Αλέξανδρος Ανδρουτσόπουλος: Κράτος Πατερούλης ;
Σύμφωνα με το δικαϊκό μας σύστημα, η Πολιτεία, ως άλλος πατερούλης, υποχρεούται να αυτοπροστατευθεί, αλλά και να προστατεύσει κάθε μια ανθρώπινη ζωή
Και μόνο η φράση «Κράτος Πατερούλης» αρκεί για να ερεθίσει τα αντανακλαστικά μας, είτε πιστεύουμε σε μια σύγχρονη, φιλελεύθερη, δημοκρατική Πολιτεία, είτε είμαστε άλλων, πιο «αδάμαστων» αντιλήψεων.
Έτσι, δεν μπορούμε παρά να διαμαρτυρόμαστε για τους περιορισμούς των συνταγματικών μας ελευθεριών ελέω Covid-19, που “τρέχουν” ήδη ένα χρόνο τώρα. Δεν μπορούμε παρά να αισθανόμαστε καταπιεσμένοι και αγανακτισμένοι, από το πλήθος νέων κανόνων που συνεχώς επιβάλλονται σε κάθε πτυχή της ζωής μας, όπως την γνωρίζαμε.
Και πράγματι αυτές οι ελευθερίες που περιστέλλονται άλλοτε ηπιότερα και άλλοτε αυστηρότερα συναπαρτίζουν τον πυρήνα των συνταγματικών μας δικαιωμάτων: από το δικαίωμά μας να συνερχόμαστε (διαδηλώνουμε), να εργαζόμαστε, να αναπτύσσουμε ελεύθερα την προσωπικότητά μας, μέχρι να μετακινούμαστε, να διασκεδάζουμε, να ερωτευόμαστε, πολύ απλά να ζούμε. Χωρίς αμφιβολία, όλοι αυτοί οι περιορισμοί αποτελούν βιασμό των ελευθεριών μας, κάποτε μάλιστα παράλογα και υπερβολικά, κάποτε μη εφαρμόσιμα, κάποτε εξοντωτικά.
Και εκεί που έχουμε υπομείνει τους πολλούς, τους βαρείς περιορισμούς, εκεί που έχουμε θρηνήσει αρκετές χιλιάδες πρόωρα νεκρούς, ξάφνου στήνουμε ξέφρενα πάρτι στους δρόμους ελέω καρνάβαλου ή πιο πριβέ ξεσαλώματα ή ακόμα – ακόμα, αν τα οικονομικά μας το επιτρέπουν, αποδημούμε στα αραβικά εμιράτα, έχοντας προετοιμάσει επιμελώς τις κατάλληλες δικαιολογίες σε περίπτωση ελέγχου.
Και πάλι τότε, οι γιατροί μαζί με τις κυβερνήσεις προσπαθούν να μας νουθετήσουν, ώστε να πειθαρχήσουμε στην τήρηση των μέτρων, με περαιτέρω περιορισμούς και παρεμβάσεις. Όμως, “πειθαρχία” τύπου Γιουχάν δεν μπορεί να εφαρμοστεί, ούτε καν να υποστηριχθεί στις δυτικού τύπου κοινωνίες.
Κι όμως, είναι υποχρέωση της οργανωμένης Πολιτείας να περιφρουρεί την αυτοπροστασία της κοινωνίας. Αυτός άλλωστε είναι ο δικαιοπολιτικός σκοπός των περιορισμών που θέτει ο Νόμος: «η πρόληψη της βλάβης των άλλων», όπως πρώτος, το 1859, προσδιόρισε ο John Stuart Mill. Έτσι, σύμφωνα με το δικαϊκό μας σύστημα, η Πολιτεία, ως άλλος πατερούλης, υποχρεούται να αυτοπροστατευθεί, αλλά και να προστατεύσει κάθε μια ανθρώπινη ζωή. Γιαυτό άλλωστε, η παροχή συνδρομής στην αυτοκτονία τιμωρείται ποινικά, γιαυτό η εμπορία ή και η χρήση ναρκωτικών διώκονται αυστηρά. Γιαυτό, ακόμα πιο καθημερινά, οι μοτοσικλετιστές υποχρεούνται να φορούν κράνος και οι οδηγοί να φορούν ζώνη ασφαλείας. Για να θυμηθούμε, εμείς οι νομικοί, τον καθηγητή, Ν. Ανδρουλάκη, σύμφωνα με το δίκαιο, «ο άνθρωπος έχει τη νομική υποχρέωση να ζει!»
Με τον τρόπο αυτό, θεμελιώνεται η υποχρέωση της Πολιτείας να λάβει εκείνα τα απαραίτητα μέτρα που θα προστατεύσουν ή και θα επιβάλλουν την προστασία της ζωής καθ’ εκάστου των μελών της, την οργάνωση και την φυσιολογική παροχή των υπηρεσιών της και φυσικά την εύρυθμη και αποτελεσματική λειτουργία του νοσηλευτικού συστήματος για τη παροχή ιατρικής φροντίδας.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι η Πολιτεία, ως Κράτος, μπορεί να παρεμβαίνει στις ατομικές μας ελευθερίες κατά το δοκούν; Όχι βέβαια. Όσο και αν η έννοια του Κράτους ταυτίζεται με τη Βία, ήτοι την ωμή επιβολή της εξουσίας, για να θυμηθούμε τον Αισχυλικό Προμηθέα, το σύγχρονο κράτος δεν μπορεί να παραβιάζει τις ατομικές μας ελευθερίες απεριόριστα και ανεξέλεγκτα.
Όμως το ποια μέτρα είναι πράγματι τα απαραίτητα, είναι ένα ζήτημα πολύ συγκεκριμένο, αλλά και οριοθετημένο από το ίδιο το Δίκαιο, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο (ΕΣΔΑ). Έτσι, ναι, οι ελευθερίες μας νομίμως βιάζονται, μόνο όταν μπορεί να αποδειχθεί ότι καθ’ έκαστο από τα λαμβανόμενα μέτρα επιβάλει τον ελάχιστο αναγκαίο περιορισμό των δικαιωμάτων μας για την πρόληψη από την πανδημία. Κάθε ένα μέτρο, εκτός από το ότι πρέπει να είναι σαφώς ορισμένο, πρέπει να ελέγχεται όχι μόνο από τους λοιμωξιολόγους, αλλά και από τους Δικαστές μας. Αυτός άλλωστε είναι ο ρόλος της ανεξάρτητης Δικαιοσύνης, να ελέγχει τις άλλες δύο εξουσίες, έχοντας εν προκειμένω την απαλλαγμένη, από πολιτικές πιέσεις ή κίνητρα, παρρησία να ελέγχει με εξαντλητική αυστηρότητα τους επιβαλλόμενους περιορισμούς, βάσει των αρχών της αναγκαιότητας και της αναλογικότητας, λαμβάνοντας υπόψη τις έκτακτες συνθήκες που διαμορφώνονται σε συγκεκριμένες – οριοθετημένες χρονικές περιόδους και γεωγραφικές περιοχές. Μόνο τότε, οι κυβερνώντες θα νομοθετούν νέα μέτρα όχι μόνο λαμβάνοντας υπόψη την επιμελή αυστηρότητα των ιατρών, αλλά και τους τρόπους εκείνους που κατά το δυνατόν, δεν θα παραβιάζονται οι ελευθερίες μας. Αλλιώς, παράνομες και παράλογες εντολές, συναντούν άφρονα όργανα εφαρμογής και προκαλούν άλλοτε δικαιολογημένες και άλλοτε οργισμένες αντιδράσεις από τους πολίτες, όπως συνέβη πρόσφατα στη Νέα Σμύρνη.
Όσο συνεχίζουμε να επιβάλλουμε νέους περιορισμούς ή να παρατείνουμε τους υπάρχοντες, χωρίς να προηγείται αυστηρός έλεγχος της αναγκαιότητάς τους και διερεύνηση των ελαφρύτερων δυνατών εναλλακτικών, η σκοπιμότητα των μέτρων θα απονομιμοποιείται, και ως εκ της φύσης τους αντιδημοφιλή και δυσάρεστα, σύντομα θα καταντήσουν γράμμα κενό, όσο και αν επελαύνει το τρίτο ή και το τέταρτο κύμα της πανδημίας.
Ο Αλέξανδρος Ανδρουτσόπουλος είναι ποινικολόγος
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Δημήτρης Γκαβέλας: Ποινική Δίκη εξ αποστάσεως με τεχνικά μέσα – Ασυμβατότητα με τις συνταγματικές επιταγές και τις θεμελιώδεις αρχές της Ποινικής Δικονομίας Ηλίας Γ. Αναγνωστόπουλος: Το δικαίωμα σιωπής στην ευρωπαϊκή έννομη τάξη Παν. Σ. Παναγιωτόπουλος: Διακοπή της εκτέλεσης της ποινής κατά τον νέο ΚΠΔ Παναγιώτης Κατσικερός: Για τη συνεπιμέλεια και τη γονεϊκή αποξένωσηΑκολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr