Αλεξάνδρα Μάμμα: Παιδική πορνογραφία πραγματική και εικονική

Της Αλεξάνδρας Μάμμα

Δύο υποθέσεις με πολλές πτυχές και μεγάλο ψυχολογικό και κοινωνικό αντίκτυπο έχουν απασχολήσει την κοινή γνώμη το τελευταίο χρονικό διάστημα. Η πρώτη σχετίστηκε με την αρπαγή δεκάχρονου παιδιού στη Θεσσαλονίκη και την απόδοση ποινικών ποινικών  ευθυνών στη γυναίκα που το κράτησε σπίτι της, άτυπα σε καθεστώς ομηρίας για περίπου δύο ημέρες , στην οποία ασκήθηκε δίωξη μεταξύ άλλων και για τα κακουργήματα της κατάχρησης ανηλίκου σε ασέλγεια, του βιασμού καθώς και της πορνογραφίας ανηλίκων.  Η δεύτερη αφορά δίκη η οποία θα διεξαχθεί  σήμερα 23 Ιουλίου . Ο κατηγορούμενος του οποίου την ενοχή ή την αθωότητα θα κρίνει το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Ηρακλείου συνελήφθη  όταν βρισκόταν σε παραλία του Δήμου Μαλεβιζίου, μετά από καταγγελία μητέρας η οποία περιέγραψε ότι φωτογράφιζε τα παιδιά που βρίσκονταν στην παραλία.  Οι αστυνομικές αρχές προχώρησαν σε σύλληψη αφού προηγουμένως εντόπισαν στη στενή σφαίρα κατοχής του και συγκεκριμένα στο σπίτι του μεγάλο αριθμό σκληρών δίσκων καθώς και υλικούς φορείς USB με αποθηκευμένες φωτογραφίες ανηλίκων , που απεικόνιζαν κυρίως παιδιά που βρίσκονταν σε αποδυτήρια αθλητικών εγκαταστάσεων και φωτογραφίες γυμνών παιδιών σε παραλίες. Παρόμοιου περιεχόμενου φωτογραφίες βρέθηκαν αποθηκευμένες και στο κινητό του.

Επειδή πολλές φορές οι κατηγορούμενοι για το αδίκημα της πορνογραφίας ανηλίκων αρνούνται την κατηγορία ισχυριζόμενοι ότι το υλικό που βρίσκεται στην κατοχή τους δεν έχει σκοπό τη γενετήσια διέγερση ή εν γένει  δεν μπορεί να χαρακτηριστεί «πορνογραφικό» και σαφώς επειδή οι εν δυνάμει δράστες αποτελούν απειλή για την ιδιαίτερα εύθραυστη ψυχοσύνθεση των ανηλίκων και την ομαλή τους ανάπτυξη , έχει ενδιαφέρον το πως ορίζεται η έννοια του πορνογραφικού υλικού καθώς και η ανάλυση των  περιπτώσεων στις οποίες  τιμωρείται η κατοχή ή η διάθεσή του.

Η έννοια της πορνογραφίας και του πορνογραφικού υλικού είναι μια έννοια σχετική και δυσχερής προσδιορισμού. Οι ορισμοί συχνά μεταβάλλονται στο χρόνο λόγω της αλλαγής της κοινωνικής νοοτροπίας. Παρότι τα όρια διάκρισης μεταξύ του τι είναι πορνογραφικό και τι όχι, υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια που βοηθούν στον εντοπισμό της και στο χαρακτηρισμό του υλικού ως πορνογραφικού και είναι τα εξής : 1) Αναπαράσταση σεξουαλικών πράξεων 2) Απουσία κοινωνικού πλαισίου και δράσης 3) Σκοπός σεξουαλικής διέγερσης του θεατή.

Τα στοιχεία που περιλαμβάνει ο ορισμός του ελληνικού Ποινικού Κώδικα στην παράγραφο 3 του άρθρου 348 A είναι : 1) Το είδος της εμφάνισης ή της έκθεσης,  που ποινικοποιεί την  αναπαράσταση, την πραγματική αλλά και την εικονική αποτύπωση  2) ο χώρος της εμφάνισης ή της έκθεσης του ανηλίκου : Ηλεκτρονικός ή άλλος υλικός φορέας 3) Το περιεχόμενο της εμφάνισης ή της έκθεσης του ανηλίκου που σχετίζεται είτε με την απλή έκθεση του σώματος μου είτε με την αναπαράσταση ασελγούς πράξης που τελείται με ανήλικο.

Συγκεκριμένα ορίζεται ότι : «Υλικό παιδικής πορνογραφίας συνιστά η αναπαράσταση ή η πραγματική ή η εικονική αποτύπωση σε ηλεκτρονικό ή άλλο υλικό φορέα των γεννητικών οργάνων ή του σώματος εν γένει του ανηλίκου , κατά τρόπο που προδήλως προκαλεί γενετήσια διέγερση καθώς και της πραγματικής ή εικονικής γενετήσιας πράξης που διενεργείται από ή με ανήλικο».

Η παιδική πορνογραφία τιμωρείται είτε είναι πραγματική  είτε είναι εικονική και διακρίνεται αν τεθεί ως κριτήριο διάκρισης το περιεχόμενο της :α) σε πραγματική και β) εικονική , αν τεθεί ως κριτήριο διάκρισης το μέσο τέλεσης : α) σε μη ηλεκτρονική, η οποία τελείται με συμβατικά μέσα όπως έντυπα και β) σε ηλεκτρονική,  η οποία τελείται μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή ή του διαδικτύου.

Η αποτύπωση σημαίνει ότι εμφανίζεται η εικόνα του ανηλίκου που μπορεί να συνδέεται με την πραγματικότητα ή να αποτελεί μίμηση αυτής. Δηλαδή μπορεί να αποτυπώνεται το σώμα πραγματικού – υπαρκτού προσώπου – ανήλικου παιδιού ή μια εικόνα η οποία μετά από επεξεργασία προσομοιάζει στο σώμα και στη μορφή ανήλικου παιδιού. Έχει μεγάλη σημασία και δείχνει ότι υπάρχει ευρύ πλαίσιο προστασίας το γεγονός ότι τιμωρείται και η εικονική παιδική πορνογραφία. Γύρω από τον όρο εικονική ή προσομοιωμένη ή όπως λέγεται στις ΗΠΑ «Simulated» καλύπτονται περισσότερες μορφές πορνογραφικού υλικού . Ενδεικτικά σε κάποιες περιπτώσεις υπάρχει 1) εικόνα ενηλίκου που δίνει την εντύπωση ανηλίκου και πετυχαίνει τη διέγερση ατόμων με αυτή τη σεξουαλική ιδιαιτερότητα, χωρίς να υπάρχει πραγματικό ανήλικο παιδί , 2) υπάρχει το τροποποιημένο υλικό, όπου ως βάση χρησιμοποιείται το σώμα ανηλίκου , στο οποίο εμφανίζεται το σώμα του ,ώστε να προκαλεί σεξουαλική διέγερση ή να διενεργεί ασελγή πράξη, χωρίς αυτό στην πραγματικότητα να συμβαίνει, όπως επίσης υπάρχει και 3) κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου στον ηλεκτρονικό υπολογιστή υλικό δηλαδή καρτούν ή animation, στο οποίο δεν συμμετέχει υπαρκτός ανήλικος στην παραγωγή του.

Η νομοθεσία εξομοιώνει ποινικά την εικονική πορνογραφία με την πραγματική . Το σκεπτικό όλων των απόψεων που υπερασπίζονται την ποινικοποίηση της εικονικής παιδικής πορνογραφίας είναι ότι η απαξία της έγκειται στη βλάβη ή τον κίνδυνο που απειλείται στους ανήλικους γενικά και όχι σε συγκεκριμένα – απεικονιζόμενα άτομα.  Οι υπέρμαχοι της ρύθμισης βασίζονται στο ότι η εικονική παιδική πορνογραφία ενισχύει την πορνογραφική συμπεριφορά και συμβάλλει στο να εξαπατώνται οι ανήλικοι για να θυματοποιηθούν στη συνέχεια πρωταγωνιστώντας σε τέτοιο υλικό. Επίσης, υπάρχει η εξήγηση ότι η εικονική πορνογραφία ωθεί τους παιδόφιλους στην κακοποίηση, εθίζοντάς τους ακόμα περισσότερο.

Υπάρχουν βέβαια και υποστηριχτές της αντίθετης άποψης όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, που υποστηρίζουν ότι η εικονική παιδική πορνογραφία δεν θα έπρεπε να έχει την ίδια απαξία και να επισύρει την ίδια τιμωρία,  γιατί «εκτονώνει» την ενδεχόμενη επιθετική προδιάθεση των παιδόφιλων, αδρανοποιώντας τους και όχι προκαλώντας τους σε δράση. Αυτές οι απόψεις δηλαδή είναι στον αντίποδα , προβάλλοντας ότι καταστέλλονται οι επιθυμίες των παιδόφιλων με αυτό τον εικονικό τρόπο και δεν κινητοποιούνται να τελέσουν πράξεις ή να παρακολουθήσουν πράξεις με πρωταγωνιστές πραγματικά παιδιά.   Πιο πιθανό φαίνεται ωστόσο να διεγείρονται περισσότερο και κατά συνέπεια να αυξάνεται η προδιάθεση τέλεσης του αδικήματος.

Άλλα επιχειρήματα θεωρητικών οι οποίοι υποστηρίζουν  ότι δεν θα έπρεπε να ποινικοποείται η εικονική παιδική πορνογραφία είναι ότι συνιστά έγκλημα χωρίς θύμα αφού δεν λαμβάνει χώρα εκμετάλλευση υπαρκτών ανήλικων προσώπων και δεν προσβάλλει συγκεκριμένο έννομο αγαθό αλλά είναι για τον καταναλωτή της μια ένδειξη της ψυχικής διαταραχής της παιδοφιλίας, δηλαδή της ύπαρξης σεξουαλικών τάσεων και φαντασιώσεων που αφορούν σεξουαλική δραστηριότητα με παιδιά.

Οι πράξεις που περιέγραψε ότι τέλεσε η 33χρονη κατηγορουμένη η οποία ομολόγησε ότι έβαλε μακιγιάζ στην ανήλικη και ότι «έπαιζαν και χόρευαν», αν συνδυάστηκαν με αποτύπωση του σώματος της ανήλικης έστω και χωρίς αναπαράσταση ασελγούς ή γενετήσιας πράξης και όπως αποκαλύφθηκε στην πορεία της ανάκρισης τη φωτογράφιζε ή την βιντεοσκοπούσε,  πληρούν την αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος της πορνογραφίας ανηλίκων.

Για να στοιχειοθετείται το αδίκημα της πορνογραφίας ανηλίκων κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 348^Α Ποινικού Κώδικα πρέπει να αποτυπώνεται ή να αναπαρίσταται το σώμα ή μέρος του σώματος ανηλίκου κατά τρόπο που να προκαλεί γενετήσια διέγερση ή να αποτυπώνεται πραγματική ή εικονική γενετήσια πράξη που τελείται διενεργείται από ή με ανήλικο. Η αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος δεν περιλαμβάνει μόνο την αποτύπωση σεξουαλικών πράξεων στις οποίες συμμετέχουν ανήλικοι αλλά και την αναπαράσταση του συνόλου ή μέρους του σώματος ανηλίκων με την προϋπόθεση ότι αυτή γίνεται  κατά τρόπο που να προκαλεί γενετήσια διέγερση.

Αρκεί για την αποτύπωση ή την αναπαράσταση να συμμετέχει ή να φαίνεται το σύνολο ή μέρος του ανθρώπινου σώματος. Συνεπώς αρκεί μόνο το στήθος, τα γεννητικά όργανα, τα οπίσθια ή άλλο μέρος του σώματος του ανηλίκου που δεν συνδέεται άμεσα  με την τέλεση σεξουαλικών πράξεων, αλλά ωστόσο αποτυπώνεται ή αναπαρίσταται κατά τρόπο που να προκαλεί πράγματι γενετήσια διέγερση και μάλιστα πρόδηλα. Συνεπώς το αδίκημα στοιχειοθετείται αντικειμενικά και όταν αποτυπώνονται άλλα μέρη του σώματος ανηλίκου και  όχι μόνο τα συνδεόμενα άμεσα με γενετήσιες πράξεις.

Σε ερμηνείες της διάταξης  προς υποστήριξη κατηγορουμένων έχει υποστηριχθεί ότι δεν εμπίπτει στην τέλεση του αδικήματος η πρόκληση γενετήσιας διέγερσης σε ορισμένο άτομο το οποίο έχει  σεξουαλική διαστροφή,  μόνη η θέαση κάποιων εικόνων, όπως για παράδειγμα γυμνά παιδιά από κολυμβητικούς αγώνες,  γιατί δεν υπάρχει το στοιχείο του τρόπου κατά τον οποίο παράγεται το συγκεκριμένο προϊόν.  Ότι δηλαδή απαιτείται η αναπαράσταση ή η αποτύπωση να είναι εξαρχής προορισμένη να προκαλέσει σεξουαλική διέγερση ακολουθώντας τους κανόνες της πορνογραφίας για το στήσιμο και τη λήψη και επιπρόσθετα πράγματι να το επιτυγχάνει.

Προς αυτή την κατεύθυνση έχει μέχρι στιγμής κινηθεί η υπεράσπιση του 54χρονου γυμναστή από το Ηράκλειο της Κρήτης ο οποίοι υποστήριξαν ότι οι φωτογραφίες παιδιών από αποδυτήρια και παραλίες που βρέθηκαν στο κινητό του τηλέφωνο και σε σκληρούς δίσκους που είχε στο σπίτι του δεν είχαν πορνογραφικό χαρακτήρα. Ωστόσο αυτό θα είναι δύσκολο να αποδειχθεί και επιπλέον ο χαρακτηρισμός των φωτογραφιών και τα κίνητρά του δεν δίνουν εξήγηση για ποιο λόγο είχε στην κατοχή του όλα αυτά τα αρχεία.

Ως τρόπος τέλεσης αναφέρεται στο νόμο και μόνη η κατοχή του πορνογραφικού υλικού, η οποία συνίσταται στη φυσική εξουσίαση αυτού. Η απλή θέαση ή κατανάλωση πορνογραφικού υλικού δεν συνιστά έγκλημα, μόνο εφόσον δεν θεμελιώνεται ατομική εξουσίαση με κάποια διάρκεια και σταθερότητα. Όσον αφορά την περίπτωση του γυμναστή που προαναφέρθηκε συντρέχει το στοιχείο της διάρκειας και της σταθερότητας, αφού η αστυνομική έρευνα κάνει λόγο για δεκάδες στικάκια και σκληρούς δίσκους με παρόμοιες φωτογραφίες που κατασχέθηκαν στο σπίτι του. Η κατοχή του πορνογραφικού υλικού εντάσσεται στην ευρύτερη προβληματική των εγκλημάτων κατοχής ( Besitzdelikte), στα οποία η αξιόποινη συμπεριφορά εξαντλείται στην κατοχή ορισμένου υλικού αντικειμένου. Τέτοια εγκλήματα είναι η κατοχή ναρκωτικών, όπλων . Σε αυτά τιμωρείται η κατοχή του εκάστοτε αντικειμένου από μόνη της, χωρίς να απαιτείται κάποια επιπλέον ενέργεια του δράστη.

Οι τρόποι διαχείρισης του υλικού παιδικής πορνογραφίας ποικίλουν . Παραγωγή είναι η δημιουργία πρωτογενώς ή κατόπιν επεξεργασίας του πορνογραφικού υλικού αποκλειστικά από το δράστη ή με τη συμμετοχή άλλων, με την ανάληψη του συνόλου ή μέρους του εγχειρήματος , ήτοι σκηνοθεσία ή μοντάζ. Διανομή είναι η έναντι ανταλλάγματος διάθεση του πορνογραφικού υλικού σε περισσότερους παραλήπτες ή αποδέκτες αυτού.  Πώληση και αγορά συνίστανται στην αγοραπωλησία , δηλαδή στη μεταβίβαση της κυριότητας του πορνογραφικού υλικού που γίνεται με την παράδοση του πράγματος στον αγοραστή, αντί συμφωνημένου τιμήματος.

Στο πλαίσιο της ηλεκτρονικής παιδικής πορνογραφίας προβλέπονται 9 τρόποι τέλεσης που αφορούν το υλικό παιδικής πορνογραφίας και 1 που αφορά τις πληροφορίες και τη διαχείριση του υλικού. Κοινό στοιχείο όλων των τρόπων τέλεσης είναι το μέσο τέλεσης δηλαδή η χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή ή του διαδικτύου.

Η διαβίβαση σημαίνει την μεσολάβηση στη διαμετακόμιση ορισμένου υλικού ή μηνύματος με τη λήψη από ορισμένο αποστολέα και την παραπέρα προώθηση. Στους τρόπους τέλεσης περιλαμβάνονται η ανάρτηση ( uploading) ή η λήψη αρχείου ( downloading) σε ιστοσελίδες ή από ιστοσελίδες καθώς και η διακίνηση με email ή με ηλεκτρονικά μηνύματα όπως το messenger, direct ή οι υπηρεσίες messenger Yahoo. Διακίνηση μπορεί να γίνει και μέσω ομάδων συζήτησης ( e groups) , ιστοχώρων κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook και το Twitter , chat rooms , με τη χρήση δικτύων αμοιβαίας ανταλλαγής φακέλων ή με τη χρήση υπέρυθρων ακτινών ή Bluetooth. Επίσης εδώ εμπίπτει η επεξεργασία φωτογραφιών μέσω προγραμμάτων όπως το photoshop που επιτρέπουν τη σύνθεση νέων απεικονίσεων από το υπάρχον πορνογραφικό υλικό.

Κριτήριο της ψηφιακής κατοχής εδώ θεωρείται η σταθερή ενσωμάτωση των δεδομένων σε υλικό φορέα του δράστη. Συνεπώς το έγκλημα τελείται όταν το πορνογραφικό υλικό αποθηκεύεται ή αντιγράφεται σε φορέα δεδομένων , ήτοι σε σκληρό δίσκο , Cd- Rom, DVD, USB, δισκέτα . Υπάρχει η άποψη ότι η απλή θέαση στην οθόνη ηλεκτρονικού υπολογιστή υλικού παιδικής πορνογραφίας είτε είναι αποθηκευμένο σε αυτόν είτε σε άλλο φορέα  είτε έχει γίνει λήψη του αρχείου από το διαδίκτυο δεν είναι αξιόποινη, εφόσον δεν προκύπτει πραγματική εξουσίαση και άρα δεν θεμελιώνεται κατοχή. Όμως μια τέτοια αποθήκευση συνήθως συνδυάζεται με κατοχή. Άλλωστε ο υπολογιστής συγκρατεί ακόμα και τα προσωρινά αρχεία διαδικτύου κατά την επίσκεψη μιας ιστοσελίδας , υπάρχουν και τα δεδομένα που συγκρατούνται στην προσωρινή μνήμη αυτόματα . Αυτές οι ενέργειες δεν είναι εντελώς προσωρινές, αφού αν τα αρχεία δεν διαγραφούν από το χρήστη ή το σύστημα, παραμένουν για αρκετό χρονικό διάστημα. Κατά την ορθότερη άποψη κατοχή πορνογραφικών δεδομένων έχει αυτός που τα συνέλεξε και αποθήκευσε σταθερά σε μνήμη υπολογιστή και έχει πραγματική δυνατότητα επενέργειας σε αυτά.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr