών σχετικά με την ύπαρξη δόλου κατά την περιέλευσή τους σε αδυναμία πληρωμών προς τις τράπεζες στα πλαίσια του νόμου 3869/2010 (Νόμος Κατσέλη – Υπερχρεωμένα Νοικοκυριά). Ειδικότερα, με την απόφαση αυτή ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι ο δόλος του οφειλέτη περιορίζεται μόνο στην πρόθεσή του να μην πληρώσει τις τράπεζες, δηλαδή σε ένα υποκειμενικό στοιχείο, χωρίς να είναι ανάγκη προσθήκης και άλλων αντικειμενικών στοιχείων όπως λ.χ. η εκ μέρους του εξαπάτηση των υπαλλήλων του πιστωτικού ιδρύματος ή η παράλειψη, από την πλευρά των τελευταίων, να ενεργήσουν την αναγκαία έρευνα της πιστοληπτικής ικανότητας του δανειολήπτη – οφειλέτη.

Μετά την δημοσίευση της ως άνω απόφασης του Α.Π., ακολούθησαν την ερμηνεία αυτή πολλές αποφάσεις των Ειρηνοδικείων της χώρας, οι οποίες με μεγάλη ευκολία πλέον έκαναν δεκτές τις ενστάσεις των Τραπεζών περί δήθεν δόλιας περιέλευσης των οφειλετών σε αδυναμία πληρωμής των χρηματικών τους υποχρεώσεων και για το λόγο αυτό απέρριπταν και την αίτησή τους περί υπαγωγής τους στον ν. 3869/2010.

Ωστόσο, κατά την αποδοχή αυτή της ύπαρξης δόλου στο πρόσωπο του οφειλέτη με μόνη την πλήρωση του υποκειμενικού στοιχείου για τη στοιχειοθέτησή του, δηλαδή την πρόθεση του δανειολήπτη να δανειοδοτηθεί αποδεχόμενος τυχόν ενδεχόμενη αδυναμία του στο μέλλον να μπορεί να αποπληρώσει το δάνειό του, παραβιάστηκαν ευθέως οι δικονομικές διατάξεις που πλαισιώνουν το νόμο 3869/2010 ως προς το παραδεκτό και ορισμένο της ένστασης δόλου που προβάλλει ο πιστωτής ενώπιον του Δικαστηρίου της ουσίας.

Τέλος στην εσφαλμένη αυτή θέση των Δικαστηρίων της Χώρας μας κατά την εξέταση του δόλου των δανειοληπτών, έφεραν οι πλέον πρόσφατες αποφάσεις του Αρείου Πάγου 156/2018 και 515/2018. Σύμφωνα με τις τελευταίες, για την αποδοχή της εν λόγω ένστασης δόλου των πιστωτών από τον δικάζοντα δικαστή, θα πρέπει η εν λόγω ένσταση να προβάλλεται κατά τρόπο ορισμένο και σαφή, κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Ειδικότερα, η με αριθμό 515/2018 απόφαση του Αρείου Πάγου (ημερομηνία δημοσίευσης: 12 Μαρτίου 2018) παραθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που πρέπει να αναφέρει ο εκάστοτε πιστωτής κατά την προβολή της εν λόγω ένστασης, προκειμένου αυτή να εξεταστεί παραδεκτά από το Δικαστήριο της ουσίας, τα οποία είναι τα εξής:

α) τα τραπεζικά προϊόντα που ο οφειλέτης συμφώνησε, το αρχικό και τελικό ύψος αυτών,

β) το χρόνο που τα συμφώνησε,

γ) τις οικονομικές δυνατότητες αυτού κατά το χρόνο δημιουργίας των οφειλών ή τις ευλόγως αναμενόμενες μελλοντικές οικονομικές του δυνατότητες, καθώς και

δ) ότι, με βάση τα ως άνω οικονομικά δεδομένα, προέβλεπε ως ενδεχόμενο ότι ο υπερδανεισμός του θα τον οδηγούσε σε κατάσταση αδυναμίας πληρωμών και παρά ταύτα αποδέχθηκε το αποτέλεσμα αυτό.

 Έτσι, ο Άρειος Πάγος απέρριψε την αναίρεση της πιστώτριας τράπεζας, καθώς έκρινε ότι το δικαστήριο της ουσίας και στους δύο βαθμούς δικαιοδοσίας, ορθώς απέρριψε την ένσταση δόλιας υπερχρέωσης που προέβαλε η πιστώτρια και τονίζοντας ότι αυτή θα έπρεπε να απορριφθεί όχι ως ουσιαστικά αβάσιμη, αλλά ως απαράδεκτη λόγω αοριστίας, όπερ σημαίνει ότι δεν θα έπρεπε η εν λόγω ένσταση να εξεταστεί στην ουσία της, δηλαδή να εξεταστούν τα τυχόν πραγματικά περιστατικά που θα τη συνέθεταν.

Εν κατακλείδι, οι ως άνω πλέον πρόσφατες αποφάσεις του Αρείου Πάγου, άλλαξαν την αρχικώς εσφαλμένη θέση του και οδήγησαν πλέον στην ορθή εφαρμογή του νόμου 3869/2010 και των διατάξεών του, με αποτέλεσμα να περιορίσουν σημαντικά τον αριθμό των δικαστικών αποφάσεων που απορρίπτουν αιτήσεις του νόμου Κατσέλη για ενδεχόμενο δόλο των δανειοληπτών στην περιέλευσή του σε αδυναμία πληρωμών.

*Δικηγόρος στον Άρειο Πάγο, LL.M.

Διαμεσολαβητής Διαπιστευμένος στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΥΔΔΑΔ)

Συντονιστής της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΕΓΔΙΧ) στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών Επιχειρήσεων

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr