Αντώνης Π. Αργυρός: ΣτΕ – Το οχυρό της Δικαιοσύνης εδώ και 92 χρόνια λειτουργίας (17.5.1929-17.5.2021)

Κατά την πρώτη συνεδρίαση Συμβουλίου της Επικρατείας της 17ης Μαΐου 1929, ο Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος και ιδρυτής του Δικαστηρίου μεταξύ άλλων είπε:

«Όταν δε έστω και άνευ προθέσεως διαπράξη η κυβέρνησις καμμίαν παρανομίαν και έλθη το συμβούλιον της επικρατείας να της πη ότι της ακυρώνει την πράξιν της ταύτην, σας βεβαιώ ότι θα έλθω προσωπικώς να συγχαρώ και να σφίξω το χέρι του προέδρου και των μελών του συμβουλίου της επικρατείας, διότι υπενθύμισαν εις την κυβέρνησιν ότι δεν έχει το δικαίωμα να παρανομή.» «Εάν κατορθώσωμεν και είμαι βέβαιος ότι θα το κατορθώσωμεν δια του συμβουλίου της επικρατείας να εμπνεύσωμεν και εις τον τελευταίον πολίτην που κατοικεί εις τα απώτατα του κράτους ότι «υπάρχουν δικασταί εις τας Αθήνας» που προστατεύουν κάθε πολίτην αδικούμενον από οιονδήποτε διοικητικόν όργανον και από την κυβέρνησιν αυτήν χωρίς να έχη ανάγκην ο πολίτης να προσφεύγη εις πλάγια μέσα και εις την υποστήριξιν των ισχυρών της ημέρας δια να εύρη το δίκαιόν του, βεβαιωθήτε ότι εγκαινιάζομεν ένα σταθμόν ιστορικόν, τον ιστορικώτερον ίσως σταθμόν της ζωής μας από αιώνος».

Τα 92 χρόνια πού πέρασαν έκτοτε παρά τις εθνικές τραγωδίες και περιπέτειας απέδειξαν ότι ο Εθνάρχης θεμελίωσε ένα θεσμό που κατέστη χωρίς καμμιά αμφισβήτηση ΟΧΥΡΟ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ. Δεν αποκάλεσε χωρίς λόγο ο Γεώργιος Παπανδρέου «Οχυρό της Δημοκρατίας» τη Δικαιοσύνη. Φράση που έμεινε στην Ιστορία…Σημαντικό οχυρό της Δικαιοσύνης και της Δημοκρατίας είναι διαχρονικά το Συμβούλιο της Επικρατείας.

Τη στιγμή που οι θεσμοί στη χώρα κλονίζονται συθέμελα, η δικαιοσύνη και το ΣτΕ απετέλεσαν και αποτελούν για το μέσο πολίτη το τελευταίο οχυρό. Αποτελεί τη μόνη του ελπίδα ότι τελικά οι συνταγματικές ελευθερίες του, τα πολιτικά και τα ατομικά δικαιώματά του θα προστατευτούν από τον ανεξάρτητο δικαστή, που επιτελεί το καθήκον του με αποκλειστικό γνώμονα το σύνταγμα και τη συνείδησή του.

Η προσφυγή στο ΣτΕ για την προστασία ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, αλλά και σε στρατηγικής σημασίας υποθέσεις με ευρύτερη σημασία όπως ζητήματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προστασίας του περιβάλλοντος, κοινωνικών ζητημάτων κλπ, αποτελεί τελικά την μοναδική επιλογή όταν έχουν εξαντληθεί τα υπόλοιπα μέσα σε έναν ευρύτερο αγώνα για να γίνει επιτέλους προτεραιότητα το δίκαιο, η διαφάνεια και η τήρηση της νομιμότητας. Είναι δεδομένο ότι στα 92 χρόνια που πέρασαν «η μονίμως παρανομούσα» δημόσια διοίκηση με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, πολλές φορές περιφρονεί και αγνοεί τις ακυρωτικές αποφάσεις του ΣτΕ και των διοικητικών δικαστηρίων παρά την Συνταγματική επιταγή. Η υποχρέωση συμμόρφωσης της διοίκησης προς τις δικαστικές αποφάσεις συνιστά θεμελιώδη πτυχή και έκφραση της αρχής του κράτους δικαίου και αποτελεί Συνταγματική επιταγή (άρθρο 95, παρ. 5 του Συντάγματος): «η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο όπως νόμος ορίζει….».].

Από την μελέτη της νομολογίας του ΣτΕ προκύπτουν διαχρονικά ενδιαφέροντα στοιχεία για τη στάση της διοίκησης απέναντι στους πολίτες, καθώς αποκαλύπτεται ότι 1 στις 4 διοικητικές πράξεις είναι παράνομη και οι πολίτες ζητούν έννομη προστασία για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Τελικά το Συμβούλιο της Επικρατείας είναι ένα δικαστήριο που καλείται συχνά να επιλύσει διαφορές που έχουν σοβαρό κοινωνικό διακύβευμα και στις οποίες, ορισμένες φορές, δοκιμάζονται οι λεπτές ισορροπίες στις σχέσεις της δικαστικής λειτουργίας με τη νομοθετική και την εκτελεστική. Η στάθμιση του δημοσίου συμφέροντος και των εννόμων συμφερόντων των προσώπων που επιδιώκουν δικαστική προστασία απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια, γνώσεις, πνευματικές ικανότητες, ρεαλισμό και ευαισθησία και αυτό αποπνέουν διαχρονικά οι περισσότερες αποφάσεις του ΣτΕ.

Μέχρι σήμερα στην πραγματικότητα το ΣτΕ έχει καλύψει επιτυχώς το κενό από την μη ύπαρξη Συνταγματικού Δικαστηρίου και έχει αντεπεξέλθει στην πληθώρα των αιτήσεων και προσφυγών από τις οποίες κατακλύζεται κυρίως λόγω της κακονομίας και των παθογενειών της δημόσιας διοίκησης. Στα χρόνια που πέρασαν υπάρχουν αποφάσεις του ΣτΕ που διαφωνούμε, είναι αναμφισβήτητο πως σεβόμαστε τις δικαστικές αποφάσεις πράγμα που αποτελεί συνταγματική υποχρέωση κάθε Έλληνα πολίτη. Το ΣτΕ είναι το πρώτο δικαστήριο που ενσωμάτωσε τις ψηφιακές μεταρρυθμίσεις και κινείται σε θετική κατεύθυνση στο ζήτημα της ψηφιακής δικαιοσύνης. Είναι χαρακτηριστική η υψηλή επιστημονική στάθμη των μελών του δικαστηρίου αλλά και η δυνατότητα επικοινωνίας με τους διαδίκους. Ο μεγαλύτερος παράγοντας για την καταξίωση του θεσμού είναι ότι έχει προσπαθήσει, ακολουθώντας ξένα πρότυπα προσαρμοσμένα όμως στην ελληνική πραγματικότητα, να διατυπώσει δεσμευτικές για τη Διοίκηση, γενικές αρχές, οι οποίες θα πρέπει να διέπουν τη δράση της. Τέτοιες αρχές είναι για παράδειγμα η αρχή της προστασίας της εμπιστοσύνης του καλόπιστου διοικημένου ή η αρχή της αναλογικότητας. Σημαντικό ρόλο παίζει το ΣτΕ, στην προστασία του περιβάλλοντος, (προστασία των δασών, εκπόνηση Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων κ.λπ.) και δε διστάζει να ακυρώσει εκτέλεση μεγάλων δημοσίων έργων, επειδή δεν πληρούν τους σχετικούς όρους

Πρέπει να ευχηθούμε την μακροημέρευση ενός επιτυχημένου Δικαστηρίου που ήταν και είναι «το οχυρό της ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ» στον Τόπο μας.

* Ο Αντώνης Π. Αργυρός είναι Πρώην υπηρεσιακός υπουργός Επικρατείας, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr