Α.Γουλές – Δ.Μελίδης: Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη ως νέος πυλώνας κάθε σύγχρονης Δημοκρατίας

Σε μια εποχή που κάθε θεσμός αποτελεί αντικείμενο επανεξέτασης, εξελικτικής επαναδιαμόρφωσης, επιστημονικής ή πολιτικής κριτικής, είτε από εξειδικευμένους ανά τομέα επιστήμονες ή στελέχη, είτε από την τεχνολογικά προοδευμένη πλέον κοινωνία των πολιτών, είναι δεδομένο ότι η όποια άποψη διατυπώνεται πρέπει να βρίσκεται εντός του κλίματος της τωρινής κατάστασης και να υπόκειται σε ορισμένες βασικές αρχές.

Οι βασικές αυτές αρχές που διέπουν κάθε θεσμό, είτε σχετιζόμενο με την εσωτερική δομή και τις διαδικασίες ενός κράτους, είτε αφορά υπερεθνική δομή σε διεθνές επίπεδο (ως ενώσεις κρατών ή ως διεθνείς οργανισμοί), διέπονται από τις ιδέες και τις εφαρμογές της συμμετοχικότητας, της διαλειτουργικότητας των συστημάτων, της ανοιχτότητας των δεδομένων αλλά και της προστασίας των ευαίσθητων εξ’αυτών, της ψηφιοποίησης κάθε διαδικασίας που δύναται να εκτελείται βελτιωμένα και αποτελεσματικότερα μεταφερόμενη από τον φυσικό κόσμο στον ηλεκτρονικό, της κοινωνίας της πληροφορίας και της διασποράς γνώσης σε πρωτόγνωρο ιστορικά επίπεδο.

Η Δικαιοσύνη αποτελεί θεμέλιο λίθο κάθε οργανωμένης πολιτείας, και το σύστημα δικαιοσύνης ανάλογα με την ποιότητα των αποφάσεων που αυτό παράγει, αλλά και της διαδικασίας που τηρεί για την παραγωγή αυτών των αποφάσεων, είναι απαραίτητο στοιχείο για την ομαλή πορεία ενός κράτους προς τις νέες προκλήσεις της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, την νομιμοποίηση των θεσμών και αρχών του στα μάτια των εξελιγμένων πλέον τεχνολογικά πολιτών του, και τελικά της ευημερίας της κοινωνίας που λειτουργεί και διάγει τον επαγγελματικό, προσωπικό και οικονομικό της βίο εντός αυτής.

Η Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη δεν αποτελεί καινοτομία πλέον. Είναι αναπόσπαστο και συστατικό στοιχείο κάθε ορθά δομημένου σύγχρονου δυτικού κράτους. Δεν είναι απλά ένα ηλεκτρονικό σύστημα που διεξάγει διαδικασίες, αλλά ένα πλήρες οικοσύστημα που από άκρη σε άκρη του πρέπει να λειτουργεί αποτελεσματικά, ώστε να κάνει την ζωή όλων των stakeholders του δικαστικού και νομικού συστήματος ευκολότερη, σεβόμενο τις συνταγματικές, τις ευρωπαϊκές και τις εθνικές αξίες, και φυσικά τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Ως επιστήμονες του χώρου αλλά κυρίως ως πολίτες, έχουμε χρέος να προβληματιζόμαστε θετικά και να παράγουμε διαρκώς νέα και στοιχειοθετημένη γνώση για κάθε νέα διαδικασία και εργαλείο ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, είτε αφορά ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων (eJustice), είτε αφορά μεμονωμένο εργαλείο λογισμικού νομικής αναζήτησης (legal tech), είτε αφορά αλγορίθμους που “σκέφτονται” μέσω τεχνητής νοημοσύνης (A.I), προσανατολισμένοι από την μία πλευρά στην επιτάχυνση και την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, αλλά ταυτόχρονα με σεβασμό και επιδεικνύοντας πολύ μεγάλη προσοχή στην τήρηση κάθε συνταγματικής επιταγής και την απρόσκοπτη άσκηση κάθε δικαιώματος.

Η ηλεκτρονικοποίηση δεν αποτελεί από μόνη της εγγυημένη συνταγή επιτυχίας στην δικαιοσύνη, ούτε και σε γενικότερο επίπεδο στην διακυβέρνηση. Η χρήση ενός εργαλείου π.χ. βιντεοδιάσκεψης, όσο και να διευκολύνει ορισμένα σκέλη μιας δικαστικής διαδικασίας απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την μελέτη και τον σχεδιασμό της ώστε να εφαρμόζεται με ορθό τρόπο από κάθε νομική, τεχνολογική ή ακόμα και ηθική άποψη. Αποτελεί κλασική περίπτωση εσφαλμένης -και τελικά αποτυχημένης- υιοθέτησης καινοτομίας η άκριτη και χωρίς επιστημονικό υπόβαθρο ή στρατηγικό σχεδιασμό εισαγωγή τεχνολογικών μέσων όταν η χρήση τους δεν πραγματοποιείται με τους όρους που αναφέρθηκαν.

Οι απόψεις αλλά και οι αποφάσεις γύρω από τις εξελίξεις στο ζήτημα της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, της τεχνητής νοημοσύνης και της νομικής τεχνολογίας θα ήταν πολύ θετικό να διαμορφώνονται υπό επιστημονική και τεχνοκρατική σκοπιά, μακριά από βραχυπρόθεσμα επιδιωκόμενα οφέλη ή διευκολύνσεις της στιγμής. Υπάρχει άμεση ανάγκη για την εκπόνηση ενός σύγχρονου, πλήρους και διεπιστημονικού επιστημονικού διαλόγου στην χώρα μας γύρω από τα ανωτέρω ζητήματα με όρους επιστημοσύνης, αριστείας, γνώσης, αποτελεσματικότητας και τεχνοκρατικής στοχοθεσίας με ορίζοντα τα επόμενα κρίσιμα δέκα χρόνια.

Οι Αλέξανδρος Γούλες (Μηχ. Πληροφορικής) και Δημήτρης Μελίδης (Δικηγόρος) είναι διδάσκοντες στο Πάντειο Πανεπιστήμιο στο Πρόγραμμα της Ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr