Αντώνης Αργυρός: Η απόφαση Γερμανικού  Συνταγματικού Δικαστηρίου της 5ης  Μαΐου 2020 – Αμφισβήτηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και της Ε.Ε.

«Η απόφαση της Καρλσρούης να απορρίψει απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου «είναι σαν κήρυξη πολέμου»»[1].

Τoυ Αντώνη Αργυρού*

1. Η απόφαση του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου Weiss, 2 BvR 859/15 et al., της 5ης Μαΐου 2020, θέτει στο στόχαστρό της το πρόγραμμα-ναυαρχίδα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη στήριξη της οικονομίας, πυροδοτεί τεράστια ζητήματα στην Ε.Ε. και στους λαούς της Ευρώπης. Πανευρωπαϊκές αντιδράσεις έχει προκαλέσει η απόφαση του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, που έκρινε «εν μέρει» αντισυνταγματική την παρέμβαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στη δευτερογενή αγορά ομολόγων για την αντιμετώπιση της ευρώ-κρίσης και της έδωσε τρεις μήνες για να αποδείξει πως δεν υπερέβη τις εξουσίες της, όταν αγόραζε έως 2 τρισ. ευρώ κρατικό χρέος την τελευταία πενταετία και ότι το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης (QE) ήταν αναγκαίο, αλλιώς πρέπει να εξέλθει από αυτό και να πουλήσει τα ομόλογα αξίας 533,9 δισ. που κατέχει.

2. Το Ομοσπονδιακό Συνταγματικό Δικαστήριο (Bundesverfassungsgericht, BVerfG) είναι το Συνταγματικό δικαστήριο της Γερμανίας. Ιδρύθηκε με το Σύνταγμα της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας του 1949 (Θεμελιώδη νόμο της Βόννης). Έχει ευρύτατες αρμοδιότητες ελέγχου της συμμόρφωσης της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας με το Σύνταγμα. Το Γερμανικό δικαστήριο στην απόφαση του της 5 Μαΐου αντιπαρέρχεται απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στις 11 Δεκεμβρίου 2018, με την οποία η αγορά ομολόγων είχε κριθεί σύμφωνη με το κοινοτικό δίκαιο. Το εν λόγω δικαστήριο μάλιστα, αποφάνθηκε ότι δεν δεσμεύεται από την απόφαση του Δικαστηρίου της Ε.Ε. (ΔΕΕ) της 8ης Δεκεμβρίου 2018 στην υπόθεση C- 493/17 Weiss κλπ.[2] Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο της Καρλσρούης έκρινε ότι η συγκεκριμένη απόφαση του ΔΕΕ εκδόθηκε κατά παράβαση των εξουσιών που του παρέχουν οι Συνθήκες (“ultra vires”) και ως εκ τούτου ότι αυτή δεν έχει δεσμευτική ισχύ. Τέλος, το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο έταξε προθεσμία τριών μηνών στην ΕΚΤ εντός της οποίας η Τράπεζα οφείλει να παράσχει στη Γερμανία επαρκή αιτιολόγηση για την υιοθέτηση του προγράμματος. Σε περίπτωση δε μη συμμόρφωσης της ΕΚΤ, η Bundesbank (Κεντρική Τράπεζα της Γερμανίας) δε θα μπορεί να συμμετάσχει στο εξής στο πρόγραμμα PSPP. Επισημαίνουμε στην απόφαση την εφαρμογή ενός νέου «δόγματος» του «Δόγματος της δημοσιονομικής αυτονομίας», σύμφωνα με το οποίο το Γερμανικό Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο πρέπει να έχει απόλυτο έλεγχο πάνω σε όλα τα οικονομικά θέματα που αφορούν το ομοσπονδιακό κράτος[3]. Μ’ αυτό τον τρόπο αμφισβητείται ευθέως η ευρωζώνη.

3. Οι αντιδράσεις δεν πτοήσαν τους Γερμανούς δικαστές και ένας απ΄ αυτούς ο κ. Χούμπερ, δήλωσε ότι η ΕΚΤ δεν θα πρέπει να θεωρεί τον εαυτό της «Άρχοντα του Σύμπαντος»! Ο Πρόεδρος του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου Αντρέας Φοσκούλε[4] υποστηρίζει ότι η κρίση των Γερμανών δικαστών δεν αμφισβητεί την αρμοδιότητα του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και την χαρακτηρίζει «συνεισφορά στον διάλογο» μεταξύ των δύο Δικαστηρίων.. Το ζήτημα που τέθηκε από τογερμανικό δικαστήριο δεν είναι μια προφανώς εσφαλμένη απόφαση ,είναι κατ’ εξοχή πολιτικό και πρέπει να λυθεί από την πολιτική ηγεσία της Γερμανίας αλλά και της Ε.Ε.«Η απώλεια της ηθικής ανωτερότητας μπορεί να μην ήταν καθοριστική για τη θέση των υπερδυνάμεων του περασμένου αιώνα, συναρτάται όμως στενά με την αποδυνάμωσή τους».

4. Το δίκαιο της Ε.Ε. και οι αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου έχουν χωρίς καμμιά μέχρι σήμερα αμφισβήτηση  υπεροχή έναντι των αποφάσεων των εθνικών δικαστηρίων[5]. Το οικοδόμημα της υπεροχής και της άμεσης εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου κλονίζεται. Με τη δημοσιευθείσα στις 4-12-2018 απόφασή του, στην υπόθεση C‑378/17, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφαίνεται γιατην αρχή της υπεροχής του του ενωσιακού δικαίου, ότι δηλαδή ένα εθνικό όργανο που έχει συσταθεί με νόμο με σκοπό τη διασφάλιση της εφαρμογής του δικαίου της Ένωσης σε συγκεκριμένο τομέα πρέπει να έχει την αρμοδιότητα να αφήσει ανεφάρμοστο κανόνα του εθνικού δικαίου αντίθετο προς το δίκαιο της Ένωσης. Είναι γεγονός ότι τα Γερμανικά δικαστήρια δέχονται με επιφυλάξεις[6] την υπεροχή του Ενωσιακού Δικαίου. Για υπέρβαση της δικαιοδοσίας του Γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, με αφορμή την απόφασή του για το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, κάνει λόγο σε άρθρο του στο Βήμα της Κυριακής ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Τονίζει, δε, ότι με την απόφαση αυτή επιχειρεί να θέσει υπό τον δικαστικό του  έλεγχο το ιστορικό στοίχημα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης[7].

5. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν μπορεί να μείνει απαθής μπροστά στην πρωτόγνωρηαπόφαση του δικαστηρίου του Ανώτατου Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας και πρέπει άμεσα να προσφύγει στο ΔΕΚ για παραβίαση του Ενωσιακού Δικαίου   (14.5.2020). Η Von der Leyen δήλωσε: “Τον τελευταίο λόγο στο ενωσιακό δίκαιο τον έχει πάντα το Δικαστήριο του Λουξεμβούργου.  Η υπεροχή του δικαίου της Ε.Ε. να γίνει σεβαστή από όλους – Εξετάζουμε κάθε δυνατότητα αντίδρασης”.

6.  Με αυστηρή ανακοίνωση απάντησε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην απόφαση που προηγήθηκε από το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο, στις 5 Μαΐου. Οι Γερμανοί δικαστές ούτε λίγο ούτε πολύ έθεσαν υπόλογη την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων (PSPP) ύψους 2 τρισ. ευρώ, κρίνοντας ότι ο τρόπος που αυτό δρομολογήθηκε το 2018 είναι εν μέρει αντισυνταγματικός. Όμως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο “υπενθυμίζει” τη θεσμική υπεροχή του:

«Υπενθυμίζεται ότι, κατά πάγια νομολογία του δικαστηρίου, η προδικαστική απόφαση του Δικαστηρίου δεσμεύει το εθνικό δικαστήριο όσον αφορά την επίλυση της διαφοράς της κύριας δίκης. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η ομοιόμορφη εφαρμογή του δικαίου της Ένωσης, το δικαστήριο, το οποίο ιδρύθηκε από τα κράτη μέλη για τον σκοπό αυτόν, είναι το μόνο αρμόδιο να διαπιστώσει ότι μια πράξη θεσμικού οργάνου της Ένωσης είναι αντίθετη στο ενωσιακό δίκαιο».

Η απάντηση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αποτελεί προειδοποίηση για την Ένωση και απευθυνόμενο στο Γερμανικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι τέτοιες αποφάσεις από τα εθνικά δικαστήρια: «θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την ενότητα της έννομης τάξης της Ένωσης και να θίξουν τη θεμελιώδη αρχή της ασφάλειας του δικαίου»[8].

7. Η έννομη τάξη  που ισχύει στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει καταστεί σήμερα αναπόσπαστο στοιχείο της πολιτικής και κοινωνικής μας πραγματικότητας. Βάσει των συνθηκών της Ένωσης λαμβάνονται κάθε χρόνο χιλιάδες αποφάσεις που συμβάλλουν σημαντικά στη διαμόρφωση της πραγματικότητας των κρατών μελών της ΕΕ και των πολιτών τους. Στην υπόθεση Costa κατά ENEL το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε: «Από το σύνολο των προεκτεθέντων συνάγεται ότι, εφόσον το δίκαιο που γεννήθηκε από τη Συνθήκη απορρέει από αυτόνομη πηγή δικαίου, λόγω του ιδιόμορφουπρωτότυπου χαρακτήρα του, δεν είναι δυνατόν να του αντιτάσσεται οποιοδήποτεεσωτερικό νομοθετικό κείμενο, χωρίς να χάνει τον κοινοτικό του χαρακτήρα καιχωρίς να διακυβεύεται η νομική βάση της ίδιας της Κοινότητας. Η εκ μέρους τωνκρατών μελών μεταβίβαση δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν απότις διατάξεις της Συνθήκης από την εσωτερική τους έννομη τάξη στην κοινοτικήσυνεπάγεται οριστικό περιορισμό των κυριαρχικών δικαιωμάτων τους, κατά τουοποίου δεν είναι δυνατόν να προβληθεί μεταγενέστερη μονομερής πράξη μη συμβιβαζόμενη προς την έννοια της Κοινότητας.»

8. Είναι προφανές ότι η Απόφαση του γερμανικού Συνταγματικού Δικαστηρίουτης 5 Μαΐου 2020 αποτελεί αμφισβήτηση της υπεροχήτουδικαίουτηςΈνωσης. Ο επικεφαλής του Ινστιτούτου IfO του Μονάχου, Κλέμενς Φουέστ δήλωσε ότι, η απόφαση της Καρλσρούης να απορρίψει απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου «είναι σαν κήρυξη πολέμου».«Η υπεράσπιση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως ένωσης δικαίου είναι καθήκον όλων μας[9]».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr