Αλεξάνδρα Μάμμα: Αστυνομική διείσδυση για την εξάρθρωση εγκληματικών οργανώσεων διακίνησης ναρκωτικών – ο ρόλος και οι περιορισμοί του agentprovocateur

Της Αλεξάνδρας Μάμμα

Ένα ακόμα μέλος της φερόμενης ως εγκληματικής οργάνωσης η οποία μετέφερε μεγάλη ποσότητα κοκαΐνης με ιστιοφόρο σκάφος από την Καραϊβική στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας, εντοπίστηκε στην Αθήνα από αστυνομικούς της Υποδιεύθυνσης Δίωξης Ναρκωτικών, οι οποίοι τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν στη Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικήςτην περασμένη εβδομάδα.

Ο Έλληνας, φέρεται και σαν στενός συνεργάτης του αρχηγού της οργάνωσης, από την οποία έχουν συλληφθεί έως τώρα οκτώ μέλη, Αλβανοί υπήκοοι και Αραβόφωνοι και ήταν ένας από τους εννέα εμπλεκόμενους σε βάρος των οποίων έχουν εκδοθεί διεθνή εντάλματα σύλληψης. Αναφορικά με το ρόλο του συγκεκριμένου συλληφθέντα, η Αστυνομία ανακοίνωσε ότι σε συνεργασία με άλλους δύο αλλοδαπούς και ένα ακόμη άγνωστο άτομο, ήταν επιφορτισμένοι με την ασφαλή μεταφορά των ναρκωτικών, λαμβάνοντας μέτρα ασφάλειας και αντιπαρακολούθησης κατά τη διενέργεια των επαφών και των δραστηριοτήτων της εγκληματικής οργάνωσης.

Πρόκειται από τις μεγαλύτερες υποθέσεις που έχει χειριστεί η Υποδιεύθυνση Δίωξης Ναρκωτικών ,σε συνεργασία με το γραφείο DEA της Πρεσβείας των Η.Π.Α στην Αθήνα και τις αστυνομικές αρχές της Αλβανίας και της Ισπανίας,η οποία είχε επιτυχή κατάληξη αφού οδήγησε μεταξύ άλλων στον εντοπισμό και στην κατάσχεση εντός οικίας στον Αστακό Αιτωλοακαρνανίας ιδιαίτερα μεγάλης ποσότητας κοκαΐνης και συγκριμένα 1 τόνου και 181 κιλών, την οποία, με βάση τη σχηματισθείσα δικογραφία η φερόμενη ως εγκληματική οργάνωση είχε εισαγάγει στη χώρα μας με ιστιοφόρο και την προόριζε για περαιτέρω διάθεση.

Για την επιτυχή διεκπεραίωση της ανωτέρω επιχείρησης σημαντική ήταν η συμβολή των undercover αστυνομικών. Τα ονόματα με τα οποία παρουσιάστηκαν στα υπόλοιπα μέλη της φερόμενης οργάνωσης για να παρακολουθήσουν τη δράση της ήταν «Στράτος Τριάντης» και «Κυριάκος Στρατιάς».

Με βάση πληροφορίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα αστυνομικοί της Δίωξης Ναρκωτικών για να «διεισδύσουν» στην εγκληματική οργάνωση και να συλλέξουν τα απαιτούμενα στοιχεία ταξίδεψαν μέχρι την Καραϊβική με το ιστιοφόρο σκάφος με το οποίο ορίστηκε ότι θα γίνει η μεταφορά των ναρκωτικών στη χώρα μας.

Ανακριτική διείσδυση όπως η διείσδυση που προβλέπεται στο άρθρο 28 του ν.4139/2013 είναι η κεκαλυμμένη δράση ανακριτικών και αστυνομικών οργάνων που εμφανίζονται ως πολίτες και δρουν ως agentprovocateurs ,δηλαδή ως ηθικοί αυτουργοί ή συμμέτοχοι τέλεσης εγκληματικών πράξεων , ο άδικος χαρακτήρας των πράξεων των οποίων αίρεται καθώς γίνονται με εντολή του προϊσταμένου τους . Οι πράξεις των αστυνομικών υπαλλήλων που ενεργούν ως agentsprovocateur για την ανακάλυψη ή σύλληψη προσώπου που διαπράττει εγκλήματα από τα αναφερόμενα στα άρθρα 20 και 23 του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά, πρέπει να μην υπερβαίνουν τα όρια της επιτρεπόμενης κεκαλυμμένης δράσης τους.

Συγκεκριμένα πρέπει τα διωκτικά όργανα που επιχειρούν να διεισδύσουν σε εγκληματική οργάνωση να περιορίζονται στις πράξεις που είναι απολύτως αναγκαίες για τη διακρίβωση εγκλημάτων παράβασης του Κώδικα Νόμων για τα Ναρκωτικά, την τέλεση των οποίων ο δράστης είχε προαποφασίσει και θα τελούσε προς τρίτους και χωρίς την αστυνομική διείσδυση. Δηλαδή να μην είναι οι αστυνομικοί – διωκτικά όργανα εκείνοι οι οποίοι αποκλειστικά παρότρυναν τον κατηγορούμενο να τελέσει την αξιόποινη πράξη, διότι τότε συντελείται υφαρπαγή ενοχής και παραβίαση της δίκαιης διαδικασίας. Στην περίπτωση αυτή συνελόντι ειπείν, επέρχεται παραβίαση της αρχής της δίκαιης δίκης και ειδικότερα της αρχής της τηρήσεως μιας δίκαιης διαδικασίας , που απαιτεί το άρθρο 6 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Σε περίπτωση που οι ανακριτικές πράξεις μεταξύ των οποίων και η ανακριτική διείσδυση δεν έγιναν με τις προϋποθέσεις που διαγράφονται στον ανωτέρω νόμο , καθίστανται άκυρες και έτσι τα εξ αυτών συλλεγέντα στοιχεία δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιηθούν ενώπιον του δικαστηρίου , αλλιώς προκαλείται απόλυτη ακυρότητα σύμφωνα με το άρθρο 171 παρ.1 εδάφιο δ’ του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και ιδρύεται λόγος αναιρέσεως της απόφασης από το άρθρο 510 παρ.1 στοιχείο Α’ του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Αναλυτικότερα το νομικό πλαίσιο που ισχύει στα πλαίσια τέτοιου είδους επιχειρήσεων προβλέπει τα ακόλουθα:

Εφόσον υφίστανται σοβαρές ενδείξεις σε βάρος συγκεκριμένων προσώπων για την τέλεση εγκλημάτων διακίνησης ναρκωτικών ουσιών ( κατά τα άρθρα 20,22 και 23) επιτρέπεται σύμφωνα με τη διαδικασία που ορίζεται στο άρθρο 254 του νέου Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ( που αντικατέστησε το άρθρο 253Α του προ ισχύσαντος Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ) η εκτός κατοικίας καταγραφή δραστηριότητας ή άλλων γεγονότων με συσκευές ήχου ή εικόνας ή με άλλα τεχνικά μέσα καθώς και η χρησιμοποίηση του υλικού ως αποδεικτικού στοιχείου ενώπιον των εισαγγελικών, ανακριτικών και δικαστικών αρχών. Ανακριτική διείσδυση είναι η συγκαλυμμένη δράση ανακριτικών και αστυνομικών οργάνων, όπως και λιμενικών οργάνων που δρουν συνήθως ως προκαλούντες πράκτορες ( agentprovocateur) και σύμφωνα με τη διάταξη αυτή αποκλείεται ο άδικος χαρακτήρας των πράξεων των ελεγκτικών αυτών οργάνων , που ενεργούν με σκοπό τη σύλληψη και ανακάλυψη των δραστών , διαφορετικά θα έπρεπε να διωχθούν για ηθική αυτουργία.

Η διάταξη αυτή εφαρμόζεται και επί ιδιωτών πρακτόρων που συνεργάζονται με τις διωκτικές αρχές και δρουν κατ’ εντολή αυτών. Οι πράκτορες αυτοί πρέπει να μη δρουν αυτοβούλως αλλά οργανωμένα κατ’ εντολήν αρμοδίων για τη δίωξη ναρκωτικών και όχι αναρμόδιων προϊσταμένων τους . Από τη διάταξη δεν προκύπτει τυπική υποχρέωση η διείσδυση αυτή των διωκτικών αρχών να είναι σε γνώση και να γίνεται με έγκριση του εισαγγελέα δίωξης ναρκωτικών , αυτό όμως ρητά επιβάλλεται επί χρησιμοποίησης ως πρακτόρων ιδιωτών.

Απλή συνέργεια όπως η έννοια αυτή περιγράφεται στο άρθρο 47 παρ. 1 του Ποινικού Κώδικα συνιστά οποιαδήποτε συνδρομή υλική ή ψυχική η οποία χωρίς να είναι άμεση, παρέχεται στον αυτουργό της κύριας πράξης πριν ή κατά το χρόνο τέλεσης της κυρίας πράξεως , με γνώση ότι ο αυτουργός τελεί ορισμένη άδικη πράξη ενώ ψυχικά – εσωτερικά υπάρχει βούληση ή αποδοχή του συνεργού να συμβάλει με τη συνδρομή του στην πραγμάτωση της ποινικά άδικα πράξης που τελεί ο αυτουργός. Υπό την έννοια αυτή είναι δυνατή η παροχή τέτοιας συνδρομής στον αυτουργό της πωλήσεως ή κατοχής ή μεταφοράς ναρκωτικών ουσιών.

Συγκεκριμένα το άρθρο 254 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας προβλέπει ότι ειδικά για τις αξιόποινες πράξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 187 ΠΚ που τιμωρεί όποιον συγκροτεί ή εντάσσεται ως μέλος σε επιχειρησιακά δομημένη και με διαρκή εγκληματική δράση οργάνωση η έρευνα μπορεί να συμπεριλαμβάνει : α) τη διενέργεια συγκαλυμμένης έρευνας κατά την οποία ο ανακριτικός υπάλληλος ή ο ιδιώτης που ενεργεί υπό τις οδηγίες του προσφέρεται να διευκολύνει την τέλεση κάποιου από τα εγκλήματα του μέλους της εγκληματικής οργάνωσης, την οποία ο δράστης του εν λόγω εγκλήματος είχε προαποφασίσει. Η διενέργεια της συγκαλυμμένης έρευνας γίνεται υπό την εποπτεία του εισαγγελέα πλημμελειοδικών, για τις ενέργειες δε του συγκαλυμμένα δρώντος ή του ιδιώτη, συντάσσεται αναλυτική έκθεση. Αποδεικτικά στοιχεία που αποκτήθηκαν με ενέργειες του συγκαλυμμένα δρώντος ή του ιδιώτη, οι οποίες δεν μνημονεύονται αναλυτικά στην έκθεση δεν λαμβάνονται υπόψη για την καταδίκη του κατηγορούμενου. β) ανακριτικής διείσδυσης κατά την οποία ανακριτικός υπάλληλος με συγκαλυμμένα στοιχεία ταυτότητας αναλαμβάνει διεκπεραιωτικά καθήκοντα σε εγκληματική ή τρομοκρατική οργάνωση με σκοπό την εξιχνίαση της δομής της, την αποκάλυψη των μελών της καθώς και τη διακρίβωση των εγκλημάτων της συγκρότησης ή της ένταξης στην εν λόγω οργάνωση, την τέλεση των οποίων τα μέλη της είχαν προαποφασίσει. Τα ίδια καθήκοντα μπορεί να αναλάβει και ιδιώτης υπό τους όρους των παραγράφων 2 έως 6 και εφόσον για τη δράση του είναι ενήμερος ο εισαγγελέας πλημμελειοδικών. Ο ενεργών την ανακριτική διείσδυση μπορεί να φέρει όπως προαναφέρθηκε συγκαλυμμένα στοιχεία ταυτότητας και φορολογικά ή άλλα στοιχεία και συναλλάσσεται με αυτά για τις ανάγκες της έρευνας που διεξάγει. Οι λεπτομέρειες και η διαδικασία έκδοσης των εν λόγω στοιχείων συγκάλυψης ορίζονται με κοινή υπουργική απόφαση των Υπουργών Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη. Η διενέργεια της ανακριτικής διείσδυσης γίνεται υπό την εποπτεία του εισαγγελέα πλημμελειοδικών, για δε τις ενέργειες του συγκαλυμμένα δρώντος ανακριτικού υπαλλήλου ή του ιδιώτη συντάσσεται αναλυτική έκθεση. Αποδεικτικά στοιχεία που αποκτήθηκαν με ενέργειες του συγκαλυμμένα δρώντος ανακριτικού υπαλλήλου ή του ιδιώτη, οι οποίες δεν μνημονεύονται αναλυτικά στην έκθεση, δεν λαμβάνονται υπόψη για την καταδίκη του κατηγορουμένου.

Επίσης προβλέπεται ρητά στο άρθρο 254 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ότι οι ανακριτικές πράξεις που περιγράφονται ανωτέρω πρέπει να γίνονται με την τήρηση των εγγυήσεων και των διαδικασιών που προβλέπονται αναλυτικά στο νόμο και μόνο εφόσον προκύπτουν σοβαρές ενδείξεις ότι έχει τελεστεί αξιόποινη πράξη συγκρότησης ή ένταξης σε εγκληματική οργάνωση και με την πρόσθετη προϋπόθεση ότι η εξάρθρωση της εγκληματικής οργάνωσης είναι αν δεν γίνει χρήση των εν λόγω μεθόδων αδύνατη ή ιδιαιτέρως δυσχερής.

Δικηγόρος Αθηνών, LLMCriminalLaw*

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr