Αντώνης Π. Αργυρός: Οι συνέπειες μετά την Ιστορική Απόφαση ΕΔΔΑ «Υπόθεση ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ (No. 3) (57246/21)» ως θεμελιώδης προϋπόθεση σεβασμού της ΕΣΔΑ

Η απόφαση του ΕΔΔΑ επί της προσφυγής «Υπόθεση ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ κατά ΕΛΛΑΔΑΣ (No. 3) (57246/21), η οποία δημοσιεύθηκε την 5η Ιουνίου 2024 είναι η σημαντική απόφαση με την οποία αποδοκιμάζεται δικαστικώς βάσει των διατάξεων της ΕΣΔΑ και μάλιστα του άρθρου 6 ΠΑΡ 1 της ΕΣΔΑ (δίκαιη δίκη) η απόφαση 800/2021 της ΟλΣτΕ.

Η σημασία της εκτενούς, πολυσέλιδης απόφασης του ΕΔΔΑ στην υπόθεση ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ είναι αναμφισβήτητα ιδιαίτερα μεγάλη. Το κρίσιμο ζήτημα που απασχόλησε το ΕΔΔΑ είναι η κρίση του ΣτΕ στην 800/2021 «ελλείψει νομοθετικού πλαισίου για τον καθορισμό των όρων του παρανόμου των πράξεων ή και παραλείψεων των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, της έκτασης των σχετικών αποζημιωτικών αξιώσεων και των αρμοδίων δικαστηρίων, η σχετική αξίωση δεν είναι δυνατόν να ασκηθεί ούτε κατ’ ευθεία επίκληση του άρθρου 4 παρ. 5 του Συντάγματος. Επομένως, ενόσω δεν υφίσταται νομοθετικός καθορισμός των όρων αποκατάστασης της ζημίας που προκαλείται από όργανα της δικαστικής λειτουργίας, καθώς και της αρμόδιας δικαιοδοσίας για την επίλυση των σχετικών διαφορών, η εν λόγω ζημία δεν μπορεί να αποκατασταθεί, οι δε σχετικές αξιώσεις δεν είναι δικαστικώς επιδιώξιμες.» Η ΕΣΔΑ αποτελώντας μέρος του ελληνικού εσωτερικού δικαίου, ερμηνεύεται κυρίως και εφαρμόζεται από τα αρμόδια όργανα του κράτους και τα δικαστήρια , τα οποία και δεσμεύονται από αυτήν 1 . Ο φυσικός δικαστής της εφαρμογής ή μη της ΕΣΔΑ κατά πρώτον είναι ο εθνικός δικαστής και στην προκειμένη περίπτωση το ΣτΕ. Η νομολογία στο ζήτημα της αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες πράξεις των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας κυμαίνεται με επί μακρόν πλήρη αρνητική θέση της νομολογίας και μεταγενέστερες πρόσφατες τις απόψεις: 1) Την ιστορική απόφαση Ολομελείας Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) Ολ. 1501/2014, η οποία αποτελεί τη ρητή αναγνώριση της ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες πράξεις των οργάνων του και των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας, όχι μόνο παράνομες, όπως ρητώς προβλέπει η διάταξη του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ, αλλά και νόμιμες. Η μεταβολή της νομολογίας που προκλήθηκε από απόφαση εθνικού δικαστηρίου επήλθε με τις 799¬803/2021 Αποφάσεις της Ολομέλειας Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ). Η εξέλιξη του ζητήματος είναι η αποδοχή της άποψης ότι το Δημόσιο ευθύνεται για αποζημίωση από παραβιάσεις της κοινοτικής νομοθεσίας από τα όργανα της δικαστικής λειτουργίας και τα δικαστήρια ,ενώ για παραβιάσεις της εθνικής νομοθεσίας η εν λόγω ζημία δεν μπορεί να αποκατασταθεί, οι δε σχετικές αξιώσεις δεν είναι δικαστικώς επιδιώξιμες». Εκατοντάδες υποθέσεις εκκρεμούν σε όλους τους βαθμούς δικαιοδοσίας η έχουν απορριφθεί με τις σκέψεις ότι οι αξιώσεις αυτές για το ζήτημα της αποζημιωτικής ευθύνης του Δημοσίου από ζημιογόνες πράξεις των οργάνων της δικαστικής λειτουργίας και μάλιστα στο ΣτΕ και τα Διοικητικά Δικαστήρια.

Το ζήτημα που ανέκυψε αντιμετωπίσθηκε πλέον από το ΕΔΔΑ με την απόφαση στην υπόθεση ΖΟΥΜΠΟΥΛΙΔΗΣ. Στην ελληνική έννομη τάξη η θέση της ΕΣΔΑ προσδιορίζεται από το άρθρο 28 παρ.1 εδ.α΄ του Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο οι διεθνείς συμβάσεις από την στιγμή που κυρώνονται και τίθενται σε ισχύ έχουν τυπική δύναμη υπέρτερη κάθε άλλης αντίθετης διάταξης νόμου και υπερισχύουν αυτής. Το ζήτημα που ανακύπτει από την εφαρμογή της αποφάσεως του ΕΔΔΑ από ΣτΕ και τα Διοικητικά Δικαστήρια, ιδίως μετα την κρίση του ΕΔΔΑ για παραβίαση του άρθρου παρ 1 ΕΔΔΑ. «Η νέα ερμηνεία είχε ως αποτέλεσμα η αξίωση του προσφεύγοντος να μην είναι δικαστικά επιδιώξιμη στο διηνεκές (ad infinitum) και αποτέλεσε ανυπέρβλητο εμπόδιο σε τυχόν μελλοντικές αξιώσεις αποζημίωσης από αυτόν κατά του Δημοσίου για τα εικαζόμενα λάθη των πολιτικών δικαστηρίων μέχρι την θέσπιση ειδικής νομοθεσίας• Περιορισμός του δικαιώματος πρόσβασης σε Δικαστήριο του προσφεύγοντος για απροσδιόριστο χρονικό διάστημα που δημιουργεί ανασφάλεια δικαίου σε βάρος του • Δυσανάλογη επιβάρυνση που επιβάλλεται στον προσφεύγοντα• Η ουσία του δικαιώματος πρόσβασης σε δικαστήριο προσβάλλεται.» Με την έννοια αυτή, είμαστε ευγνώμονες απέναντι στο ΕΔΔΑ για την απόφαση αυτήν, αφού για μια ακόμα φορά κατέρριψε κάθε εμπόδιο προσφυγής του πολίτη στη Δικαιοσύνη, όπως συνέβη με τις ιστορικές αποφάσεις του α) της απόφασης της 11.2.2010, Συγγελίδης κατά Ελλάδος Αριθ. προσφυγής: 24895/07 Β) της απόφασης «Σαββαΐδου κατά Ελλάδας» της 31.1.2023), και Γ) ΕΔΔΑ της 20.12.2022, Μπακογιάννη κατά Ελλάδας: Η άρνηση άρσης ασυλίας Υπουργού εμποδίζει την πρόσβαση της προσφεύγουσας σε δικαστήριο (προσφ. υπ’ αρ. 31012/2019.

1 Βλ. Ρούκουνας Ε., Διεθνής προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Βιβλιοπωλείον της «ΕΣΤΙΑΣ», Αθήνα 1995

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr