Χρήστος Τσιμπούκης: Σκέψεις για την ανάγκη αποσυμφόρησης των καταστημάτων κράτησης
Του Χρήστου Τσιμπούκη*
Είναι σαφές ότι η χρονική συγκυρία την οποία βιώνουμε ως κοινωνία, χαρακτηρίζεται ως έκτακτη κατάσταση εξαιρετικά επείγουσας κι απρόβλεπτης ανάγκης υπαγόμενη στις διατάξεις του αρ. 44 παρ. 1 του Συντάγματος, δυνάμει της οποίας ρητώς νομιμοποιείται έστω και προσωρινώς, η υποκατάσταση του εθνικού νομοθέτη άλλως ενός εκ των δύο φορέων της νομοθετικής εξουσίας ήτοι της Βουλής, κατά παρέκκλιση της αρχής διάκρισης των εξουσιών (αρ. 26 Συντάγματος) από την εκτελεστική εξουσία (Υπουργικό Συμβούλιο και Πρόεδρο της Δημοκρατίας) δια της έκδοσης πράξεων νομοθετικού περιεχομένου. Η προσωρινή αυτή εκτόπιση της αποκλειστικής αρμοδιότητας στη νομοθετική πρωτοβουλία και την παραγωγή κανόνων δικαίου που ανήκει στην Βουλή και στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, από την εκτελεστική εξουσία, σαφώς κι εξηγείται από την απαίτηση για ταχεία, άμεση κι αποτελεσματική διασφάλιση υπέρτερων αγαθών λ.χ. ασφάλεια, δημόσια υγεία κλπ, στην οποία η, κατά κάποιο τρόπο, πιο ευέλικτη εκτελεστική εξουσία δύναται να ανταποκριθεί, υπό τους όρους φυσικά της μετέπειτα κύρωσης από το de jure αρμόδιο φορέα νομοθετικής εξουσίας (αρ. 48 παρ. 5, αρ.72 Συντ).
Η ελληνική πολιτεία, συνεπεία της πανδημίας έχει προβεί ήδη στην έκδοση σειράς Π.Ν.Π., κατά τρόπο ως φαίνεται μέχρι στιγμής ικανοποιητικό κι αποτελεσματικό. Ατυχώς όμως, καίτοι φημολογείται εντόνως, υφίσταται κενό σημαντικό, με δραματικές συνέπειες, εις ό,τι αφορά την πρόληψη και την διασφάλιση της υγείας των κρατούμενων σε καταστήματα κράτησης της Χώρας.
Εν προκειμένω σαφώς απαιτείται άμεση και συντεταγμένη αποσυμφόρηση των καταστημάτων κράτησης. Η πρωτοβουλία αυτή επιβάλλεται στα πλαίσια της προάσπισης των, κατ’ αρ. 4, 5 παρ. 5 Συντ., δικαιωμάτων και για τους κρατούμενους, οι οποίοι κι υπό το καθεστώς κράτησης εξακολουθούν να είναι φορείς των δικαιωμάτων στην ζωή και στην προστασία της υγείας τους, ως ίσοι με τους εκτός συνθηκών κράτησης φορέων.
Σε δυο άξονες πρέπει να ερείδεται η όποια σχετική «νομοθετική» πρωτοβουλία: αφενός μεν στην αντικειμενική απόλυση κρατουμένων που έχουν εκτίσει ήδη πραγματικό χρόνο κράτησης (συμπεριλαμβανομένου ευεργετικού υπολογισμού) κι αφετέρου στην υποκειμενική συναξιολόγηση από τις αρμόδιες αρχές των προσωρινά κρατουμένων.
Εις ό,τι αφορά την πρώτη κατηγορία σαφώς και οφείλεται να σταθμιστεί η απαξία της πράξης για την οποία καταλογίστηκε ενοχή του έγκλειστου στις φυλακές όπως επίσης και τα έτη της στερητικής της ελευθερίας ποινής, την οποία εκτίει υπό τις αρχές όμως της αναλογικότητας και της σκοπιμότητας. Στις διατάξεις του αρ. 105Β κι επ. ΠΚ (Ν. 4619/2019) καθορίζονται οι προϋποθέσεις απόλυσης υφ’ όρων κρατούμενου. Η όποια Π.Ν.Π. οπωσδήποτε θα πρέπει προσωρινώς λόγω της έκτακτης κατάστασης, να θεσπίζει ευνοϊκότερα ως προς τον υπολογισμό του χρόνου έκτισης (πραγματικού και πλασματικού) ποσοστά, ανταποκρινόμενα στην ανάγκη προάσπισης της υγείας των κρατουμένων. Επιπρόσθετα δε, σαφώς και πρέπει να υφίσταται ειδική μέριμνα για τους χρόνια πάσχοντες από νοσήματα, που τους κατατάσσουν στις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού και οι οποίοι εις την περίπτωση εκείνη κατά την οποία νοσήσουν από τον νέο κορωνοϊό (covid-19) θα έχουν δραματική εξέλιξη της υγείας τους.
Συγκεφαλαιωτικά, στην εν λόγω περίσταση θα πρέπει να συγκατηγοριοποιηθούν οι έξης περιπτώσεις: i. έγκλειστοι με ποινές φυλακίσεως και με ποινές καθείρξεως έως δέκα (10) ετών που αφορούν συγκεκριμένες πράξεις με χαμηλή κοινωνική απαξία, με κριτήριο την έκτιση πραγματικού και πλασματικού χρόνου εντός των φυλακών, και σε ποσοστά σαφώς ευνοϊκότερα της κείμενης νομοθεσίας, ii. έγκλειστοι πάσχοντες αποδεδειγμένα από χρόνια και σοβαρά νοσήματα για τους οποίους θα πρέπει να υφίσταται ιδιαίτερη πρόνοια μη συνδεόμενη με τον χρόνο έκτισης. Σημειωτέον δε ότι οι εν λόγω περιπτώσεις θα πρέπει να αφορούν τόσο αμετακλήτως καταδικασθέντες οπότε θα αρκεί σχετική εισαγγελική διάταξη απόλυσης όσο όμως και πρωτοδικώς καταδικασθέντες οι οποίοι έχουν το δικαίωμα κατάθεσης αίτησης αναστολής εκτέλεσης της ποινής υπό τις διατάξεις του άρ. 497 ΚΠΔ κι υπό την συνδρομή των ευεργετικών προνοιών.
Εις ό,τι αφορά την δεύτερη κατηγορία ήτοι των προσωρινά κρατουμένων οι ανακριτικές αρχές σε πιθανές σχετικές αιτήσεις αντικατάστασης του επαχθούς μέτρου της προσωρινής κράτησης (291 ΚΠΔ) θα πρέπει να σταθμίζουν αφενός μεν τον πραγματικό χρόνο έκτισης του προσωρινά κρατούμενου (12μηνο ή 18μηνο κατά περίπτωση), την κατάσταση της υγείας του καθώς επίσης και την διαγωγή του στο κατάστημα κράτησης. Είναι σαφές ότι με την αναστολή λειτουργίας των δικαστηρίων παρά την οποία εξαίρεση περί εκδίκασης υποθέσεων με προσωρινά κρατούμενους στις οποίες συμπληρώνεται ο ανώτερος χρόνος προσωρινής κράτησης, θα υπάρξει καθυστέρηση στην εκδίκαση αυτών ή ακόμη και καθυστέρηση στην περαίωση της ανάκρισης αν π.χ. εκκρεμούν λήψεις απολογιών συγκατηγορούμενων κλπ. Τούτων δοθέντων στερείται νοήματος προφανώς η εξακολούθηση προσωρινής κράτησης κρατούμενου ο οποίος συμπληρώνει 12μηνο ή 18μηνο τον Ιούνιο ή ακόμη και τον Αύγουστο και δεν έχει περαιωθεί η ανάκριση ή δεν έχει εκδοθεί παραπεμπτικό βούλευμα κλπ. Συνυπολογιζομένων των αυστηρών μέτρων απαγόρευσης της κυκλοφορίας αφενός κι αφετέρου δε της δυνατότητας αντικατάστασης του μέτρου της προσωρινής κράτησης με περιοριστικούς όρους ή με κατ’ οίκον περιορισμό με ηλεκτρονική επιτήρηση σαφώς κ εξυπηρετείται τόσο ο σκοπός αποτροπής εκ νέου τέλεσης αδικημάτων από τον κατηγορούμενο όσο όμως και το υπέρτερο αγαθό της ζωής του κατηγορουμένου που απασχολεί κάθε ευνομούμενο και πολιτισμένο δικαιικό σύστημα.
Δικηγόρος – Διοικητικός επιστήμων ΜΔΕ/ΝΟΠΕ ΕΚΠΑ*
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
