Chris Blackhurst: Ο καυγάς για την ενέργεια στην Ελλάδα έχει βγει εκτός ελέγχου! Η Ε.Ε. πρέπει να ανοίξει τα αυτιά της

Κι ενώ η Βρετανία “αυτομαστιγώνεται” για το μέλλον της εντός ΕΕ, στην άλλη άκρη της Ευρώπης, εξελίσσεται μία υπόθεση που δεν έχει τύχει μεν μεγάλης προσοχής, αλλά που  ακούγεται στους διαδρόμους ότι έχει μεγάλες επιπτώσεις για τους υψηλά ιστάμενους των Βρυξελλών.

Αναλύει ο πρ. εκδότης του Independent Κρις Μπλακχέρστ

Ως κάποιος που επισκέπτεται την Ελλάδα τακτικά, αγαπώ τα μικρά χαρακτηριστικά που συνθέτουν τη χώρα αλλά πάντα είχα τις αμφιβολίες μου εάν η Αθήνα θα κατάφερνε να ξεπεράσει το ευρωπαϊκό μνημόνιο του 2015. Μάλιστα, ο σκεπτικισμός μου προέρχεται από αυτά τα ίδια τα χαρακτηριστικά που μου αρέσουν τόσο, και που αναπόφευκτα αναπολώ κατά τη διάρκεια των ανήλιων ημερών του Αγγλικού χειμώνα. Ο λήθαργος στις παραλίες, τους ελαιώνες, τις πλατείες των χωριών και τις ταράτσες των εστιατορίων κάτω από το δυνατό ήλιο, ο χαλαρός ρυθμός της ζωής, το προφανές κρατικοδίαιτο μέρος του πληθυσμού,  οι νόμοι και οι κανονισμοί και, πάνω απ’όλα, η φορολογία με απαξίωση.

Παραδέχομαι βέβαια ότι η άποψή μου σκλήρυνε κατά τη διάρκεια των διακοπών μου, μακριά από την πρωτεύουσα, στα νησιά και την Πελοπόννησο. Ακόμη κι έτσι, μπόρεσα να έχω ένα μέτρο του υπερήφανου έθνους το οποίο για αιώνες προχωρούσε τις υποθέσεις του με το δικό του τρόπο, και με τη δική του ταχύτητα. Η ιδέα ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει ξαφνικά προκειμένου να ικανοποιήσει τις απαιτήσεις ενός ξενόφερτου πακέτου διάσωσης, νόμιζα ότι ήταν αδιανόητη.

Η δικαστική διαδικασία επικεντρώνεται στη βιομηχανία ηλεκτρικής ενέργειας. Βάσει των όρων της συμφωνίας με την ΕΕ, η Ελλάδα έπρεπε να μειώσει τις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας για τους καταναλωτές – με το σκεπτικό ότι εάν υπήρχε ελάφρυνση στα βάρη τους και απελευθέρωση των δαπανών και των επενδύσεων, η οικονομία θα είχε περισσότερες ευκαιρίες για ανάπτυξη και άνθιση, αντί να πνίγεται κάτω από το βουνό του δημοσίου χρέους.

Σύντομα, το δευτεροβάθμιο ελληνικό δικαστήριο θα δικάσει μία έφεση κατά απόφασης του πρωτοδικείου Αθηνών που έκρινε ότι μία ιδιωτική εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας έκλεψε χρήματα του ελληνικού λαού. Η εταιρεία ηλεκτρικής ενέργειας Energa κρίθηκε ότι υπεξαίρεσε χρήματα λόγω του ότι δεν ήταν ένας ιδιώτης πάροχος υπηρεσίας κοινής ωφέλειας, αλλά βρισκόταν σε κρατικά χέρια.

Σύμφωνα τόσο με το μνημόνιο όσο και με το δίκαιο  της ΕΕ, η Ελλάδα υποτίθεται ότι θα έπρεπε να ιδιωτικοποιήσει τις δημόσιες υπηρεσίες κοινής ωφέλειας προκειμένου να ρίξει τις τιμές. Από το 2009 και μετά, η ΕΕ άρχισε να παρακολουθεί την υπόθεση. Εν συνεχεία, η Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού της χώρας, η ΔΕΗ, ο μεγαλύτερος πάροχος ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, αμφισβητήθηκε από τις Βρυξέλλες λόγω της κατοχής  κατάφωρα μονοπωλιακής θέσης. Η ελληνική απάντηση ήταν να επιτρέψει σε έναν ανεξάρτητο πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας, την Energa, να αναπτυχθεί και να εξασφαλίσει κάποιο μερίδιο της αγοράς.

Η Energa ήταν η πρώτη ιδιωτική εταιρεία που αδειοδοτήθηκε για την παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε καταναλωτές στην Ελλάδα. Η εταιρεία προχωρούσε «σώμα με σώμα» με τη ΔΕΗ, ενώ η έκρηξη του ανταγωνισμού μεταξύ τους αναφερόταν ως απόδειξη της αποφασιστικότητας της Αθήνας να σπάσει το μονοπώλιο, να καθιερώσει γνήσιο ανταγωνισμό και να μειώσει τους ασφυκτικούς λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος.

Μέσα σε μόλις ένα χρόνο, η Energa εξασφάλισε ένα εντυπωσιακό 8 τοις εκατό της αγοράς. Η ΔΕΗ όμως δεν ήταν διατεθειμένη να κάτσει και να παρακολουθεί την ίδια της την ύπαρξη να απειλείται. Μεταξύ των μέτρων που έλαβε για να προσπαθήσει να επιβραδύνει την ανάπτυξη της Energa, ήταν να πείσει τον ΛΑΓΗΕ, τον κρατικό ρυθμιστή της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας να επιτεθεί στο νέο παίκτη με πρόσθετες χρεώσεις για τα παρεχόμενα νησιά που δεν ήταν συνδεδεμένα στο ηλεκτρικό δίκτυο.

Αυτές οι νέες “χρεώσεις”, υποστήριζε, ήταν δικαιολογημένες διότι ο ΛΑΓΗΕ ουσιαστικά παρείχε ηλεκτρική ενέργεια στην Energa. Αυτό είναι το σημείο όπου το θέμα αποκτά ενδιαφέρον, και η αλήθεια είναι, τυπικά ελληνικό. Ο ΛΑΓΗΕ είναι ο επίσημος φορέας ελέγχου της αγοράς, ένας ενδιάμεσος που εισπράττει φόρους για λογαριασμό του κράτους.

Αυτή τουλάχιστον είναι η άποψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ρόλο του ΛΑΓΗΕ. Αυτό που δεν είναι, όπως υποστηρίζουν οι Βρυξέλλες, είναι να είναι «προμηθευτής».

Ωστόσο, ο επίσημος αυτός φορέας μπόρεσε να «χτυπήσει» με τις επιπλέον χρεώσεις τις ιδιωτικές αυτές επιχειρήσεις που επεδίωκαν να διεισδύσουν στη νεοπροσβάσιμη αγορά ηλεκτρικού ρεύματος. Η Energa χτυπήθηκε με το ποσό των €​80 εκ. (£69 εκ.) αυτού του νέου «φόρου». Προσέφυγε κατά του λογαριασμού, υποστηρίζοντας ότι το υπερβάλλον ποσό ισοδυναμούσε με πρόστιμο τιμωρητικού χαρακτήρα.

Η διαμάχη συνεχίζεται. Η Energa υποστήριξε ότι ήδη πλήρωνε τους φόρους του ΛΑΓΗΕ και ότι η όποια σχέση μεταξύ Energa και ΛΑΓΗΕ για τους φόρους ήταν εμπορικής φύσης και θα έπρεπε να λυθεί στα διοικητικά ή τα αστικά δικαστήρια, και όχι στα ποινικά. Παρ’όλα αυτά, η Energa στη συνέχεια κατηγορήθηκε για υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος, δηλαδή για ποινικό αδίκημα βάσει της ελληνικής νομοθεσίας.

Κι αυτό γιατί  προβλήθηκε ο ισχυρισμός ότι ο ΛΑΓΗΕ ανήκει στο ελληνικό κράτος, είναι «προμηθευτής» ηλεκτρικής ενέργειας και ότι για το λόγο αυτό οποιαδήποτε επιχείρηση που προμηθεύεται ηλεκτρική ενέργεια είναι, στην ουσία, «άμεσος αντιπρόσωπος» του ΛΑΓΗΕ. Κι έτσι, η μη καταβολή των νέων χρεώσεων ισοδυναμούσε με υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος.

Το πρωτοβάθμιο δικαστήριο αποφάσισε υπέρ του ΛΑΓΗΕ. Πλέον, η απόφαση εφεσιβάλλεται ενώπιον του δευτεροβάθμιου σώματος. Εάν το τελευταίο επικυρώσει την πρωτοβάθμια απόφαση, τότε αυτό θα σημάνει ότι κάθε ιδιωτική επιχείρηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα αποτελεί «άμεσο αντιπρόσωπο» του ΛΑΓΗΕ και ότι το ελληνικό κράτος διατηρεί πλήρη έλεγχο επί της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ το μονοπώλιο που η ΕΕ νοιάζεται τόσο πολύ να τερματίσει, συνεχίζει να ζει και να βασιλεύει. Και ότι το μνημόνιο μαζί με τις απορρέουσες υποχρεώσεις του, παραβλέπεται.

Για το λόγο αυτό, είναι σημαντική η επικείμενη διαδικασία ενώπιον του Αθηναϊκού δικαστηρίου και θα πρέπει οι Βρυξέλλες να δώσουν την προσοχή τους. Θα πρέπει να παρέμβουν και να εξετάσουν εάν υπάρχει παραβίαση του ενωσιακού δικαίου, εάν οι απαιτήσεις που έχουν τεθεί ως όρος για την οικονομική διάσωση της χώρας έχουν  περιφρονηθεί και εάν πρέπει να αναλάβουν δράση.

Πολλά εξαρτώνται από την ερμηνεία και τις λεπτές διαφορές. Το επεισόδιο αυτό με μεταφέρει στο παρελθόν όταν είχε σπάσει ένα σανδάλι μου και ρώτησα τον καταστηματάρχη στο ελληνικό νησί που έμενα γιατί χρέωνε περισσότερο ένα ζευγάρι Havaianas απ’ ό,τι στο West End του Λονδίνου. Γιατί στην Ελλάδα είναι εισαγόμενα, μου είπε. Και στη Μεγάλη Βρετανία είναι εισαγόμενα, απάντησα – κατασκευάζονται στη Βραζιλία. Ναι, αλλά επειδή εισάγονται, το ελληνικό κράτος μπορεί να τα ελέγχει και να επιβάλει έναν πολύ βαρύ φόρο – κι έτσι μία πολύ ακριβή τιμή. Αλλά ο ίδιος πλήρωνε καθόλου φόρο; Ρώτησα. Κούνησε το κεφάλι του σταθερά. Κρίνοντας από το συνοδευτικό πλατύ χαμόγελό του, δεν μπορούσε να πιστέψει πώς έκανα μία τόσο χαζή ερώτηση. 

*Ο Chris Blackhurst είναι πρώην εκδότης του Independent, και διευθυντής της C|T|F Partn

*Το άρθρο γράφτηκε με αφορμή την δευτεροβάθμια δίκη για την υπόθεση Energa  

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr