Αλεξάνδρα Μάμμα: Αληθής ή αληθοφανής ο ισχυρισμός του κατηγορουμένου για ασέλγεια με ανήλικη;

Μια ακόμα υπόθεση που σχετίζεται με παραβίαση των εννόμων αγαθών της ανηλικότητας και της γενετήσιας ελευθερίας και συνδέεται με εκμετάλλευση ανήλικου ατόμου απασχόλησε τις ανακριτικές αρχές στην περιοχή των Γρεβενών.

Τη συμπεριφορά που αποδίδεται στον 45 χρόνο περιγράφουν δύο «επικοινωνούσες» ή «επαλλάσουσες» ποινικές διατάξεις που έχουν μεγάλο κοινό πεδίο εφαρμογής και γι’ αυτό έχει προβλεφθεί στο νόμο ρήτρα σχετικής επικουρικότητας υπέρ του άρθρου 351 Α ΠΚ έναντι του άρθρου 339 ΠΚ.

H ειδική υπόσταση του άρθρου 339 Ποινικού Κώδικα προβλέπει : « Όποιος ενεργεί γενετήσια πράξη με πρόσωπο νεότερο των 15ετών ή το παραπλανά με αποτέλεσμα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη, τιμωρείται , αν δεν υπάρχει περίπτωση να τιμωρηθεί βαρύτερα με το άρθρο 351 Α ως εξής α) : « Αν ο παθών, δεν συμπλήρωσε τα δώδεκα έτη, με κάθειρξη» β) Αν ο παθών συμπλήρωσε τα δώδεκα αλλά όχι τα δεκατέσσερα έτη, με κάθειρξη έως δέκα έτη γ) Αν συμπλήρωσε τα δεκατέσσερα έτη με φυλάκιση τουλάχιστον δύο ετών.»

Σύμφωνα με το άρθρο 351 Α : « Η γενετήσια πράξη με ανήλικο που τελείται από ενήλικο με αμοιβή ή με άλλα υλικά ανταλλάγματα τιμωρείται αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα δώδεκα έτη με κάθειρξη τουλάχιστον δέκα ετών και χρηματική ποινή β) αν ο παθών συμπλήρωσε τα δώδεκα όχι όμως και τα δεκατέσσερα έτη με κάθειρξη και χρηματική ποινή.

Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι για τη στοιχειοθέτηση του εγκλήματος αυτού απαιτείται : 1) τέλεση γενετήσιας πράξης από ενήλικο με ανήλικο. Γενετήσια πράξη θεωρείται η συνουσία και οι ίσης βαρύτητας με αυτήν πράξεις . 2) Η πράξη αυτή να τελέστηκε με παροχή αμοιβής ή άλλου υλικού ανταλλάγματος ( χρήματα, δώρα, υποσχέσεις δώρων). Την αμοιβή ή το όποιο άλλο υλικό αντάλλαγμα είναι πιθανό να το λαμβάνει είτε το ίδιο το θύμα είτε όπως συνηθέστερα συμβαίνει στην , το πρόσωπο που καθοδηγεί ή ελέγχει το θύμα. Στη συγκεκριμένη υπόθεση επεβλήθη στη μητέρα της ανήλικης προσωρινή κράτηση, γιατί κρίθηκε ότι υπήρχαν επαρκείς ενδείξεις ότι η μητέρα γνώριζε ότι ο 45χρονος ερχόταν συστηματικά σε σωματική επαφή με την κόρη της και η ίδια ελάμβανε υλικό αντάλλαγμα , για να υποθάλπει την τέλεση αυτών των σεξουαλικών πράξεων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην πλειοψηφία της τέλεσης παρόμοιων εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας ανήλικων προσώπων, το υλικό αντάλλαγμα το λαμβάνει είτε ο γονέας που εξωθεί τον ανήλικο ή τον εξαναγκάζει ή διευκολύνει την ασέλγεια εκ μέρους του ενήλικου δράστη είτε κάποιο άλλο πρόσωπο του συγγενικού περιβάλλοντος που λόγω συναισθηματικής εγγύτητας ασκεί έλεγχο στο ανήλικο άτομο, όπως για παράδειγμα μεγαλύτερα αδέλφια που εκμεταλλεύονται την ανωριμότητα και την αδυναμία των ανηλίκων.

Ακριβώς λόγω της αδυναμίας του ανηλίκου προσώπου να διακρίνει τι συμβαίνει και να αποτρέψει την παραβίαση της σεξουαλικής του αυτοδιάθεσης, κρίνεται ότι ακόμα και αν υπάρχει συναίνεση του ανηλίκου ή εκδήλωση πρωτοβουλίας από αυτόν για σωματική επαφή ή ακόμα και αν «προκαλέσει» τον ενήλικο δράστη , η ενοχή για την πράξη του στοιχειοθετείται πλήρως.

Υποκειμενικά η τέλεση του αδικήματος του άρθρου 351 Α που προβλέπει τις ποινές για τη διενέργεια γενετήσιας πράξης με ανήλικο από ενήλικο, έναντι παροχής αμοιβής προϋποθέτει άμεσο ή ενδεχόμενο δόλο του δράστη. Απαιτείται δηλαδή ο δράστης να γνωρίζει όλα τα αντικειμενικά στοιχεία της πράξης όπως αναφέρθηκαν παραπάνω.

Η υπεράσπιση του 45χρονου ο οποίος κατηγορείται ότι ασελγούσε με 12χρονη δίνοντας χρηματικό αντάλλαγμα στη μητέρα της, προέβαλε τον ισχυρισμό ότι ο φερόμενος ως δράστης δεν είχε δόλο διενέργειας γενετήσιας πράξης έναντι αμοιβής αλλά επιθυμούσε να συνάψει γάμο με την ανήλικη.

Ο ισχυρισμός αυτό πέραν του ότι είναι συνήθης στην πράξη, δεν έχει στέρεη βάση και μπορεί εύκολα να ανασκευαστεί ή να απορριφθεί. Είναι σύνηθες οι κατηγορούμενοι για το αδίκημα αυτό στην προσπάθειά τους να απαλλαγούν από την κατηγορία επικαλούνται : 1) τη συνδρομή πραγματικής ή συγγνωστής νομικής πλάνης δηλαδή ότι δεν γνώριζαν την πραγματική ηλικία του παιδιού με το οποίο ήρθαν σε επαφή, πιστεύοντας λόγω της εξωτερικής του εικόνας ή της ανάπτυξης του, ότι είχε μεγαλύτερη ηλικία 2) ότι πίστευαν εσφαλμένα ότι η πράξη δεν είναι παράνομη 3) ότι το ανήλικο θύμα τους ακολούθησε αυτοβούλως επειδή είχε αναπτυχθεί σχέση μεταξύ δράστη και θύματος και υπήρχε αμοιβαία αγάπη και συναισθήματα . Την ίδια στόχευση, δηλαδή την επιδίωξη απαλλαγής από την κατηγορία έχει και ο ισχυρισμός ότι έχουν σκοπό να τελέσουν γάμο με το ανήλικο πρόσωπο και ότι το οποιοδήποτε αντάλλαγμα προς το γονέα δεν αποτελούσε κίνητρο για τη συνεύρεσή τους με το ανήλικο θύμα, ούτε συνδεόταν αιτιωδώς με την τέλεση της πράξης.

Στο εν λόγω περιστατικό που έλαβε χώρα στα Γρεβενά ο 45χρονος φερόμενος δράστης όπως και η μητέρα της 12χρονης κρίθηκαν προφυλακιστέοι. Κρίθηκε από τις ανακριτικές αρχές ότι οι συμπεριφορές που εξέτασαν ,πληρούν την ειδική υπόσταση του κακουργήματος της ασέλγειας με ανήλικο έναντι αμοιβής. Ανεξάρτητα από το ότι ο πρώτος κατηγορούμενος δεν άσκησε βία ούτε για την αποχώρηση της ανήλικης από την οικία της ούτε για την κατ ’επανάληψη σεξουαλική επαφή τους , ωστόσο εκείνος γνώριζε την ηλικία της ,ότι είναι δηλαδή μόλις 12 ετών, αφού πέρα από τη σχέση που είχε με τη μητέρα της, η ανήλικη ήταν και φίλη της κόρης του , είχε δηλαδή γνώση και μάλιστα με βεβαιότητα αυτού του στοιχείου της αντικειμενικής υπόστασης και επίσης κρίθηκε ότι η ανήλικη δεν τον ακολούθησε ούτε δέχτηκε τη διενέργεια ερωτικών πράξεων ενεργώντας αυτόβουλα αντίθετα, ωθήθηκε προς τον κατηγορούμενο από τη μητέρα της , αδυνατώντας να κινηθεί ελεύθερα. Επιπρόσθετα η διενέργεια των γενετήσιων πράξεων δεν ήταν αυτοτελές αδίκημα αλλά συνδεόταν αιτιωδώς με τα ανταλλάγματα που ελάμβανε η μητέρα της ανήλικης. Αν δεν καταβάλλονταν αυτά από πλευράς του δράστη , εκείνη δεν θα εξωθούσε το παιδί της να τον ακολουθεί και να υποστεί την κακοποίηση.

Ο ισχυρισμός που πρόβαλε ο κατηγορούμενος ότι επιθυμεί να παντρευτεί την ανήλικη ισχυρισμός αυτός έχει τη βάση του σε παλαιότερη διατύπωση της παραγράφου 3 του άρθρου 339 ΠΚ που πλέον έχει καταργηθεί και προέβλεπε ότι σε περίπτωση γάμου μεταξύ του υπαιτίου και της παθούσας, η ποινική δίωξη κηρύσσεται απαράδεκτη σε συνδυασμό με τις διατάξεις του αστικού δικαίου που επιτρέπουν την τέλεση γάμου με ανήλικο κατόπιν αδείας . Έχει συμβεί σε άλλες υποθέσεις στο παρελθόν κατηγορούμενοι που αντιμετώπιζαν την κατηγορία ότι είχαν παραπλανήσει ανήλικο πρόσωπο προκειμένου αυτό να υποστεί γενετήσια πράξη, να ζητούν να απαλλαγούν από την κατηγορία της ασέλγειας, προβάλλοντας ότι ψυχικά δεν είχαν στόχο να ικανοποιήσουν τη γενετήσια επιθυμία τους θίγοντας το έννομο αγαθό της αγνότητας της παιδικής ηλικίας, αλλά είχαν ουσιώδη συναισθήματα και επιθυμία να συνάψουν γάμο με το ανήλικο πρόσωπο. Έκαναν χρήση ειδικής διαδικασίας προβλεπόμενης στο αστικό δίκαιο, καθώς με βάση τις σχετικές διατάξεις σε περίπτωση σπουδαίου λόγου όπως η μακροχρόνια ερωτική σχέση, η εγκυμοσύνη, η απομάκρυνση για μεγάλο χρονικό διάστημα και άλλα παρόμοιας βαρύτητας γεγονότα και εφόσον δοθεί η συναίνεση και η άδεια τέλεσης γάμου και από τους δύο γονείς, μπορεί να τελεστεί γάμος με ανήλικο πρόσωπο. Έτσι κάποιοι κατηγορούμενοι για να αθωωθούν επικαλούνταν αυτόν τον υπερασπιστικό ισχυρισμό και επιδίωκαν να εκφράσει θετική βούληση η παθούσα και οι γονείς της κατά την ακροαματική διαδικασία . Αυτό θα ήταν μια πιθανή εξέλιξη αν δεν προέκυπταν επαρκείς ενδείξεις ότι η μητέρα ελάμβανε οικονομικά ανταλλάγματα προκειμένου να συγκαλύπτει τις σεξουαλικές επαφές τις κόρης της με τον κατηγορούμενο και επομένως ο χαρακτηρισμός της πράξης θα ήταν διαφορετικός , δηλαδή η πράξη δεν θα υπαγόταν στο άρθρο 351 Α ΠΚ -γενετήσια πράξη με ανήλικο από ενήλικο, ο οποίος παρέχει αμοιβή ή άλλα υλικά ανταλλάγματα αλλά στο άρθρο 339 ΠΚ που σκιαγραφεί άλλο αδίκημα, αυτό της αποπλάνησης παιδιού και προβλέπει ότι : « Όποιος ενεργεί γενετήσια πράξη με πρόσωπο νεότερο των 15 ετών ή το παραπλανά με αποτέλεσμα να ενεργήσει ή να υποστεί τέτοια πράξη τιμωρείται : α)αν ο παθών δεν συμπλήρωσε τα 12 έτη με κάθειρξη , β)αν ο παθών συμπλήρωση τα 12 αλλά όχι τα 14 έτη με κάθειρξη έως δέκα έτη.»

Εξάλλου ο νόμος όταν μια πράξη πληροί και τις δύο αντικειμενικές υποστάσεις δηλαδή και αυτή της παραπλάνησης ανηλίκου ώστε να υποστεί γενετήσια πράξη που σκιαγραφείται στο άρθρο 339 ΠΚ και αυτή της διενέργειας γενετήσιας πράξης με ανήλικο έναντι αμοιβής που σκιαγραφείται στο άρθρο 351 Α ΠΚ , ορίζει ρητά ότι ο δράστης τιμωρείται βαρύτερα για το αδίκημα του άρθρου 351 Α, με τις αυξημένες ποινές που προβλέπονται σε αυτό. Δηλαδή η πρώτη διάταξη εφαρμόζεται μόνο επικουρικά, αν δεν συντρέχουν τα στοιχεία της ειδικής υπόστασης του άρθρου 351 Α.

(Εντελώς συμπληρωματικά η κατ ΄εξαίρεση σύναψη γάμου με πρόσωπο που είναι κάτω των 18 γίνεται σε περιοριστικά αναφερόμενες περιπτώσεις και με συγκεκριμένες προϋποθέσεις :Το άρθρο 1350 του Αστικού Κώδικα προβλέπει ως όρο για τη σύναψη γάμου ότι οι μελλόνυμφοι πρέπει να έχουν συμπληρώσει το 18 έτος της ηλικίας τους. Ωστόσο το δεύτερο εδάφιο του εν λόγω άρθρου αναφέρει : «Το δικαστήριο μπορεί αφού ακούσει τους μελλονύμφους και τα πρόσωπα που ασκούν την επιμέλεια του ανηλίκου, να επιτρέψει το γάμο και πριν από τη συμπλήρωση της ηλικίας αυτής, αν η τέλεσή του επιβάλλεται από σπουδαίο λόγο.». Λαμβάνεται πρωταρχικά υπόψη το συμφέρον του ανηλίκου. Σπουδαίο λόγο έχει κριθεί από τη νομολογία των δικαστηρίων ότι αποτελεί ο μακρός ερωτικός των μελλονύμφων, η προστασία του ανηλίκου από δυσμενή σχόλια, η εγκυμοσύνη ή η γέννηση παιδιού.

Η άδεια για την τέλεση του γάμου παρέχεται από το μονομελές πρωτοδικείο της κατοικίας του ανηλίκου, κατά την ειδική διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας. Η σχετική αίτηση υποβάλλεται στο δικαστήριο από τον ίδιο τον ανήλικο, εφόσον έχει συμπληρώσει το 16 έτος της ηλικίας του , πρέπει όμως να καλείται όποιος τον εκπροσωπεί νομικά. Δυνατή και η αυτοπρόσωπη υποβολή της αίτησης από ανηλίκους μεταξύ του δέκατου και του δέκατου έκτου έτους. Απαραίτητα – επιβάλλεται δηλαδή από το νόμο- να καλούνται οι γονείς προκειμένου να ακουστούν από το δικαστήριο.)

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr