Χριστίνα Σταμούλη: Δίστομο 76 χρόνια μετά – Η πικρή επίγευση μιας επιτυχημένης δίκης

Γράφει η Χριστίνα Ι. Σταμούλη Δικηγόρος – Διαχειρίστρια του Αρχείου Ι. Σταμούλη

Το Δίστομο έχει αποκτήσει ιδιαίτερη φήμη, κατά τη διάρκεια του 20 ου αιώνα. Μια φήμη η οποία έχει δύο όψεις, μία αρνητική και μια θετική. Η φρικτή αρνητική της όψη περιλαμβάνει τα ονόματα 218 νεκρών, εκ των οποίων 54 παιδιά και σε αυτήν καταγράφηκε και διατηρείται ένα από τα ειδεχθέστερα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διαπράχθηκε στη χώρα μας από τα ναζιστικά στρατεύματα κατοχής το αιματηρό καλοκαίρι του 1944. Στην άλλη όψη, τη θετική καταγράφονται τα βήματα της δικαστικής μάχης για την αποζημίωση των συγγενών των θυμάτων και των επιζησάντων της Σφαγής, η οποία δίνεται αδιάκοπα από το 1995 μέχρι σήμερα και εξακολουθεί να παράγει αποτελέσματα δικαστικά και δια αυτών πολιτικά. Τα τελευταία χρόνια διαπιστώνεται ότι η δικαστική διεκδίκηση συνεισφέρεισημαντικά αποτελέσματα και σε άλλους τομείς, όπως οι τομείς της διαχείρισης και της διατήρησης της ιστορικής μνήμης και μέσω αυτών της διαχείρισης και της επεξεργασίας του τραύματος που αδιαμφισβήτητα μας κληροδότησαν τα ζοφερά εκείνα χρόνια.

Η συνεισφορά είναι σπουδαία σε διπλό επίπεδο, τόσο στο εσωτερικό της χώρας όσο και στο εξωτερικό! Στο εσωτερικό σημαντική καταγράφεται η συνεισφορά της στα παρακάτω σημεία:

1. Ως λαός συνειδητοποιήσαμε ότι επρόκειτο για μεθοδευμένη εφαρμογή της εθνικοσοσιαλιστικής θεωρίας. Στο μυαλό των περισσότερων Ελλήνων, η εικόνα ξεκαθαρίστηκε. Όσα, φρικιαστικά και αποτρόπαια, συνέβησαν στους μαρτυρικούς τόπους της χώρας μας ήταν αποτέλεσμα της εφαρμογής της θεωρίας που μας διαχωρίζει σε ανώτερη ανθρώπινη φυλή και υπανθρώπους, της γνωστής πλέον θεωρίας του ναζισμού.

2. Σε δεύτερο χρόνο, αποδομήθηκε ένα μεγάλο ιστορικό και νομικό ψέμα. Πρόκειται για το ψέμα που συντηρήθηκε για δεκαετίες και δηλητηρίασε βαθιά τις ελληνικές ψυχές, αυτό που ο Διστομίτης Αργύρης Σφουντούρης ονομάζει με μεγάλη ακρίβεια το «Ψέμα για το Δίστομο», αλλά που είναι, επίσης, ψέμα για τα Καλάβρυτα, για τον Αετό, για τη Βιάννο, για τους Πύργους και για όλες τις τοπικές κοινωνίες της πατρίδας μας, που για δεκαετίες και για γενιές ολόκληρες δηλητηριάστηκαν πιστεύοντας πως, ότι τους έκαναν οι ναζιστές, ήταν νόμιμες πολεμικές ενέργειες, δηλαδή επιτρεπτά αντίποινα για τη δράση της ελληνικής εθνικής αντίστασης.

3. Έμμεσα αλλά αποτελεσματικά, απετέλεσε την απαρχή για την επιστημονική μελέτη και επεξεργασία της συγκεκριμένης χρονικής περιόδου αλλά και του εμφυλίου πολέμου που ακολούθησε. Είμαστε ευτυχείς που η ιστορική τεκμηρίωση, έρχεται πλέον να μας συμπληρώσει, με σοβαρότητα και τεκμηριωμένες αποδείξεις, τα κομμάτια του παζλ που μας έλειπαν.

4. Η επιστήμη της μουσειολογίας εισβάλλει ειρηνικά, συμβάλλοντας στη διαχείριση και τη διατήρηση της τοπικής μνήμης. Καλάβρυτα, Δράκεια, Βιάννος, Κερδύλια, αλλά και στο ίδιο το Δίστομο, μνημεία και μουσεία έρχονται, κατ’απαίτηση των τοπικών κοινωνιών, να σταθούν μάρτυρες και υποστηρικτές της μνήμης και βάζουν στον χάρτη του ιστορικού τουρισμού τους μαρτυρικούς τόπους. Ο κάθε ταξιδιώτης, ξένος ή Έλληνας, δεν θα είχε τρόπο να γνωρίζει πού βρίσκεται, αν δεν υπήρχαν αυτά τα τοπόσημα της μνήμης

5. Η απαίτηση για τη διδασκαλία και την παρουσίαση της τοπικής ιστορίας, γίνεται επιτακτική καιοι επίσημοι φορείς υποχρεώνονται να την υποστηρίξουν οργανωμένα. Άξιοι οι δάσκαλοι που τόσα χρόνια με το προσωπικό τους μεράκι και μόνον μόρφωσαν κάποια παιδιά. Πλησιάζει η ώρα που η ιστορία της κατοχής και της εθνικής μας και ομόψυχης αντίστασης της περιόδου 1940-1944 θα μπει από την επίσημη πόρτα του ελληνικού σχολείου.

6. Τέλος στον θαυμαστό διαδικτυακό κόσμο, οι αναφορές πληθαίνουν με ιλιγγιώδη ρυθμό. Δυστυχώς δεν έχουμε τα προ 20ετίας στοιχεία, αλλά τα τωρινά είναι από μόνα τους άξια αναφοράς. Οι λέξεις ΔΙΣΤΟΜΟ (στα ελληνικά) και DISTOMO (στα αγγλικά) επιστρέφουν με πάνω από 600.000 καταχωρήσεις. Η ελληνική φράση ΓΕΡΜΑΝΙΚΕΣ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ (που αντιπροσωπεύει μέρος μόνον των ελληνικών απαιτήσεων) και η αγγλική φράση NAZI ERA CLAIMS GREECE επιστρέφουν με πάνω από 16.000.000 καταχωρήσεις.

Το «δικαστικό ταξίδι του Διστόμου»,όμως, απέφερε επίσης σημαντικούς καρπούς και σε διεθνές επίπεδο. Στα τέλη του 20ου αιώνα, οι κάτοικοι ξένων χωρών γνώριζαν πολλά στοιχεία -και μάλιστα με λεπτομέρειες- για το απάνθρωπο στίγμα που άφησαν οι ναζί στην εβραϊκή κοινότητα, στις χώρες της κεντρικής Ευρώπης (Πολωνία, Τσεχία), αλλά και στην ίδια την Ιταλία που υπήρξε σύμμαχός τους μέχρι τα μέσα του πολέμου. Αγνοούσαν όμως και εκπλήσσονταν όταν άκουγαν τις, ιστορικά τεκμηριωμένες περιγραφές των γεγονότων, το δράμα που εκτυλίχθηκε στη χώρα μας. Είκοσι χρόνια μετά την αλλαγή της χιλιετίας, είναι σε ένα βαθμό αυτό το δικαστικό ταξίδι που διεθνοποίησε την υπόθεση του Διστόμου και έκανε πολίτες και ερευνητές άλλων χωρών να ασχοληθούν και με αυτή την πληγείσα γωνιά της Ευρώπης.

Κλείνοντας, και ως επίλογο, θα έλεγε κανείς πως με τη δικαστική αυτή διεκδίκηση επελέγη ως ενιαίος και αδιαίρετος στόχος η ηθική και οικονομική δικαίωση, για τα διαπραχθέντα στο Δίστομο εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας ή άλλως αυτό που -ο εμπνευστής της δικηγόρος και πρώτος αιρετός Νομάρχης Βοιωτίας- ο Γιάννης Σταμούλης αποκαλούσε «η έμπρακτη συγγνώμη». Όλα τα παραπάνω, όσα πέτυχε το Δίστομο στο πεδίο της ηθικής δικαίωσης, θα αφήνουν μια πικρή επίγευση ημιτελούς και ανολοκλήρωτου όσο χρόνο η δημοκρατική Γερμανία κωφεύει στην οικονομική υποχρέωση που αλαζονικά άφησε να σέρνεται, περισσότερο ένα τέταρτο του αιώνα,αγνοώντας το διατακτικό της υπ’ αριθ. 137/1997 απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Λιβαδειάς.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr