Δημήτρης Κουρέας : Covid-19 – Η ποινική αντιμετώπιση και η κοινωνική ευθύνη

Θα έμοιαζε με Χίμαιρα, αν τα αποτελέσματα της δεν αποτυπώνονταν τόσο αμείλικτα γύρω μας, στις κοινωνίες μας. Η πανδημία του Covid – 19 αποτελεί πλέον ένα από τα μελανά ορόσημα του αιώνα μας . Αποστεωμένες κοινωνίες , καθηλωμένες οικονομίες, εκατοντάδες χιλιάδες  ανθρώπινες  απώλειες παγκοσμίως, πλησιάζουμε το ένα εκατομμύριο θανάτους. Και δυστυχώς χωρίς απτό τέλος. Βαρύ το τίμημα της ανθρωπότητας.

Η πανδημία δοκίμασε την θωράκιση και τα αντανακλαστικά της παγκόσμιας κοινότητας και των εθνικών κρατών. Έθεσε διλήμματα οικονομικά , ηθικά αλλά και νομικά σε μια εξίσωση περίπλοκη και σαρωτική . Ο θεσμικός πολιτισμός και οι δημοκρατικές αξίες , το Κράτος Δικαίου , τα ίδια τα εμπεδωμένα ατομικά δικαιώματα , κλήθηκαν να εναρμονιστούν στην μάχη με έναν απρόβλεπτο εχθρό.

Η παγκόσμια κοινότητα , στην πλειονότητα της, στην στάθμιση που έκανε μεταξύ των πολλών αντικρουόμενων αγαθών και αξιών, προέκρινε τον άνθρωπο και την δημόσια υγεία. Δεν ασπάστηκε τις φωνές του βιολογικού και κοινωνικού δαρβινισμού, δεν προχώρησε σε μια πορεία μόνο με τους ανθεκτικούς και δυνατούς, αντίθετα έδωσε προβάδισμα στην ίδια ζωή, σε κάθε ζωή ανεξαιρέτως , χωρίς αστερίσκους και σχετικοποιήσεις. Κι ’αυτή η επιλογή αποτελεί σημαντική παρακαταθήκη στο αξιακό μας οπλοστάσιο για την συνέχεια.

Στην Ελλάδα, καταφέραμε να αποφύγουμε τον όλεθρο. Οι εικόνες του θανάτου στις γειτονικές μας χώρες φαίνεται μας ταρακούνησαν. Πολιτεία και κοινωνία των πολιτών , σε μια σπάνια απόκριση στην συλλογική μας ιστορία, ενώθηκαν , συνεργάστηκαν , συμφώνησαν σε δύσκολες αποφάσεις και αντεπεξήλθαν αμφότερες με επιτυχία.

Την περίοδο που διανύουμε ωστόσο τα πράγματα εμφανίζονται και πάλι οριακά. Η κόπωση , Πολιτείας και πολιτών, από το παρατεταμένο lockdown, το άνοιγμα της κοινωνίας και της οικονομίας, η ραστώνη του καλοκαιριού καθώς και η δυστοκία ή απροθυμία  των αρμόδιων κρατικών αρχών να επιβάλουν , σε ορισμένες περιπτώσεις, την απαρέγκλιτη εφαρμογή των μέτρων , έχουν επιφέρει επιδείνωση της κατάστασης.

Σε μια ολομέτωπη υγειονομική κρίση , χωρίς αντίρρηση, τον κυρίαρχο ρόλο στην αντιμετώπιση της διαδραματίζει η Πολιτεία. Η ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας , η συνοχή και η εμβέλεια του μηχανισμού διάγνωσης των κρουσμάτων , η μέριμνα για την εύρυθμη και ασφαλή λειτουργία νευραλγικών δομών του κράτους , όπως για παράδειγμα τα σχολεία, η καθολική εφαρμογή των μέτρων χωρίς εξαιρέσεις και εκπτώσεις ,καθώς και η ίδια η προτρεπτική και συμβολική λειτουργία της εξουσίας , ως πομπός παραδείγματος προς την κοινωνία, αποτελούν καθοριστικές παραμέτρους , που χωρίς αυτές κάθε άλλη θεωρητική ανάλυση παρέλκει.

Όμως όπως απέδειξε και η προηγούμενη περίοδος , μεσούντος του πρώτου κύματος του κορωνοϊού, απαιτείται και η συνεργασία και η ωριμότητα της κοινωνίας για την ευόδωση της εθνικής , συλλογικής πρόκλησης.  Η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών το συνειδητοποιεί και επιδεικνύει αξιοσημείωτη σύνεση και υπευθυνότητα.

Παρ ’όλα αυτά, την ώρα  που σε παγκόσμιο επίπεδο, η μάστιγα του κάθε είδους λαϊκισμού, ο ανορθολογισμός και η ανεξέλεγκτη διάδοση των fake news , γιγαντώνονται και μετατρέπονται σε επικίνδυνη ατραπό για την κοινωνική και δημοκρατική μας συνοχή , αντίστοιχες παραφωνίες και συνωμοσιολογικές ακροβασίες ακούγονται και στην χώρα μας. Και όχι μόνο ακούγονται , αλλά σχηματοποιούνται σε αντιδράσεις και άρνηση συμμόρφωσης στους επιβεβλημένους υγειονομικούς κανόνες.

Το ‘’κίνημα κατά της χρήσης μάσκας’’ και οι αρνητές του κορονοϊού  δεν είναι φιλολογικοί όμιλοι. Δεν αναλώνονται σε θεωρητικές αναλύσεις. Ενεργούν . Πράττουν. Παρασύρουν και παροτρύνουν στην μη χρήση μάσκας, μετερχόμενοι ένα εύρος αγωγών διάδοσης, από ακτιβιστικές δράσεις και διαφημιστικές καταχωρίσεις, μέχρι ψευδοεπιστημονική ανερμάτιστη προπαγάνδα , κυρίως μέσω του διαδικτύου.

Μπροστά σ ’αυτόν τον απειλητικό ζόφο , ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου εξέδωσε πρόσφατα την Εγκύκλιο υπ’ αριθμόν 16/2020 , στην οποία αποκρυσταλλώνει την ποινική μεταχείριση που οφείλουν να επιφυλάξουν οι εισαγγελικές αρχές της χώρας στα φαινόμενα συνειδητής προτροπής περί μη χρήσης μάσκας. Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου υπαγάγει αυτήν την συμπεριφορά στην νομοτυπική υπόσταση του άρθρου 183 του Ποινικού Κώδικα, στο πλημμέλημα δηλαδή της διέγερσης σε ανυπακοή όπου προβλέπεται μέχρι και φυλάκιση ενός έτους. Το συγκεκριμένο αδίκημα τυποποιεί την δημόσια υποκίνηση  με οποιονδήποτε τρόπο, η οποία μετά τις πρόσφατες τροποποιήσεις μπορεί να τελεσθεί και μέσω του διαδικτύου, σε ανυπακοή και άρνηση συμμόρφωσης στους νόμους του κράτους και της νόμιμες διαταγές των κρατικών αρχών. Ο Εισαγγελέας επισημαίνει πως για το συγκεκριμένο αδίκημα προβλέπεται η τήρηση αυτόφωρης διαδικασίας των άρθρων 417 επ. του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, μια αυτονόητη νομική υπόμνηση δικονομικής δυνατότητας της εισαγγελικής αρχής, στοιχείο που περιέργως κωδικοποίησε και τιτλοφόρησε ως είδηση την εγκύκλιο του Εισαγγελέα στο πεδίο της δημοσιογραφικής αναπαραγωγής.

Είναι προφανές  πως η συγκεκριμένη Εγκύκλιος , δεν αφορά στην μη χρήση  μάσκας όπως επιχειρήθηκε στρεψόδικα και ανειλικρινώς από ορισμένους κύκλους να αποδοθεί. Σε έναν έλεγχο αυτός που έτυχε να μην φορά μάσκα , ή ακόμα και που συνειδητά δεν φόρεσε , θα αντιμετωπιστεί σε επίπεδο διοικητικής παράβασης. Η δυνατότητα της κυρωτικής καταφυγής στις προβλέψεις του άρθρου 285 του Ποινικού μας Κώδικα , που αναφέρεται στην μετάδοση και διάδοση μεταδοτικών ασθενειών , νομίζω ότι είναι εξαιρετικά νεφελώδης δογματικά αλλά και αποδεικτικά στις περισσότερες περιπτώσεις.

Επομένως , η Πολιτεία , ο κεντρικός της πυλώνας η Δικαιοσύνη ,και μέσω αυτής της Εγκυκλίου , σπεύδουν να εντοπίσουν και να ελέγξουν μια συμπεριφορά που δεν είναι απλώς επικίνδυνη ή αντικοινωνική, είναι και παράνομη. Και βέβαια δεν σχετίζεται με καμία τιμωρία του φρονήματος, αλλά με την συνειδητή επιλογή του κάθε πολίτη να βρεθεί στην αντίπερα όχθη της νομιμότητας με την ίδια την συμπεριφορά του. Όταν με πράξεις επιδιώκεις να παρασύρεις τους συμπολίτες σου να μην φορέσουν μάσκα, όταν τους καλείς σε ανυπακοή κατά μιας νόμιμης υποχρέωσης που απορρέει από τους νόμους της Πολιτείας, αυτό είναι πράξη. Η πράξη τιμωρείται , όχι ο σκοταδισμός. Αυτός καταρρίπτεται από την νηφάλια γνώση.

Οι κοινωνίες ως ζωντανοί οργανισμοί δεν έχουν προεξοφλημένα δρομολόγια. Στην μεγάλη εικόνα τα κράτη παίρνουν αποφάσεις που καθορίζουν τον ρου την Ιστορίας. Όμως και σε επίπεδο μικροκλίμακας, η ατομική ευθύνη και η αλληλεγγύη του καθενός προς τον διπλανό του , δεν είναι αμελητέα έννοια, είναι νερό στην μυλόπετρα της Ιστορίας. Κι’ ας θυμόμαστε από έναν μεγάλο, τον Κωστή Παλαμά τα εξής λόγια :

<<Χρωστάμε σ’ όσους ήρθαν πέρασαν,

θα ‘ρθουν, θα περάσουν.

Κριτές θα μας δικάσουν

οι αγέννητοι, οι νεκροί.>>

Ο κ. Δημήτρης Κουρέας είναι Δικηγόρος Πάτρας.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr