Χαράλαμπος Σπυρόπουλος: Κώδικες εν δράσει

Σε διαβούλευση τίθεται το νομοσχέδιο για τις αλλαγές στον Ποινικό μας Κώδικα και στην Ποινική Δικονομία και ως φαίνεται λίαν συντόμως θα είναι περισσότεροι οι κώδικες στα έδρανα των Δικαστών από τις δικογραφίες της ημέρας που βρίσκονται προς εκδίκαση!

Mελετώντας τις προς διαβούλευση διατάξεις θέλω να σταχυολογήσω κάποιες παρατηρήσεις για τις οποίες αδυνατώ να πιστέψω πως θα εφαρμοσθούν, καθόσον ΄΄ως γνωστόν΄΄ η θεωρία απέχει από την πράξη.

1. Μέχρι μία αναβολή ανεξαρτήτως διαδίκων σε ποινικές δίκες. Ερμηνεύοντας  την συγκεκριμένη τροποποίηση αντιλαμβανόμαστε ότι μία ποινική υπόθεση η οποία δύναται να αναβληθεί σύμφωνα με τις βασικές αρχές του ποινικού δικονομικού μας συστήματος λόγω: α) απουσίας ουσιώδη μάρτυρα, β) μη μεταγωγής κατηγορουμένου (κρατουμένου), γ) απουσία διερμηνέα, δ) κώλυμα συνηγόρου υπεράσπισης,  ε) κώλυμα δικηγόρου πολιτικής αγωγής, στ) ασθένεια κατηγορουμένου, ζ) αποχή δικηγόρων, η) αποχή δικαστικών υπαλλήλων, θ) διενέργεια εκλογών, ι) έλλειψη κάποιου απαραίτητου αποδεικτικού στοιχείου – εγγράφου (βεβαίωση από Δ.Ο.Υ ή άλλη δημόσια υπηρεσία) θα αναβάλλεται τελικά μέχρι μία φορά. Εδώ λοιπόν γεννάται το ερώτημα αν είναι υλοποιήσιμη η συγκεκριμένη τροποποίηση χωρίς να παραβιασθούν βασικά και συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα του κατηγορουμένου στην πιο ιερή στιγμή του ποινικού ακροατηρίου, όπως ενδεικτικά θα αναφέρω η υποχρεωτική παρουσία συνηγόρου υπεράσπισης στην επ΄ ακροατηρίω διαδικασία αλλά και η ύπαρξη διερμηνέα προκειμένου να μπορεί ο κατηγορούμενος να αντιλαμβάνεται όσα διαδραματίζονται στο ακροατήριο.  Στο συγκεκριμένο προβληματισμό με ταλανίζει έτι περισσότερο η σκέψη πως θα επιτευχθεί ο στόχος της μίας μόνο αναβολής  αν οι κατηγορούμενοι είναι 5, 10 (ή ακόμη και 30) και πλέον μιλάμε για μία δίκη με πλείονα πρόσωπα εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα ίσους όρους και δικαιώματα σε όλους τους παράγοντες της δίκης.
2. Πραγματική έκτιση για ποινές άνω των τριών ετών.

Σε ένα πρώιμο και θεωρητικό επίπεδο φαίνεται απόλυτα λογικό να υπάρχει έκτιση ποινής σε υποθέσεις πλημμεληματικού χαρακτήρα με άμεση απόρροια να μειωθεί η  καθημερινή παραβατικότητα (και ειδικά αν μιλάμε για ποινή ανώτερη των τριών ετών). Αναλύωντας όμως και εφαρμόζοντας την θεωρία στην πράξη θα πρέπει σε όλες τις περιπτώσεις όπου τελεσιδικεί ποινή άνω των τριών ετών ο κατηγορούμενος να οδηγείται στις φυλακές (έστω για ένα χρονικό διάστημα) ακόμη κι αν είναι η πρώτη και πιθανόν η τελευταία εμπλοκή του με την Δικαιοσύνη και ανεξαρτήτως της αιτίας για την οποία καταδικάσθηκε, ακόμη και  αν δεν προκύπτει η ροπή του προς την διάπραξη συγκεκριμένης μορφής αδίκημα.  Σύμφωνα με το ισχύον άρθρο 100 Π.Κ το Δικαστήριο έχει την δυνατότητα (και εφαρμόζεται στην πράξη η συγκεκριμένη διάταξη) σε ποινή και μικρότερη των τριών ετών να διατάξει πραγματική έκτιση της ποινής με την απαιτούμενη βέβαια ειδική και εμπεριστατωμένη αιτιολογία. Με την φερόμενη τροποποίηση το Δικαστήριο στερείται της διακριτικής του ευχέρειας και επέρχεται η υποχρέωση της πραγματικής έκτισης, γεγονός για το οποίο έχω πλείστες επιφυλάξεις και διαφωνίες καθόσον τοιουτοτρόπως έχουμε μία οριζόντια διάταξη φυλάκισης/κράτησης με γνώμονα μόνο το ύψος της ποινής και θέτωντας στο περιθώριο τα πραγματικά περιστατικά, την μορφή συμμετοχής του δράστη στο αδίκημα, την αξιολόγηση της προσωπικότητάς του, την ηλικία του, τυχόν αναγνώριση ελαφρυντικών περιστάσεων λόγω προσπάθειας άρσης των συνεπειών της πράξης του κλπ. Διερωτώμαι αν έχουν ρωτηθεί (από το Υπουργείο Δικαιοσύνης) σε πανελλαδικό επίπεδο Εισαγγελίες, Πρωτοδικεία και Εφετεία για τον αριθμό των υποθέσεων που ετησίως καθίστανται τελεσίδικες και αμετάκλητες έτσι ώστε να υπολογισθεί σε ποια και πόσα σωφρονιστικά καταστήματα θα κρατηθούν όλοι αυτοί και υπό ποιες συνθήκες για να επιτευχθεί και ο βασικός στόχος που “ακούει” στο όνομα Σωφρονισμός.

3. Ποινές ενός – έως δύο ετών θα μπορούν να μετατραπούν σε χρηματική (εξαγορά) ή παροχή κοινωφελούς εργασίας.

Αναφορικά με τη συγκεκριμένη τροποποίηση προφανώς δεν θεωρώ, εν αντιθέσει με τις δύο ανωτέρω παρατηρήσεις, πως υπάρχει δυσκολία στην εφαρμογή της, τουναντίον επαναφέρει τον θεσμό της μετατροπής σε χρηματική ποινή ως εναλλακτική μορφή έκτισης ποινής. Πρέπει όμως στο παρόν στάδιο και σε συνδυασμό με όσα εκτέθηκαν στην ανωτέρω παρατήρηση (2. πραγματική έκτιση για ποινές άνω των τριών ετών) να σχολιασθεί ότι πρόκειται για μία δικονομική δυνατότητα που εσφαλμένα καταργήθηκε με τον Ν.4619/2019 (είχε φιλοξενηθεί άρθρο μου στο dikastiko.gr) προκαλώντας σωρεία δυσχερειών τόσο όσον αφορά την έκτιση της ποινής όσο και όταν συναντώνται δύο ή περισσότερες ποινές προς εκτέλεση για τις οποίες η μία έχει μετατραπεί σε χρηματική ενώ η έτερη όχι. Επίσης με τις ισχύουσες διατάξεις πριν την ψήφιση του Ν.4619/2019  υπήρχε η δυνατότητα μετατροπής σε χρηματική και για ποινές από τρία έως πέντε έτη, για τις οποίες σήμερον ο νομοθέτης επιλέγει να μην χωρεί αυτή η δυνατότητα. Θα πρέπει να αξιολογηθεί με τη δέουσα προσοχή το συγκεκριμένο ζήτημα για ποινές άνω των τριών ετών (έως πέντε έτη) και επειδή ουδείς χαιρετίζει την ατιμωρησία μπορεί να νομοθετηθεί αυξημένο ποσό μετατροπής στις ανωτέρω ποινές  και βεβαίως διαφυλάττοντας την ίση μεταχείριση των πολιτών να είναι ιδιαιτέρως αυξημένες αντιστοίχως οι ώρες και το χρονικό διάστημα της παροχής κοινωφελούς εργασίας η οποία αποτελεί έναν ακόμη τρόπο έκτισης ποινής με διαρκείς και αυξημένους  ελέγχους για την πιστή εφαρμογή τους στις κατά τόπους υπηρεσίες του Δημοσίου.

*Χαράλαμπος Σπυρόπουλος, Δικηγόρος Αθηνών

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr