Δημήτρης Κ. Βερβεσός: Η Δικαιοσύνη στο λυκαυγές της νέας δεκαετίας

Η χρονιά που φεύγει ήταν για όλους μια χρονιά δοκιμασίας των άκρων ορίων των ανθρωπίνων και επαγγελματικών αντοχών μας.

Οι δικηγόροι έχουν εξαντλήσει τα όρια της αντοχής του και έχει εξαντληθεί η υπομονή τους, όταν μετά από 10 μνημονιακά χρόνια που καθήλωσαν το λειτούργημα βιώνουν την πλήρη αγνόησή τους από την επίσημη Πολιτεία στον αγώνα επιβίωσης που κάνουν εν μέσω της πανδημίας και στις δύο φάσεις της.

Επλήγησαν όχι μόνο οικονομικά αλλά και ως προς τους όρους ουσιαστικής πρόσβασης των πολιτών – εντολέων τους στη δικαιοσύνης, η απόδοση της οποίας κατέστη αγαθό ήσσονος σημασίας από την click-away λειτουργία της αγοράς.

Με το φως στην άκρη του τούνελ να αχνοφαίνεται, με τα ως τώρα επιστημονικά δεδομένα, η επομένη μέρα ελπίζουμε να είναι διαφορετική για όλους. Η επόμενη μέρα θα πρέπει να είναι διαφορετική και για την δικαιοσύνη, τον τρόπο απονομής της, τον τρόπο αλληλεπίδρασής της με την κοινωνία, αλλά και τον τρόπο οργάνωσης και εκτέλεσης των λειτουργειών της.

Από την πρώτη στιγμή αυτής της πανδημίας το δικηγορικό σώμα έθεσε δύο στόχους για τη λειτουργία της δικαιοσύνης: Κατ’ αρχάς, να αποκατασταθεί το ταχύτερο δυνατόν η ομαλή διεξαγωγή των δικαστικών διαδικασιών. Το πρόταγμα αυτό είναι επιβεβλημένο καθώς η δικαιοσύνη βρίσκεται στον πυρήνα των κρατικών λειτουργιών που πρέπει να εξακολουθούν να λειτουργούν απρόσκοπτα και ασφαλώς. Εν ταυτώ, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Δημοκρατία και το Κράτος Δικαίου.Γι’ αυτό επιδιώκουμε σταθερά την άμεση διεύρυνση των εκδικαζόμενων υποθέσεων, πάντοτε με σεβασμό στις υποδείξεις των αρμόδιων υγειονομικών αρχών μέχρι την πλήρη και κατά το δυνατόν συντομότερη, επιστροφή στην κανονικότητα.

Ο δεύτερος στόχος μας ήταν να αξιοποιηθεί η πανδημική κρίση για να γίνουν βήματα με ταχύ ρυθμό προς τα μπροστά και να πραγματοποιηθούν σοβαρές τομές στο χώρο της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, που έχουν θεσμοθετηθεί αλλά για καιρό λιμνάζουν στα γρανάζια της ελληνικής γραφειοκρατίας.

Είναι χρυσή ευκαιρία να επωφεληθεί η πολύπαθη Δικαιοσύνη και να προχωρήσει με γοργούς ρυθμούς η πλήρης ψηφιοποίησή της.

Ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθηνών με πράξεις έχει αποδείξει ότι βρίσκεται στην πρωτοπορία όσον αφορά θέματα ψηφιακών δράσεων, με επίταση μάλιστα των προσπαθειών του στο διάστημα της πανδημίας.

Η χορήγηση ψηφιακών υπογραφών στα μέλη του (ήδη εκτιμάται ότι έχουν χορηγηθεί περί τις 7500 ψηφιακές υπογραφές στα μέλη του ΔΣΑ εντός του 2020)· η υλοποίηση και εν συνεχεία η επέκταση, μετά από πολύχρονη προσπάθεια, της δυνατότητας ηλεκτρονικής κατάθεσης δικογράφων στα διοικητικά δικαστήρια και σε ολοένα διευρυνόμενες κατηγορίες υποθέσεων στα πολιτικά δικαστήρια, μέσω της διασύνδεσης του πληροφοριακού συστήματος της Ολομέλειας (portal.olomeleia.gr) με το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων για τη Διοικητική Δικαιοσύνη (ΟΣΔΔΥ-ΔΔ) και το Ολοκληρωμένο Σύστημα Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων Πολιτικής & Ποινικής Δικαιοσύνης (ΟΣΔΔΥ-ΠΠ – Α’ Φάση)· η διαλειτουργικότητα του Portal της Ολομέλειας, η ηλεκτρονική λήψη αποφάσεων και δικογράφων από τα δικαστήρια, η διαλειτουργικότητα με το Ηλεκτρονικό Κτηματολόγιο, ώστε να πραγματοποιούνται σταδιακά ηλεκτρονικά η καταχώριση εγγραπτέων πράξεων (εμπράγματων αγωγών και αποφάσεων προσημείωσης υποθήκης), η έρευνα στα κτηματολογικά στοιχεία στα Κτηματολογικά Γραφεία που έχουν ψηφιοποιηθεί, και η παραγγελία και χορήγηση πιστοποιητικών από τα Κτηματολογικά Γραφεία, καταδεικνύουν ότι ο κλάδος των δικηγόρων ήταν είναι και θα είναι πρωτοπόρος στα θέματα της ψηφιακής μετεξέλιξης του.

Αποτελεί ύψιστη ευθύνη της Πολιτείας και των θεσμικών οργάνων της αυτοδιοίκητης Ελληνικής Δικαιοσύνης να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, να υπερβεί τις όποιες αγκυλώσεις και οπισθέλκουσες δυνάμεις και να αναλάβει άμεσα τις πρωτοβουλίες που θα εξασφαλίσουν την απρόσκοπτη επιστροφή στην ομαλότητα και την κανονικότητα και θα συνεισφέρουν στον πολυπόθητο εκσυγχρονισμό της δικαιοσύνης και την επιτάχυνση της απονομής της, ώστε αυτή να υπηρετεί πρωτίστως τους Έλληνες πολίτες, στο όνομα των οποίων απονέμεται.

Για να γίνει πιο γρήγορη και πιο αποτελεσματική, η δικαιοσύνη χρειάζεται πλέον ένα ψηφιακό άλμα.

Τούτο απαιτεί:

– Χορήγηση ψηφιακών υπογραφών σε όλους τους δικαστές, δικηγόρους και δικαστικούς υπαλλήλους.

– Ένταξη του συνόλου των διαδικασιών στην ψηφιακή κατάθεση δικογράφου και δημιουργία ψηφιακής θυρίδας δίκης, ώστε η ηλεκτρονική κατάθεση να μην περιορίζεται στα εισαγωγικά δικόγραφα αλλά να αφορά το σύνολο της δικαστικής διαδικασίας και τα σχετικά έγγραφα (ψηφιακή κατάθεση προτάσεων, υπομνημάτων, προσθηκών, αντικρούσεων κλπ. καθώς και σχετικών εγγράφων στα δικαστήρια κατά τη διαδικασία της δίκης).

– Ψηφιακή δημοσίευση των δικαστικών αποφάσεων με δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στους πληρεξούσιους Δικηγόρους (και όχι μόνο του αποτελέσματος και του αριθμού της αποφάσεως).

– Ψηφιακή έκδοση και υπογραφή από την εκάστοτε γραμματεία του συνόλου των πιστοποιητικών αρμοδιότητας υπουργείου Δικαιοσύνης και δικαστηρίων.

– Άμεση πρόσβαση μέσω ψηφιακής εφαρμογής των δικηγόρων σε ενημέρωση για την πορεία των ποινικών υποθέσεων.

– Δυνατότητα ηλεκτρονικής παρακολούθησης της πορείας της υποθέσεως μέχρι την δημοσίευση της απόφασης και την άσκηση ενδίκων μέσων.

– Απομαγνητοφώνηση και ψηφιοποίηση των πρακτικών των ποινικών δικαστηρίων.

Για να υπηρετήσει τον πολίτη με επάρκεια και να εξασφαλιστεί η δυνατότητα ισότιμης άσκησης του δικαιώματος δικαστικής προστασίας από όλους, δεν φθάνει η δικαιοσύνη να γίνει «πιο ψηφιακή»· πρέπει να παρέχεται με όρους ταχύτητας, αποτελεσματικότητας και χωρίς δυσανάλογο κόστος.

Οι τεράστιες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στον προσδιορισμό δικασίμων ορισμένων κατηγοριών υποθέσεων (π.χ. νέα τακτική διαδικασία, διοικητικές διαφορές ουσίας) ισοδυναμούν εν τοις πράγμασιν με αρνησιδικία.

Αναμένουμε προς τούτο να εισακουστούν οι θέσεις του δικηγορικού σώματος για τις κατάλληλες δικονομικές τομές (όπως η τροποποίηση των διατάξεων του νέου ΚΠολΔ) και οργανωτικές αλλαγές (όπως π.χ. η άμεση προώθηση και υλοποίηση του προγράμματος άσκησης σε δικαστήρια ή δικηγορικά γραφεία με πόρους του ευρωπαϊκού προγράμματος ΠΑΝ), τόσο στην πολιτική όσο και στη διοικητική δικαιοσύνη, ώστε να η λειτουργία των δικαστηρίων να αναβαθμιστεί ουσιωδώς, και να συντομεύσουν οι χρόνοι προσδιορισμού δικασίμων και έκδοσης των αποφάσεων.

Εξίσου σημαντικό εμπόδιο στην πρόσβαση των πολιτών στο φυσικό τους δικαστή είναι η διαχρονική αύξηση του κόστους που συνδέεται με την απονομή της Δικαιοσύνης, η οποία προδήλως θίγει τους οικονομικά αδύναμους συμπολίτες μας.

Πλέον πρόσφατα παραδείγματα, η εισαγωγή του αγωγόσημου στις δίκες αρμοδιότητας Πολυμελούς Πρωτοδικείου και η διατήρηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ στις δικαστηριακές υπηρεσίες, παρά την ευχέρεια μείωσης που παρέχει το ενωσιακό δίκαιο.

Το δικηγορικό σώμα, που μάχεται θεσμικά για την εμπραγμάτωση του δικαιώματος δικαστικής προστασίας των πολιτών, είχε θεσμική και ηθική υποχρέωση αφ’ ενός να αντιταχθεί στο κατάφωρα αντισυνταγματικό και κοινωνικά άδικο μέτρο της επαναφοράς του τέλους δικαστικού ενσήμου και μάλιστα με αναδρομική ισχύ για ήδη ασκηθείσες αγωγές (ν. 4640/2019), και αφ’ ετέρου να αναδείξει σε όλα τα fora, εθνικά και ευρωπαϊκά, την αδήριτη ανάγκη μείωσης του συντελεστή ΦΠΑ στις δικαστηριακές υπηρεσίες.

Ευελπιστούμε ότι η Πολιτεία θα στέρξει στα αιτήματα αυτά, που δεν συνιστούν συντεχνιασμό οιασδήποτε μορφής, αλλά αγώνα για την εμπέδωση της δικαιοσύνης με όρους ισότητας, για όλους και ιδίως εκείνους τους συμπολίτες μας , που το έχουν περισσότερο ανάγκη.

Οι δικηγόροι, ως ο πρώτος επιστημονικός κλάδος της χώρας, πάντοτε ήμασταν στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων και των αλλαγών αλλά και των αγώνων για τη βελτίωση των συνθήκων και των πρακτικών λειτουργίας της Δικαιοσύνης.

Οι νέες προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε επιβάλλουν να είμαστε -και θα είμαστε- και αυτή τη φορά μπροστάρηδες στην κοινή προσπάθεια για την επαναφορά στην κανονικότητα και την προσαρμογή με ριζοσπαστικό τρόπο στο νέο περιβάλλον, με γνώμονα πάντοτε την αναβάθμιση της λειτουργίας της Δικαιοσύνης και την κατίσχυση του δικαίου.

Ο Δημήτρης Κ. Βερβεσός  είναι Πρόεδρος της Ολομέλειας Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr