Αλέξανδρος Μαντζούτσος: Μια πρώτη αποτίμηση των εξελίξεων στη Νομική Βοήθεια

Με νέα τροπολογία (άρθρο 69 του Ν. 5016/2023, ΦΕΚ Α’ 21/4-2-2023), προβλέπεται η δυνατότητα καταβολής του 80% των ποσών αμοιβής των περίπου 43.000 ειδικών γραμματίων στη Νομική Βοήθεια που εκκρεμούν για τα έτη 2019, 2020, 2021 και 2022, κατά παρέκκλιση των διαδικασιών που προβλέπονται για την εκκαθάριση και πληρωμή των σχετικών αποζημιώσεων, ως εξής:

α) Οι δικαιούχοι θα υποβάλουν υπεύθυνες δηλώσεις στην Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων ότι πληρούν τις νόμιμες προϋποθέσεις για την είσπραξη των σχετικών αποζημιώσεων.

β) Η Ολομέλεια θα υποβάλει πίνακα δικαιούχων και οφειλόμενων αποζημιώσεων, με τις υπεύθυνες δηλώσεις των δικαιούχων ανά Δικηγορικό Σύλλογο στο ΤΑΧΔΙΚ.

γ) Το ΤΑΧΔΙΚ θα προχωρήσει σε έκδοση χρηματικών ενταλμάτων ανά Δικηγορικό Σύλλογο για την πίστωση των τραπεζικών λογαριασμών των δικαιούχων εντός 2 μηνών από τη διαβίβαση των υπεύθυνων δηλώσεων σε αυτό.

Επιπλέον, ορίζεται ότι τα ανωτέρω ποσά είναι ακατάσχετα, δεν δεσμεύονται και δεν συμψηφίζονται με βεβαιωμένα χρέη προς το Δημόσιο, τα ΝΠΔΔ, τα ασφαλιστικά ταμεία, τα πιστωτικά ιδρύματα ή τρίτους.

Τέλος, για το υπόλοιπο 20% των ποσών αμοιβής, ορίζεται ότι αυτό θα εκκαθαριστεί και θα καταβληθεί με τη συνήθη διαδικασία.

Η τροπολογία αυτή, στο βαθμό που προβλέπει την άμεση, εντός 2 μηνών, εξόφληση έστω του 80% των οφειλόμενων ποσών Νομικής Βοήθειας για τα έτη 2019, 2020, 2021 και 2022, σε συνδυασμό με το ακατάσχετο και τη μη υπαγωγή τους σε συμψηφισμό με βεβαιωμένα χρέη, αποτελεί σημαντική νίκη του δικηγορικού σώματος και δικαίωση της εκ μέρους μας ανάδειξης του θέματος και των συνακόλουθων αποφάσεων της Ολομέλειας των Προέδρων των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος, του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, αλλά και όλων των Δικηγορικών Συλλόγων της Χώρας για πανελλαδική αποχή των δικηγόρων από τις σχετικές υποθέσεις, που συνεχίζεται μέχρι και σήμερα.

Παρόλα αυτά, όπως διδαχθήκαμε από τον αρχαίο ρήτορα Δημοσθένη και μας θύμισε κατ’ επανάληψη η Κυβέρνηση τον τελευταίο ενάμιση χρόνο με αναφορά στο επίμαχο θέμα, «ἐπειδὰν γάρ τι δόξῃ καὶ ψηφισθῇ, τότ᾽ ἴσον τοῦ πραχθῆναι ἀπέχει ὅσονπερ πρὶν δόξαι», δηλαδή όταν κάτι θεωρηθεί σωστό και ψηφιστεί, ακόμα και τότε απέχει τόσο από το να γίνει πράξη, όσο και πριν αποφασιστεί. Συγκεκριμένα, τον τελευταίο ενάμιση χρόνο, έχουν ψηφιστεί άλλες τρεις τροπολογίες για την αντιμετώπιση του προβλήματος (μερική προκαταβολή των αποζημιώσεων, εκκαθάριση των αποζημιώσεων από υπαλλήλους Δικηγορικών Συλλόγων ή Δικηγόρους, απόσπαση υπαλλήλων του Υπουργείου Οικονομικών στο ΤΑΧΔΙΚ), αλλά καμία από αυτές δεν έχει ακόμα εφαρμοστεί! Και ναι μεν είθισται στην ελληνική πραγματικότητα να ψηφίζονται νόμοι που δεν εφαρμόζονται, όμως είναι πρωτοφανές ακόμα και για τα ελληνικά δεδομένα να τροποποιείται διαδοχικά ο ίδιος νόμος τέσσερις φορές (!) και κάθε φορά να ψηφίζεται για το ίδιο θέμα μία νέα διάταξη μέσα σε λίγους μήνες επειδή δεν εφαρμόζεται η προηγούμενη! Είναι αυτός ο ενδεδειγμένος τρόπος να λειτουργεί η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή δημοκρατία; Και ποιος μας εγγυάται ότι θα εφαρμοστεί αυτή η νέα τροπολογία, τη στιγμή που οι προηγούμενες τρεις δεν εφαρμόστηκαν; Αναμένουμε λοιπόν να δούμε, επιτέλους, την εφαρμογή της στην πράξη!

Επιπροσθέτως, η τροπολογία αυτή είναι εγγενώς προβληματική όχι μόνο για τους δικηγόρους αλλά εξίσου για την ίδια τη διοίκηση, καθώς ναι μεν ικανοποιεί το αίτημα των συναδέλφων να λάβουν άμεσα έστω το 80% των ποσών αμοιβής που τους οφείλει το Κράτος τα τελευταία τέσσερα χρόνια, πλην όμως δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για το πώς θα καταστεί εφικτή η εκκαθάριση, ως προς το υπόλοιπο 20%, των 43.000 φακέλων που εκκρεμούν στο ΤΑΧΔΙΚ. Με απλά λόγια, το πρόβλημα την εκκαθάρισης των φακέλων σε διοικητικό επίπεδο παραμένει ανεπίλυτο στο ακέραιο, καθώς είτε πρόκειται για το 100% είτε για το 20% είτε για το 1% του ποσού, η διαδικασία εκκαθάρισης που πρέπει να ακολουθηθεί είναι ακριβώς η ίδια.

Το πρόβλημα θα λυνόταν, έστω προσωρινά για τα τέσσερα προηγούμενα έτη, αν είχαμε εισακουστεί και η Κυβέρνηση κατέβαλλε, με τη διαδικασία που προβλέπει η ανωτέρω τροπολογία, το 100% των οφειλόμενων ποσών (αντί του 80%), ώστε το ΤΑΧΔΙΚ να απαλλαγεί από το βάρος της εκκαθάρισης αυτών των 43.000 φακέλων. Για τη διασφάλιση της νομιμότητας θα μπορούσε συγχρόνως να προβλεφθεί εκ των υστέρων δειγματοληπτικός έλεγχος στο 10-20% των αιτήσεων. Άλλωστε, κανένας δικηγόρος δεν θα ρίσκαρε την επαγγελματική υπόστασή του και την καριέρα του για να λάβει λίγα ευρώ με ψευδή υπεύθυνη δήλωση, καθώς σύμφωνα με τον Κώδικα Δικηγόρων τυχόν καταδίκη για το σχετικό αδίκημα θα συνεπαγόταν την αυτοδίκαιη έκπτωσή του από το δικηγορικό λειτούργημα. Οι επισημάνσεις αυτές διατηρούν την αξία τους και μετά την ψήφιση της ως άνω τέταρτης τροπολογίας, καθώς εκτιμώ ότι, αν δεν στελεχωθεί το ΤΑΧΔΙΚ με ικανό αριθμό υπαλλήλων, η αδυναμία εκκαθάρισης των φακέλων θα οδηγήσει σύντομα και σε πέμπτη τροπολογία για το ίδιο θέμα!

Γι’ αυτό φρονώ ότι ως δικηγορικό σώμα πρέπει να συνεχίσουμε και θα συνεχίσουμε να πιέζουμε για τη στελέχωση του ΤΑΧΔΙΚ, όπως προβλέπει ο νόμος, διότι σε αντίθετη περίπτωση, όχι μόνο δεν θα μπορέσουν εκ των πραγμάτων να εκκαθαριστούν οι φάκελοι των τελευταίων τεσσάρων ετών, αλλά επιπλέον θα συσσωρευτούν τόσοι κι άλλοι τόσοι φάκελοι μέσα στα επόμενα έτη!

Ένα άλλο στοιχείο που αξίζει να επισημανθεί σε σχέση με αυτή την τροπολογία είναι ότι, παρά την καθυστέρηση τόσων ετών, δεν υπάρχει πρόβλεψη για καταβολή τόκων υπερημερίας στους δικαιούχους συναδέλφους, ενώ αντιστρόφως για κάθε ληξιπρόθεσμη οφειλή προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία εμείς, όπως και όλοι οι πολίτες, καλούμαστε να καταβάλουμε τόκους, προσαυξήσεις και πρόστιμα από την πρώτη ημέρα. Ψιλά γράμματα, ίσως, αλλά είναι ένα ζήτημα που πρέπει κάποια στιγμή να αντιμετωπιστεί συνολικά. Δεν γίνεται το Κράτος να πληρώνει όποτε θέλει, ενώ την ίδια στιγμή να στέλνει στο ΚΕΑΟ ληξιπρόθεσμες οφειλές μας στον ΕΦΚΑ έστω και για μία ημέρα και να προβαίνει σε αθρόες κατασχέσεις λογαριασμών συναδέλφων για φορολογικές οφειλές.

Τέλος, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι πέρα από το ζήτημα της καταβολής των αποζημιώσεων για τα τέσσερα προηγούμενα έτη, παραμένει σε εκκρεμότητα η εφαρμογή των διατάξεων του νόμου για καταβολή:

α) των δαπανών λήψης αντιγράφων της δικογραφίας,

β) των δαπανών μετακίνησης για τους σκοπούς της εντολής, και

γ) πρόσθετης αποζημίωσης στις περιπτώσεις των δικών μακράς διάρκειας (πολυήμερης δικαστικής διαδικασίας).

Εν προκειμένω, και το έχω πει κατ’ επανάληψη, δεν ζητάμε τίποτα περισσότερο αλλά και τίποτα λιγότερο από το να εφαρμοστεί ο νόμος. Και αυτό πρέπει να το επιδιώξουμε όχι μόνο με άσκηση πίεσης προς την Κυβέρνηση για την έκδοση των προβλεπόμενων υπουργικών αποφάσεων, αλλά και με όλα τα θεσμικά μέσα που μας παρέχει η έννομη τάξη σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (αγωγές στα εθνικά δικαστήρια, καταγγελίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενημέρωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου).

Σε κάθε περίπτωση, οι αποφάσεις για το τι θα γίνει από εδώ και πέρα, ιδίως όσον αφορά τη συνέχεια και τη μορφή των κινητοποιήσεων, θα ληφθούν αρμοδίως με συνολική αποτίμηση των σχετικών εξελίξεων στο πλαίσιο των συλλογικών μας οργάνων.

* Αλέξανδρος Μαντζούτσος, Δ.Ν. – Δικηγόρος, Αντιπρόεδρος του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr