Δημήτρης Κ. Βερβεσός: “Αγωγόσημο: Δικαστικό φως στο τούνελ του νέου νομοθετικού αναχώματος στην πρόσβαση του πολίτη στη Δικαιοσύνη”
Του Δημήτρη Κ. Βερβεσού*
Σε ένα κράτος δικαίου ο κατ’ εξοχήν φραγμός στην αυθαιρεσία της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας τίθεται από την ανεξάρτητη δικαιοσύνη. Ο περιώνυμος μυλωνάς του Πότσνταμ, μας θυμίζει διαρκώς ότι σε μια υγιή πολιτεία υπάρχουν δικαστές έτοιμοι να αντιταχθούν στην πολιτική εξουσία όταν η τελευταία υπερβαίνει όρια που τίθενται από το Σύνταγμα και τις υπερνομοθετικά ισχύος διεθνείς συμβάσεις.
Το δικηγορικό σώμα, που έχει ταχθεί να υπηρετεί το κράτος δικαίου και μάχεται θεσμικά για την εμπραγμάτωση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας των πολιτών, είχε θεσμική και ηθική υποχρέωση να αντιταχθεί στο κατάφωρα αντισυνταγματικό, αντίθετο στο διεθνές δίκαιο και κοινωνικά άδικο μέτρο της επαναφοράς του τέλους δικαστικού ενσήμου (αγωγόσημου) στις αναγνωριστικές αγωγές αρμοδιότητας Πολυμελούς Πρωτοδικείου, και μάλιστα με αναδρομική ισχύ για ήδη ασκηθείσες αγωγές (ν. 4640/2019).
Στο πλαίσιο των δράσεών μας η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων αποφάσισε ως συμβολική αλλά ύψιστη ένδειξη διαμαρτυρίας να πραγματοποιήσει δύο μεγάλες συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας στην Αθήνα στις 19.12.2019 και στη Θεσσαλονίκη στις 19.2.2020, με μεγάλη συμμετοχή του νομικού κόσμου αλλά και κοινωνικών φορέων, όπως ο Συμβολαιογραφικός Σύλλογος, η Ομοσπονδία Δικαστικών Επιμελητών, η ΠΟΕΣΥ, τα Βιοτεχνικά Επιμελητήρια Θεσσαλονίκης και Αθηνών, το Εμπορικό και Βιοτεχνικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και ο ΣΕΒΕ. Πραγματοποιήσαμε συνέντευξη τύπου ώστε να ευαισθητοποιηθεί η κοινή γνώμη, ενώ παράλληλα έγινε συνάντηση με Βουλευτές – Δικηγόρους, των κοινοβουλευτικών ομάδων, μετά την οποία οι κοινοβουλευτικές ομάδες του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ κατέθεσαν τροπολογία για την κατάργηση του τέλους δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές. Τέλος, εκπονήθηκε με πρωτοβουλία της Ολομέλειας γνωμοδότηση από τρεις Καθηγητές της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ (Γιάννη Δρόσο, Σπύρο Βλαχόπουλο και Γιώργο Δελλή), η οποία κατέδειξε με εμβριθή επιχειρηματολογία την αντισυνταγματικότητα και την αντίθεση της νέας διάταξης στο διεθνές δίκαιο.
Νιώθουμε, ως δικηγορικό σώμα, βαθιά δικαίωση εκ του γεγονότος ότι ο μέχρι τώρα αγώνας μας και τα νομικά επιχειρήματά μας έχουν βρει ευήκοα ώτα στους κόλπους της Δικαιοσύνης, ενώπιον τωνφυσικών δικαστών, όπου διαμορφώνεται ένα σημαντικό νομολογιακό ρεύμα υπέρ της αντισυνταγματικότητας και της αντίθεσης της νέας ρύθμισης με την ΕΣΔΑ.
Τρεις δικαστικές αποφάσεις διαφορετικών δικαστηρίων, μία του Πρωτοδικείου Πατρών (υπ’ αριθ. 94/2020),μία του Πρωτοδικείου Αθηνών (υπ’ αριθ. 1768/2020), και μία του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης (υπ’ αριθ. 5352/2020) δικαιώνουν πλήρως τις θέσεις μας καθώς αναγνωρίζουν την πρόδηλη αντισυνταγματικότητα τόσο της πάγιας ρύθμισης της επιβολής τέλους δικαστικού ενσήμου στις αναγνωριστικές αγωγές, όσο και της αναδρομικής επιβολής του σε ήδη ασκηθείσες αγωγές. Οι αποφάσεις αυτές υιοθετούν σε σημαντικό βαθμό την επιχειρηματολογία, που έχουμε εν εκτάσει αναπτύξει δημόσια σχετικά με τη νέα ρύθμιση.
Σταχυολογώ συνοπτικά τα εξής, τα οποία καταδεικνύουν εν ταυτώτην κοινωνική αναλγησία του μέτρου της εξομοίωσης των αναγνωριστικών με τις καταψηφιστικές αγωγές ως προς την επιβολή αγωγόσημου :
- Η διαφοροποίηση της αναγνωριστικής από την καταψηφιστική αγωγή κι η επιβολή δικαστικού ενσήμου μόνο στην δεύτερη, που απηχεί πάγια δικονομική αρχή, ισχύουσα από το 1942, δικαιολογείται, από το ότι ο πολίτης με την αναγνωριστική αγωγή μπορεί, με σχετικά ολιγοδάπανη διαδικασία (χωρίς την καταβολή δικαστικού ενσήμου), να εμποδίσει παραγραφή του δικαιώματός του, να άρει αμφισβήτηση για την ύπαρξή του και να βεβαιωθεί για την φερεγγυότητα του οφειλέτη ως προς τη δυνατότητα εκτέλεσης της απόφασης. Σε καταβολή του δικαστικού ενσήμου υποχρεούται μόνο σε μεταγενέστερο στάδιο προ της αναγκαστικής εκτέλεσης και μόνον επί του επιδικασθέντος ποσού, το οποίο και τελικώς δύναται να εισπράξει.
- Με τη νέα διάταξη του ν. 4640/2019, η οποία εισήχθη την τελευταία στιγμή με νυχτερινή (ν)τροπολογία, διαρρηγνύεται η δικονομική τάξη. Παρόμοια ατυχής απόπειρα είχε γίνει με την ρύθμιση του άρθρου 70 ν. 3994/2011, η οποία είχε κατακριθεί ως αντισυνταγματική τόσο από την Επιστημονική Υπηρεσία της Βουλής, όσο και από τη νομολογία.Μετά την παταγώδη αποτυχία της ρύθμισης εκείνης, ο νομοθέτης, αντιλαμβανόμενος το πρόβλημα, επανέφερε τη δικονομική κανονικότητα εξαιρώντας κατ’ αρχάς από το αγωγόσημο πρώτα τις αναγνωριστικές αγωγές στις εργατικές, αυτοκινητικές διαφορές και διαφορές από διατροφή (ν.4055/2012) και εν συνεχεία στο σύνολό τους τις αναγνωριστικές αγωγές,μειώνοντας μάλιστα και το δικαστικό ένσημο στις καταψηφιστικές εργατικές αγωγές (ν.4446/2016).
- Οι αρχές του του κράτους δικαίου και της παροχής πλήρους και αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας, που προστατεύονται από το Σύνταγμα και το διεθνές δίκαιο, εγγυώνται την ελεύθερη πρόσβαση σε δικαστήριο και την πραγματική ικανοποίηση του δικαιώματος, που επιδικάζεται από αυτό. Η πρώιμη επιβολή δικαστικού ενσήμου, ιδίως υπό τις σημερινές άκρως δυσχερείς οικονομικές συνθήκες, ήδη κατά το πρώιμο στάδιο της άσκησης αναγνωριστικής αγωγής, συνιστά αδικαιολόγητο φραγμό στην πρόσβαση του πολίτη στη δικαιοσύνη. Αν, μάλιστα, ληφθεί υπόψη, ότι σε κάθε περίπτωση, κατά τις παγίως ισχύουσες ρυθμίσεις, η καταβολή δικαστικού ενσήμου προβλέπεται και θα συμβεί, κατά το ύστερο στάδιο είτε της άσκησηςκαταψηφιστικής αγωγής είτε της έκδοσης διαταγής πληρωμής, πριν την είσπραξη της απαίτησης από τον πολίτη, διασφαλίζεται ταυτόχρονα πλήρως η λήψη του αντιστοίχου ποσού εκ μέρους του Δημοσίου.
- Η εφαρμογή της νέας ρύθμισης οδηγήσει σε άτοπα, και οπωσδήποτε σε κραυγαλέα άδικα αποτελέσματα. Επί παραδείγματι, με τη νέα διάταξη, θα μπορούσε πέραν του αρχικού δικαστικού ενσήμου, που ζητείται για την ήδη ασκηθείσα αναγνωριστική αγωγή, να ζητηθεί εκ νέου καταβολή του δικαστικού ενσήμου όταν επιδιωχθεί η έκδοση διαταγής πληρωμής ή όταν ασκηθεί στο μέλλον καταψηφιστική αγωγή για την ίδια απαίτηση. Ο δικαιούχος της απαίτησης κινδυνεύει δηλ. να κληθεί να καταβάλει δύο φορές το δικαστικό ένσημο! Επίσης, ο πολίτης, που θα καταβάλλει προκαταβολικά το δικαστικό ένσημο για την αναγνωριστική αγωγή, είναι σφόδρα πιθανό, να μην καταφέρει, να εισπράξει στη συνέχεια την απαίτησή του, από τον οφειλέτη, με αποτέλεσμα ο δικαιούχος της απαίτησης να έχει καταβάλει εξ ιδίων για την ικανοποίηση ενός δικαιώματος που δεν θα ικανοποιηθεί ποτέ!
- Η νέα ρύθμιση γίνεται ακόμη περισσότερο άδικη λόγω της αναδρομικής επιβολής του τέλους σε ήδη ασκηθείσες αναγνωριστικές αγωγές ή καταψηφιστικές αγωγές, των οποίων το καταψηφιστικό αίτημα είχε τραπεί σε αναγνωριστικό πριν την ψήφιση του νέου νόμου. Τούτο διότι στην περίπτωση που το αρχικό αίτημα ήταν μεγάλου ύψους καλείται εκ των υστέρων ο διάδικος να καταβάλει ένα απαγορευτικό ποσό για τη συζήτηση της αγωγής του, χωρίς να γνωρίζει την επικείμενη επιβάρυνση πριν την προσφυγή του στη δικαιοσύνη.
Οι εκδοθείσες δικαστικές αποφάσεις, φρονώ ότι αποτελούν κρίσιμη μάζα ώστε να διαμορφωθεί πάγια νομολογία υπέρ της αντισυνταγματικότητας και αντίθεσης στην ΕΣΔΑ του νέου μέτρου. Εφόσον αυτό πραγματοποιηθεί, η νομολογία θα καταστήςει ανεφάρμοστο το νέο νόμο, αδρανοποιώντας τον στην δικαστική πράξη. Θα πρόκειται για μια μεγάλη νίκη όχι μόνο του δικηγορικού κόσμου, αλλά και της ελληνικής κοινωνίας, η οποία σε χαλεπούς καιρούς, θα διαφυλάξει την δυνατότητα απρόσκοπτης προσφυγής στη δικαιοσύνη και θα αποτρέψει την υπέρμετρη επιβάρυνση των πολλών και αδυνάτωνσε όφελος των λίγων και ισχυρών.
Οι δικαστικές αυτές επιτυχίες, που απηχούν τον κοινωνικό μας αγώνα, συνιστούν αναντίρρητη νίκη του δικαίου και της δικαιοσύνης!
Η σταθερή μας προσήλωση στις αρχές μας είναι ο μόνος σύμβουλος στη δράση μας !
* Πρόεδρος Ολομέλειας Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, Πρόεδρος Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
