Δημήτρης Μελίδης – Αλέξανδρος Γουλές: Η Κίνηση Επιτάχυνσης της Δικαιοσύνης και το διπλό στοίχημα της επόμενης ημέρας

Την προηγούμενη εβδομάδα είχαμε την τιμή να παρακολουθήσουμε δια ζώσης στην αίθουσα του Βιοτεχνικού Επιμελητηρίου Αθηνών μια σιωπηλή επανάσταση στον χώρο του διαλόγου για το μέλλον της Δικαιοσύνης. Για πρώτη φορά, τέσσερις πρώην υπουργοί Δικαιοσύνης υπό το συντονισμό του Δημοσιογράφου κ.Τσιμπούκη, με διαφορετική πολιτική διαδρομή ο καθένας, βρέθηκαν στο ίδιο πάνελ μαζί με τον εν ενεργεία Υπουργό Δικαιοσύνης, ο οποίος απηύθυνε χαιρετισμό, και συζήτησαν σε ένα γόνιμο διάλογο με ορίζοντα προς το μέλλον, στο πλαίσιο της αξιέπαινης πρωτοβουλίας “Κίνηση για την Επιτάχυνση της Δικαιοσύνης”.

Κατά χρονολογική σειρά θητείας, οι πρώην Υπουργοί Δικαιοσύνης Ευάγγελος Βενιζέλος, Μιλτιάδης Παπαϊωάννου, Χαράλαμπος Αθανασίου και Σταύρος Κοντονής τοποθετήθηκαν για το έργο τους και έκαναν τις δικές τους προτάσεις. Σχεδόν όλοι οι υπουργοί αλλά και άλλοι ομιλητές αναφέρθηκαν σε δύο βασικούς άξονες αναφορικά με το μέλλον της Δικαιοσύνης: ο ένας είναι η εναλλακτική επίλυση διαφορών (κυρίως η  διαμεσολάβηση), και ο δεύτερος είναι η ψηφιοποίηση της δικαιοσύνης.  Η σημασία της πλειοψηφικής αυτής έκφρασης γνώμης προς τους δύο αυτούς άξονες και μάλιστα από όλους τους κομματικούς χώρους επιβεβαιώνει ότι υπάρχει πλήρης συνείδηση ως προς τον προσανατολισμό της επόμενης ημέρας του συστήματος Δικαιοσύνης, και αυτός ο προσανατολισμός αφορά όχι μόνο στην  ελληνική πραγματικότητα αλλά στις πρακτικές στα άλλα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνώς.

Έχοντας λοιπόν την στέρεα βάση της κατεύθυνσης αυτής, το στοίχημα της επόμενης ημέρας αφορά ουσιαστικά στην μεθοδολογική προσέγγιση που θα ακολουθηθεί. Επί της ουσίας, από τις περισσότερες τοποθετήσεις στην συζήτηση έγινε φανερό ότι αν και υπήρχαν και στο παρελθόν αρκετές κοινές προσεγγίσεις των Υπουργών και των επιτελείων τους, οι προσπάθειες ήταν κατακερματισμένες καθώς σχεδιάζονταν συνήθως μακροπρόθεσμα αλλά εφαρμόζονταν μέχρι το όριο μιας υπουργικής θητείας ή σε άλλες περιπτώσεις η εξέλιξή τους διαμορφωνόταν στη πορεία ανάλογα με την γνώμη του εκάστοτε Υπουργού.

Χαρακτηριστικά ζητήματα της ανωτέρω κατάστασης εντοπίζουμε σε παρελθοντικές πρωτοβουλίες και στους δύο προαναφερθέντες άξονες: αφενός αναφορικά με την εναλλακτική επίλυση διαφορών είχαμε τρεις διαφορετικούς νόμους σε μια δεκαετία (3898/2010, 4512/2018, 4640/2019) και δύο ξεχωριστά είδη υποχρεωτικότητας, αφετέρου στην ψηφιοποίηση υπήρξε έργο ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης δικαστικών υποθέσεων το οποίο τελικά παρουσίασε μεγάλες καθυστερήσεις και μεταβολές από την έναρξη του σχεδιασμού του μέχρι και την ολοκλήρωση του. Δεν εξετάζουμε τις αφορμές που οδήγησαν στις ανωτέρω κατακερματισμένες ενέργειες, αλλά την πραγματική αιτία, η οποία είναι η έλλειψη οργανωμένης χρήσης εργαλείων Judicial Management και Justice Reforms.

Είναι δεδομένο ότι στην νέα ψηφιακή εποχή που οι ρυθμοί τρέχουν ταχύτατα δεν είναι δυνατόν το Υπουργείο Δικαιοσύνης να βασίζεται στις ιδέες του κάθε Υπουργού ή του εκάστοτε Γενικού Γραμματέα ή Συμβούλων του, οι οποίοι κατά κοινή ομολογία την εποχή της παρουσίας τους στους θώκους εξουσίας νιώθουν παντοδύναμοι, όπως αναφέρθηκε και στην ημερίδα.

Αντίθετα, πρέπει ο σχεδιασμός και η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων της κάθε πολιτικής ηγεσίας να στηρίζεται σε κοινώς παραδεκτά best practices που εφαρμόζει ένα εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό που έχει τα ανάλογα προσόντα, εμπειρία και βιογραφικό ώστε να γνωρίζει σε βάθος τα ζητήματα, να μπορεί να σχεδιάσει ένα SWOT Matrix, να εφαρμόσει μια ανάλυση παρούσας κατάστασης ή να αντιλαμβάνεται ότι ένα action plan δεν είναι απλώς η σύσταση νομοπαρασκευαστικών επιτροπών ή η σύναψη μιας δημόσιας σύμβασης με ιδιώτες. Επίσης απαιτείται τα πρόσωπα αυτά να έχουν soft skills καθώς και διεπιστημονική εμπειρία και γνώσεις. Ένας Νομικός που μπορεί να καταλάβει μια SWOT Analysis ή ένας Πληροφορικός που δύναται να αντιληφθεί δικονομικές συνέπειες είναι πολύτιμοι στη σημερινή εποχή, σε ένα μοντέλο γνώσεων που απομακρύνεται πλέον από την μονοδιάστατη εξειδίκευση της τελευταίας τριαντακονταετίας και έχει ήδη κατευθυνθεί σε ολιστικά μοντέλα γνώσεων και δεξιοτήτων.

Επίσης οφείλουμε να τονίσουμε, ότι η ψηφιακή μετάβαση από μόνη της δεν επιλύει καθολικά προβλήματα, σε οποιοδήποτε χώρο, πόσο μάλλον σε αυτόν της δικαιοσύνης. Χρειάζεται παράλληλα να επενδύουμε στις ψηφιακές δεξιότητες των ανθρώπων, ιδιαίτερα όσων θα κληθούν να χειριστούν τα ψηφιακά συστήματα του eJustice, ώστε να μειώσουμε το ρίσκο της μετάβασης και να καθορίσουμε σε υψηλά νούμερα το ποσοστό επιτυχίας των έργων. Πόσο δε μάλλον όταν στη χώρα μας, στο χώρο της δικαιοσύνης, λείπει διαχρονικά η ψηφιακή εκπαίδευση, τόσο σε επίπεδο δικαστικών λειτουργών-υπαλλήλων, όσο και στο νομικό κόσμο.

Επιπρόσθετα η ψηφιακή ολοκλήρωση των εν λόγω έργων θα πρέπει οπωσδήποτε να πραγματοποιείται σε σύντομα χρονικά διαστήματα και πάντοτε εντός χρονοδιαγραμμάτων, όπως επίσης θα πρέπει τα έργα αυτά να είναι όσο το δυνατόν πιο φιλικά προς τον τελικό χρήστη ώστε να υιοθετούνται άμεσα. Και φυσικά θα πρέπει πάντοτε να λαμβάνουμε υπόψιν μας κατά τον σχεδιασμό έργων του eJustice τις βασικές αρχές, τόσο της απλοποίησης των διαδικασιών, πριν την υλοποίηση, ώστε να αποφεύγουμε την Ψηφιοποίηση της γραφειοκρατίας και να επιταχύνουμε με τον τρόπο αυτό τις διαδικασίες, όσο και την διαλειτουργικότητα των συστημάτων με όλα τα απαραίτητα εξωτερικά συστήματα του ευρύτερου δημοσίου τομέα, για την αποφυγή άσκοπων ενεργειών, αλλά και λαθών.

Η συγκεκριμένη ημερίδα της Κίνησης για την Επιτάχυνση της Δικαιοσύνης αποτελεί ένα σπουδαίο kick-off meeting των stakeholders της Δικαιοσύνης στο οποίο όσοι μετείχαν, έθεσαν τις βάσεις ενός προβληματισμού, ώστε να αποκτήσει η Ελλάδα ένα σύγχρονο και εξειδικευμένο πλάνο στο που πρέπει να κινηθεί ο στρατηγικός, νομικός και τεχνικός σχεδιασμός της επόμενης ημέρας. Τα ψηφιακά εργαλεία και η νομοπαρασκευαστική πρωτοβουλία ποτέ δεν θα αρκούν αν δεν συνεπικουρούνται από το ανάλογο επιστημονικό προσωπικό, όχι υπό την έννοια ενός γενικού think tank αλλά μιας εξειδικευμένης ομάδας ανθρώπων που γνωρίζουν την παρούσα κατάσταση και αντιλαμβάνονται την τεχνολογική, νομική και ουσιαστική υπόσταση των επερχόμενων εξελικτικών μοντέλων Justice Management. Και όπως χαρακτηριστικά ανέφερε στην ίδια ημερίδα ο πρώην Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Δικαιοσύνης Νικόλας Κανελλόπουλος σε σχετική του παρέμβαση, για να επιτευχθούν τα ανωτέρω, χρειάζεται ευρεία συναίνεση, διότι χωρίς συναίνεση δεν μπορεί να γίνει η μεγάλη αλλαγή, δηλαδή η αλλαγή νοοτροπίας όλων των παραγόντων της δίκης, που αποτελεί τον θεμέλιο λίθο για την μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης. Συμφωνώντας απόλυτα προς αυτό,  η συναίνεση αυτή είναι δεδομένο ότι πρέπει να αφορά όλους, δηλαδή τα πολιτικά κόμματα, τους δικηγόρους και τους δικηγορικούς συλλόγους, τους δικαστές και τις ενώσεις τους, τους δικαστικούς υπαλλήλους και γενικότερα κάθε stakeholder του τομέα της δικαιοσύνης.

* των Δημήτρη Μελίδη και Αλέξανδρου Γουλέ, Διδασκόντων στο Πρόγραμμα στην Ηλεκτρονική Δικαιοσύνη, τη Τεχνητή Νοημοσύνη και την Νομική Τεχνολογία του Παντείου Πανεπιστημίου 

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr