Αντώνης Αργυρός: Η απονομή της Δικαιοσύνης και προτάσεις για ένα σύγχρονο δικαστικό σύστημα

«Η ταχύτητα στην απονομή της δικαιοσύνης είναι βασικό σημείο για τη λειτουργία της δημοκρατίας». Με τη φράση αυτή και με το δικό του τρόπο, ο  πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, έθεσε επί τάπητος τις δυσλειτουργίες που υπάρχουν στην απονομή της δικαιοσύνης.

α) Η ηλεκτρονική Δικαιοσύνη (E-Justice), καταλαμβάνει πλέον κομβική θέση στις προτεραιότητες όλων των παραγόντων της δικαιοσύνης για την πλήρη  αξιοποίηση κάθε δυνατότητας της νέας τεχνολογίας με όραμα την προοπτική της ηλεκτρονικής δίκης. Η ελληνική δικαιοσύνη οφείλει να προχωρήσει στην πλήρη εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου συστήματος e.justice σε όλα τα δικαστήρια της χώρας, που σταδιακά θα οδηγήσει στην δίκη χωρίς χαρτί (paperlesscourt).Ένα γενικό μέτρο είναι η επιτάχυνση της υλοποίησης του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης και η διασύνδεση επιμέρους Πληροφοριακών Συστημάτων (π.χ. δικηγορικών συλλόγων, άλλων δημόσιων υπηρεσιών κ.λπ.), Δικαστικών Υποθέσεων (ΟΣΔΔΥ) σε όλα τα δικαστήρια της χώρας.

β) Η επέκταση  όμως της χρήσης  απλών λύσεων μπορεί να συνεισφέρει στην εδραίωση της τάσης βελτίωσης που φαίνεται να εμφανίζεται για την επιτάχυνση της απονομής της Ελληνικής δικαιοσύνης Σημειώνουμε το π.δ. 150-ΦΕΚ 234/1 Νοεμβρίου 2013- «Ηλεκτρονική κατάθεση προτάσεων και σχετικών εγγράφων (αποδεικτικών μέσων και διαδικαστικών εγγράφων) ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων».

Όμως σε σχέση με το πολυσυζητημένο θέμα της αναμενόμενης Δικαστικής Μεταρρύθμισης και πριν ασχοληθεί κανείς με τα μεγάλα θεσμικά ζητήματα, θέτω υπόψη σύντομες προτάσεις που δεν έχουν κανένα δημοσιονομικό κόστος, αλλά θα έχουν άμεσες πρακτικές συνέπειες στον στόχο της επιτάχυνσης απονομής της δικαιοσύνης:

1.Καθιέρωσησε όλες τις επιδόσεις την επίδοση(πάσης φύσεως δικογράφων, δικαστικών αποφάσεων, κλήσεων, κλητήριων θεσπισμάτων κ.λπ.), μέσω ηλεκτρονικής διεύθυνσης που θα αναζητείται στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Σύστηματος «Μητρώο Πολιτών».

Η προτεινομένη λύση θα αποτελέσει» σεισάχθεια» κυρίως  για την ποινική δικαιοσύνη, θα απελευθερώσει μεγάλο όγκο επιδόσεων από τα αστυνομικά όργανα και λοιπά όργανα επιδόσεων που ελλείπουν, θα μειώσει την χρήση μεγάλου όγκου χαρτιού, θα επιταχύνει διαδικασίες και θα δώσει προώθηση στην «ασφάλεια δικαίου» Θα μπορούσε  να εφαρμοσθεί και στην πολιτική δίκη και στο Ελεγκτικό Συνέδριο. Στην πολιτική δίκη Οι επιδόσεις μπορούν να γίνονται ηλεκτρονικά μέσω των δικαστικών επιμελητών (ώστε μην προκύψουν προβλήματα επιβίωσης στην συμπαθή αυτή τάξη), θα επιτυγχάνεται ταχύτητα στην επίδοση

και μείωση των μεταφορικών εξόδων και θα είναι ασφαλής και ταχεία διαδικασία. Στο Ελεγκτικό Συνέδριο χωρίς κανένα πρόβλημα όλες ανεξαρτήτως οι επιδόσεις μπορούν να γίνονται ηλεκτρονικά.

2.Καθιέρωση σε όλες τις περιπτώσεις,ως μοναδικού τρόπου απόδειξης της πληρεξουσιότητάς σε όλες τις δικαστικές διαδικασίες, α) της Ψηφιακή βεβαίωσης εγγράφου μέσω του gov.gr. Σήμερα  στην πλειονότητα των περιπτώσεων η απόδειξη της πληρεξουσιότητάς γίνεται μ’ αυτόν το τρόπο, όμως πρέπει να υπάρξει  μια ενιαία  ρύθμιση, για όλες τις περιπτώσεις πράγμα που θα προκαλέσει επιτέλους την  μη απόρριψη ενδίκων μέσων από τα διοικητικά δικαστήρια και το ΣτΕ ελλείψει προσηκούσης νομιμοποιήσεως.

Β) Ταυτόχρονα θεωρώ αναγκαίο ο διάδικος να συνυπογράφει το εισαγωγικό της δίκης δικόγραφο, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ακρίβεια του πραγματικού  και η εντολή στον πληρεξούσιο δικηγόρο.

3.Όλα τα έγγραφα να συλλέγονται με ηλεκτρονική μορφή: Καθιέρωση υποβολής με ηλεκτρονικά μέσα (cd κ.λπ.) στο δικαστήριο, από κάθε ένα διάδικο του ηλεκτρονικού φακέλου της υποθέσεως, στον οποίο θα περιλαμβάνονται όλα τα διαδικαστικά έγγραφα και τα σχετικά της υποθέσεως κ.λπ.), αντίγραφο του οποίου θα χορηγείται υποχρεωτικά  στον αντίδικο, έτσι ώστε να διευκολύνεται και η μεταφορά της υποθέσεως με όλο το υλικό από τον δικαστή(που μεταφέροντας ογκώδεις δικογραφίες μοιάζει με «βαστάζο»). Αυτό θα καταργηθεί όταν δημιουργηθούν οι ψηφιακές βάσεις δεδομένων της Δικαιοσύνης, όποτε με τη ίδια συλλογιστική θα γίνεται ο ηλεκτρονικός φάκελος της υποθέσεως.

4.Η Επικοινωνία των δικαστηρίωνκαι των δικαστών με όλες τις δημόσιες υπηρεσίες θα γίνεταιμόνον ηλεκτρονικά μέσω ηλεκτρονικής διεύθυνσης, όπως και η αποστολή του φακέλου των διοικητικών υποθέσεων, με τεράστια επιτάχυνση απονομής της διοικητικής δικαιοσύνης.

5.Η αποκλειστικήκατάθεση,  οποιουδήποτε όλων δικογράφου ηλεκτρονικά σε όλα τα δικαστήρια  και η υποχρεωτική χορήγηση ηλεκτρονικής υπογραφής σε όλους τους παράγοντες της δικαιοσύνης. Στην ποινική δικαιοσύνη να καταστεί  δυνατή η υποβολή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κάθε ενδίκου μέσου, υπομνήματος κ.λπ.

6.Η ηλεκτρονική διακίνηση- υπογραφή των εγγράφων που κινούνται από δικαστές και δικαστικούς υπαλλήλους είναι επίσης επιβεβλημένη.(Θεώρηση, δημοσίευση αποφάσεων, κλήσεων κ.λπ.).

7.Κατάρτιση ηλεκτρονικής επετηρίδας των παραγόντων της δικαιοσύνης(δικαστών δικηγόρων, δικαστικών υπαλλήλων, συμβολαιογράφων κ.λπ.) στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, με το τίτλο-ιδιότητα, ανά δικαστήριο και την υπηρεσιακή ηλεκτρονική διεύθυνση εκάστου προς διευκόλυνση επικοινωνίας .Ήδη στα Ανώτατα δικαστήρια αυτό συμβαίνει,   όμως θα  ήταν χρήσιμο να υπάρχει δυνατότητα άμεσης επικοινωνίας για σημαντικά ζητήματα εκκρεμών υποθέσεων. Π.χ. Ο δικαστής ερευνά μια υπόθεση και το κρίσιμο ζήτημα είναι να πληροφορηθεί την έκβαση υποθέσεως από το Ελεγκτικό Συνέδριο αντι αλληλογραφίας με ένα μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου θα έχει άμεση απάντηση στο ερώτημα του.

8.Υποθέσεις αστικής ευθύνης του δημοσίου,θα μπορούσε το Νομικό Συμβούλιο, με την κοινοποίηση της αγωγής, αν διαπιστώσει ότι το αίτημα έχει λυθεί με πάγια νομολογία και η δίκη θα επιβαρύνει τα δικαστήρια και το Δημόσιο με τόκους να εισηγηθεί στην διοίκηση την αποδοχή της αγωγής (π.χ. οικογενειακό επίδομα, αγωγές δικαστικών λειτουργών που παραπέμπονται από δικαστήριο του άρθρου 88Σ).

9.Η διαλειτουργικότητα των Δικαστηρίων και Εισαγγελιών με άλλες δημόσιες υπηρεσίεςθα μπορούσε να βοηθήσει προς την κατεύθυνση της επιτάχυνσης των διαδικασιών. Αν η ΕΛ.ΑΣ., το Πυροσβεστικό Σώμα, το Λιμενικό Σώμα, το ΣΔΟΕ κλπ είχαν την δυνατότητα να προωθούν ηλεκτρονικά τους φακέλους των υποθέσεων που έχουν επεξεργαστεί στις αρμόδιες εισαγγελίες, χωρίς να χρειάζεται να γίνεται από τις τελευταίες εκ νέου dataentry των στοιχείων των εμπλεκομένων και χωρίς την διαβίβαση φυσικού αρχείου. Επίσης χρήσιμη θα ήταν η απευθείας ηλεκτρονική διαβίβαση ψηφιακών πιστοποιητικών που εκδίδονται από τα δικαστήρια και τις εισαγγελίες στις αρμόδιες υπηρεσίες υποδοχής τους κατόπιν αιτήματος του πολίτη, με χαρακτηριστικά παραδείγματα εφαρμογής την εγγραφή προσημειώσεων από δικαστικές αποφάσεις κατευθείαν στα κτηματολογικά γραφεία/υποθηκοφυλακεία, την αποστολή πιστοποιητικών φερεγγυότητας (μη πτώχευσης κ.λπ.) για τη συμπλήρωση φακέλων σε διαγωνισμούς τους Ελληνικού Δημοσίου.

10.Θεσμοθέτηση του«Ανωτάτου Συμβουλίου της Δικαιοσύνης». Δηλαδή ενός συμβουλευτικού οργάνου της Πολιτείας, μιας  συντονιστικής επιτροπής από όλους τους λειτουργούς της δικαιοσύνης με θεσμική ιδιότητα (ηγεσίες δικαστηρίων  συνδικαλιστικές οργανώσεις δικαστών, Ολομέλεια Δικηγόρων, Συμβολαιογράφων), που να βάλουν το ζήτημα τι πρέπει να γίνει  για την βελτίωση του όλου συστήματος απονομής της δικαιοσύνης. Το ζήτημα της αποτελεσματικότητας του δικαστικού συστήματος δεν μπορεί να προχωρήσει εάν δεν υπάρχει ένας ανώτατος φορέας που θα έχει την ευθύνη του κι αυτός ο φορέας πρέπει να απηχεί τις απόψεις όλων των παραγόντων της δικαιοσύνης ώστε να ενεργεί με την αναγκαία συναίνεση. Υπάρχει ένα επιτυχημένο πρότυπο το ΔΣ της Σχολής Δικαστών ΕΣΔΙ. Το ζήτημα δεν μπορεί να επιλύεται κάθε φορά αποσπασματικά. Εκείνοι που μετέχουν πρέπει να ξέρουν τις συνέπειες των αποφάσεων τους με σεβασμό στη Δημοκρατία και τον πολίτη.

* Αντώνης Αργυρός, Πρώην υπηρεσιακός υπουργός Επικρατείας, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr