Αντώνης Αργυρός: Ανεξαρτησία Δικαιοσύνης και Κράτος Δικαίου

1.Σύμφωνα με το άρθρο 26 Συντάγματος η δικαστική λειτουργία ασκείται από τα δικαστήρια και οι αποφάσεις των εκτελούνται στο όνομα του Ελληνικού Λαού. Το Σύνταγμα προβλέπει την υποχρέωση των δικαστών να μην εφαρμόζουν νόμους, οι οποίοι αντίκεινται στο Σύνταγμα (άρθρο 93 παρ. 4 Συντάγματος) και αφετέρου προβλέπει ότι οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους υπόκεινται μόνο στο Σύνταγμα και τους νόμους (άρθρο 87 παρ. 2 Συντάγματος).

Ο δικαστής πρέπει να απονέμει δικαιοσύνη, βασιζόμενος αποκλειστικά και μόνον στο Σύνταγμα, τους νόμους και τη συνείδησή του. Όμως η Ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης είναι αυτονόητα ταυτόσημη με την δημοκρατικότητά της. Η Δικαιοσύνη  είναι ο εγγυητής των ελευθεριών του πολίτη, δεν φοβάται τον δημόσιο έλεγχο και την λογοδοσία γιατί η ιδία είναι ο πυλώνας του δημόσιου ελέγχου των πράξεων της Εξουσίας αλλά και των πολιτών. Βέβαια η δημόσια συζήτηση δεν μπορεί και είναι αδιανόητο να κατευθύνει τις πράξεις της δικαιοσύνης. Πολύ περισσότερο είναι κατάλυση του κράτους δικαίου, η παρέμβαση της εκτελεστικής αλλά και οποίας άλλης ισχυρής εξουσίας στα έργα της Δικαιοσύνης.

2.Η ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης είναι στενά συνυφασμένη με τις αλληλένδετες αρχές του κράτους δικαίου και της διάκρισης των εξουσιών(άρθρο 26Συντάγματος).Είναι αυτονόητο ότι η κρατική Εξουσία με οποιαδήποτε μορφή της, πρέπει  να ασκείται σύμφωνα με το Σύνταγμα ,την ΕΣΔΑ, και την Ευρωπαϊκή έννομη τάξη και υπόκειται σε πλήρη έλεγχο της δικαστικής εξουσίας. Η Ανεξαρτησία της δικαιοσύνης δεν σημαίνει ότι είναι ανέλεγκτη. Υπάρχουν αποτελεσματικοί μηχανισμοί ελέγχου. Ακόμα δεν πρέπει να αγνοείται ότι υπάρχουν δύο δικαστήρια, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), από τα οποία με τον έναν ή τον άλλο τρόπο δίνουν λύσεις σε πολύ σημαντικά ζητήματα, όπως στην περίπτωση του «βασικού μετόχου» που αφορούσε τροποποίηση του άρθρου 14 παρ 9 Συντάγματος, την υπόθεση του ασυμβίβαστου ασκήσεως επαγγέλματος  από βουλευτή  που αφορούσε τροποποίηση του άρθρου 57 Συντάγματος, την περίπτωση μη παροχής αδείας από την Βουλή για την άσκηση ποινικής διώξεως σε βάρος βουλευτή-Υπουργού. Οι αποφάσεις των διεθνών αυτών δικαστηρίων επηρεάζουν άμεσα την λειτουργία των θεσμών και την ζωή μας. Αυτό είναι ένα ζήτημα που δεν αφήνει αδιάφορη την λειτουργία της Δικαιοσύνης. 

3.Η κριτική των δικαστικών αποφάσεων δεν είναι απλώς θεμιτή. Είναι επιβεβλημένη και πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να διαφυλάσσεται και η δικαστική Ανεξαρτησία ,αλλά και η προσωπικότητα των πολιτών και το «τεκμήριο αθωότητας» του κατηγορουμένου Δεν υπάρχει κανένα περιθώριο όταν στο όνομα δήθεν  της ελευθεροτυπίας «λοιδορούνται» δικαστικοί λειτουργοί  και απειλούνται ακόμη, αυτά τα θλιβερά φαινόμενα δεν είναι συμβατά με τον νομικό μας πολιτισμό.

Κατά το άρθρο 1 παρ. 3 Συντάγματος «Όλες οι εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα» Σε μία δημοκρατική και ευνομούμενη Πολιτεία, η Δικαιοσύνη απονέμεται από τα Δικαστήρια, σύμφωνα με τους θεσμοθετημένους ουσιαστικούς και δικονομικούς κανόνες, οι οποίοι πρέπει να εφαρμόζονται έναντι όλων, χωρίς καμία διάκριση. Οποιαδήποτε προσπάθεια επηρεασμού της δικαστικής κρίσης σε υποθέσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι καταδικαστέα, ιδίως όταν προέρχεται από πρόσωπα με θεσμικό ρόλο. Η ελευθερία της έκφρασης είναι εξαιρετικά σημαντική, σε κάθε δημοκρατική κοινωνία δεν είναι απεριόριστη. Κατά το ΕΔΔΑ δε «Η ελευθερία της έκφρασης αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα θεμέλια κάθε δημοκρατικής κοινωνίας και είναι μια από τις πρωταρχικές προϋποθέσεις για την εξέλιξή της και για την ολοκλήρωση του ανθρώπου» Κατά την παρ. 2 του άρθρου 10 της ΕΣΔΑ οι περιορισμοί στην ελευθερία έκφρασης πρέπει να προβλέπονται από τον νόμο και να είναι αναγκαίοι σε μια δημοκρατική κοινωνία για την προάσπιση ορισμένων εννόμων αγαθών. «Οι περιορισμοί του δικαιώματος κατά την ΕΣΔΑ είναι:

α) η εθνική ασφάλεια, β) η εδαφική ακεραιότητα, γ) η δημοσία ασφάλεια, δ)η προάσπιση της τάξης, ε) η πρόληψη εγκλήματος, στ) η προστασία της υπόληψης ή των δικαιωμάτων τρίτων, ζ) η παρεμπόδιση της κοινολόγησης εμπιστευτικών πληροφοριών και η) η διασφάλιση του κύρους και αμεροληψίας της δικαστικής εξουσίας»

4.Λογοδοσία της δικαστικής εξουσίας συνίσταται αφενός στον έλεγχο των δικαστικών αποφάσεων μέσω των προβλεπόμενων ενδίκων μέσων που ασκούνται εναντίον τους και στην πειθαρχική και ποινική ευθύνη των δικαστών και αφετέρου στην υποχρέωση που επιβάλλεται από το  Συντάγματος που ορίζει στο άρθρο 93 ότι οι αποφάσεις των δικαστηρίων πρέπει να είναι αιτιολογημένες και ν’ απαγγέλλονται  σε  δημοσία συνεδρίαση. Επισημαίνεται ότι το Άρθρο 14 του Συντάγματος διασφαλίζει στον καθένα να έχει  το δικαίωμα ελευθερίας του λόγου  και της καθ’ οιονδήποτε τρόπον εκφράσεως. Στο επιχείρημα αυτό συνηγορεί και η συνταγματική κατοχύρωση τόσο της δημοσιότητας της δίκης όσο και της δημοσίευσης των δικαστικών αποφάσεων. Δυστυχώς επικρατεί πολλές φορές μία αντίληψη για τον τρόπο απονομής της δικαιοσύνης, που αλλάζει ανάλογα με το εκάστοτε συμφέρον και εν πολλοίς συμπυκνώνεται στη λογική πως όταν μας δικαιώνει την εμπιστευόμαστε, ενώ όταν βγάζει αποφάσεις εναντίον μας σκευωρεί. Κάθε μέρα διαβάζουμε «περισπούδαστα» ‘άρθρα και απόψεις που έτσι γενικά και αόριστα ρίχνουν τον λίθο του αναθέματος επί δικαίους και αδίκους.. Οι πάντες αρθρογραφούν για την δικαιοσύνη και όταν διαφωνούν με τις αποφάσεις Της ψάχνουν για ενόχους και υπαίτιους ενώ πολλές φορές δεν έχουν επισκεφθεί έστω μια φορά μια δικαστική αίθουσα και αγνοούν την δικογραφία της υποθέσεως. Πρέπει όμως και η δικαιοσύνη να προστατεύσει την λειτουργία του Πολιτεύματος και τοι κράτος δικαίου ,όταν με την σιωπή της «επιτρέπει» την δημοσιοποίηση σοβαρών ποινικών δικογραφιών στο στάδιο ιδίως της προανακρίσεως, με καταθέσεις ανηλίκων κλπ. και μάλιστα στις τηλεοπτικές οθόνες .Δεν ενδιαφέρονται για αυτή, καθαυτή, την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης οι όψιμοι και ευκαιριακοί υποστηρικτές της.

Μια αληθινή δημοκρατία, αξιώνει ανεξάρτητα δικαστήρια, δικαστές και εισαγγελείς, ικανούς να υπερασπίζονται και να προστατεύουν την νομιμότητα. Στις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος , το δικαστήριο κρίνει ελεύθερα τα αποδεικτικά μέσα και αποφασίζει κατά συνείδηση αν οι ισχυρισμοί είναι αληθινοί(Διοικητική Ολομέλεια Αρείου Πάγου 18/1993). Το Συμβούλιο της Επικρατείας  (2942/1964) χαρακτήρισε τις προσπάθειες και πρακτικές επηρεασμού της συνείδησης των δικαστών ως «προσβάλλουσες την δικαστική ανεξαρτησίαν» .

Η Δικαιοσύνη κατά τον Γεώργιο Παπανδρέου είναι το «Οχυρό της Δημοκρατίας»

Ναι, υπάρχουν δικαστές στην Αθήνα… Και αποδεικνύουν ότι στέκονται όρθιοι και άξιοι μαχητές στο οχυρό της Δημοκρατίας.

 * Αντώνης Π. Αργυρός, Πρώην υπηρεσιακός υπουργός Επικρατείας, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr