Δημήτρης Βερβεσός: Όχι αντίπαλοι αλλά αναγκαίοι ομόδικοι (η έκδοση δελτίων Τύπου από δικαστικές συνθέσεις)

Σε καιρούς που οι θεσμοί δοκιμάζονται και τα προβλήματα στον χώρο της απονομής της Δικαιοσύνης οξύνονται, σε ένα περιβάλλον όχι φιλικό για το δικαίωμα δικαστικής προστασίας του πολίτη, έχω την εδραία πεποίθηση ότι η ειλικρινής θεσμική συνεργασία Δικηγόρων και Δικαστών είναι περισσότερο απαραίτητη από ποτέ για τη λυσιτελή αντιμετώπιση των κοινών προβλημάτων, που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στο πλαίσιο άσκησης των καθηκόντων μας. Η θεσμική συναλληλία, προϋποθέτει, όμως, υπερβάσεις των μυωπικών προσεγγίσεων (που μας ταλάνισαν στο παρελθόν) ώστε να οικοδομήσουμε τις συγκλίσεις και συναινέσεις απέναντι στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε. Το οφείλουμε όχι μόνο στους εαυτούς μας, αλλά και στους Έλληνες πολίτες, στο όνομα των οποίων και μόνον απονέμεται η Δικαιοσύνη.

Καλούμαστε, λοιπόν, όχι ως αντίπαλοι, αλλά ως «αναγκαίοι ομόδικοι», για να δανειστώ την προσφυά φράση του Ευ. Κρουσταλάκη, να υπερασπιστούμε από κοινού τις αρχές του κράτους δικαίου και της δημοκρατίας. Μιας δημοκρατίας που, δυστυχώς, δείχνει σημάδια θλιβερής καχεξίας και θεσμικής ανεπάρκειας.

Τα γεγονότα που απασχολούν την επικαιρότητα και πλήττουν τους δημοκρατικούς θεσμούς και την ποιότητα της δημοκρατίας, είναι γνωστά. Η Δικαιοσύνη είναι το καταφύγιο του αδύναμου και πρέπει να στασθεί στο ύψος των περιστάσεων.

Προϋπόθεση όμως, για να πετύχουμε το στόχο μας είναι ένας ανοιχτός, απροκατάληπτος διάλογος για τη βελτίωση των όρων απονομής της Δικαιοσύνης, την οποία λειτουργοί και οι συλλειτουργοί της Θέμιδας, ταχθήκαμε εφ’ όρου ζωής να υπηρετούμε. Είναι αυτονόητο ότι ο διάλογος ερείδεται στην αρχή της αμοιβαιότητας, της ειλικρίνειας και της καλής πίστης και του σεβασμού του θεσμικού ρόλου ενός εκάστου. Υπό το πρίσμα αυτό, γίνεται εύκολα αντιληπτό ότι πρόσφατες δημόσιες ανακοινώσεις χωρίς προηγούμενη ενημέρωση τόσο όχι μόνο από συσσωματώσεις αλλά και δικαστικές συνθέσεις με την έκδοση δελτίων τύπου (το ζήσαμε και αυτό) σε βάρος του δικηγορικού σώματος, αποδομούν την προσπάθειά μας, ενώ δεν προσφέρουν καλές υπηρεσίες ούτε στη Δικαιοσύνη. Θέλω, πάντως, να ελπίζω ότι έχουμε, όλοι, την ωριμότητα και τη θέληση -η οποία από την πλευρά μας είναι δεδομένη- να προσπεράσουμε κάθε τροχοπέδη, και με εποικοδομητικές προτάσεις και λύσεις να υπερβούμε τέτοια προβλήματα που τίθενται ενώπιόν μας.

Σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου, κοινή αποστολή αλλά και ευθύνη όλων των παραγόντων της Δικαιοσύνης, είναι η προάσπιση του κράτους δικαίου και η αποφασιστική συμβολή στην κατίσχυση της έννομης τάξης, η αποτελεσματική και ταχεία δικαστική προστασία κάθε πολίτη και η διαφύλαξη των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών.

Δυστυχώς, οφείλουμε να ομολογήσουμε την υστέρηση στην επίτευξη των στόχων. Και γι’ αυτό πρέπει όλοι με παρρησία να αναλάβουμε τις ευθύνες μας. Στο μέτρο, που μας αναλογεί θέλουμε να εισφέρουμε συγκεκριμένες, εφικτές προτάσεις, τις οποίες θέτω προς συζήτηση:

1. Έχει έρθει η ώρα να θεσπιστεί Κοινός Κώδικας Δεοντολογίας, που θα διέπει τις σχέσεις όλων των εμπλεκομένων φορέων και προσώπων περί την απονομή της Δικαιοσύνης, δηλ. και τους δικαστές και τους δικηγόρους και τους δικαστικούς υπαλλήλους.Έτσι, ο πειθαρχικός έλεγχος των αξιόμεπτων συμπεριφορών θα διενεργείται αποτελεσματικά από τα αρμόδια κατά νόμο όργανα, και θα περιφρουρείται το κύρος και η αξιοπρέπεια του δικαστικού, του εισαγγελικού και του δικηγορικού σώματος, αλλά και των δικαστικών υπαλλήλων. Όσο η υλοποίηση της πρότασής αυτής παραπέμπεται στις καλένδες, ενθαρρύνονται στην πράξη οι παραβατικές, αντιδεοντολογικές συμπεριφορές που απάδουν του νομικού μας πολιτισμού και δυναμιτίζουν το κλίμα νηφαλιότητας και συνεργασίας, υπό το οποίο πρέπει να λειτουργεί και απονέμεται η δικαιοσύνη.

Το δικηγορικό σώμα, στο πλαίσιο της νομοθετικά κατοχυρωμένης αυτορρύθμισης και πειθαρχικής δικαιοδοσίας του, και δη μετά τη νομοθετική επαναφορά της δυνατότητας αυτεπάγγελτης άσκησης πειθαρχικής δίωξης (που είχε καταργηθεί παρά τις έντονες αντιδράσεις μας), έχει δείξει δείγματα γραφής. Η πειθαρχική έρευνα και οι δημόσιες παρεμβάσεις μας για τις ελεγκτέες συμπεριφορές των “τηλε-δικών”, της διαρροής προανακριτικού υλικού κατά παράβαση της μυστικότητας της προδικασίας. Φρονώ ότι η δράση μας με στόχο την απομόνωση των καταδικαστέων, επίμεπτων συμπεριφορών λειτουργών και συλλειτουργών της δικαιοσύνης αλλά και δικαστικών υπαλλήλων, πρέπει να είναι κοινή και να δείχνει την απαιτούμενη αποφασιστικότητα.

2. Ο διάλογος μεταξύ των παραγόντων της Δικαιοσύνης πρέπει να αποκτήσει θεσμικά χαρακτηριστικά αλλά και να μπορεί να δίνει λύσεις στα καθημερινά προβλήματα. Η επίλυση των προβλημάτων της καθημερινότητας πρέπει να αποτελεί για όλους μας προτεραιότητα διότι συνδέεται άμεσα με τις συνθήκες άσκησης του λειτουργήματός μας και την αξιοπρέπεια και το κύρος μας. Ας μην το υποτιμούμε.

Γι’ αυτό, με απόλυτο σεβασμό στο αυτοδιοίκητο των δικαστηρίων, προτείνουμε τη θέσπιση κοινής Ομάδας Εργασίας σε κάθε δικαστικό σχηματισμό, με τη συμμετοχή εκπροσώπων του δικαστικού σώματος, του δικηγορικού σώματος και των δικαστικών υπαλλήλων, που θα λειτουργεί εισηγητικά προς το Τριμελές Συμβούλιο Διεύθυνσης του δικαστηρίου και θα προτείνει χωρίς χρονοτριβή λύσεις στα ζητήματα που ανακύπτουν.

3. Πρέπει, επιτέλους, να υπάρξει πλήρης διαφάνεια σχετικά με τις καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης, ώστε να επικροτείται η προσπάθεια των πολλών ευσυνείδητων δικαστικών και εισαγγελικών λειτουργών και να απομονώνονται εκείνοι που συνιστούν οπισθέλκουσα δύναμη για την πρόοδο της δικαιοσύνης.Η αντιμετώπιση δεν μπορεί να είναι περιπτωσιολογική, ούτε επιτρέπεται τα αριθμητικά δεδομένα που αφορούν στη δικαιοσύνη, να καλύπτονται από πέπλο μυστικότητας.

Για να εντοπίσουμε τις παθογένειες του συστήματος, να εξαγάγουμε ασφαλή συμπεράσματα και να βρούμε λύσεις πρέπει, πριν απ’ όλα, να έχουμε γνώση όλων των στατιστικών στοιχείων και αριθμητικών δεδομένων για κάθε δικαστικό σχηματισμό, στοιχεία τεκμηρίωσης και αποτελεσματικότητας (αριθμό δικαστών ανά δικαστήριο, αριθμό εισερχομένων δικαστικών υποθέσεων ανά δικαστικό σχηματισμό σε ετήσια βάση, αριθμό εκδιδομένων αποφάσεων, τόσο συνολικά όσο και ανά δικαστή, χρόνο προσδιορισμού των υποθέσεων προς συζήτηση, χρόνο έκδοσης των αποφάσεων κ.ο.κ.).

Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, δεν έχουμε λάβει την παραμικρή πληροφόρηση για όλα τα παραπάνω, με αποτέλεσμα να κυκλοφορούν προτεινόμενες δήθεν «λύσεις», που περιλαμβάνουν την κατάργηση δικαστικών σχηματισμών της χώρας, χωρίς αυτό να στηρίζεται σε κανένα στοιχείο. Όπως επισημάναμε με αφορμή την προωθούμενη κατάργηση δικαστικών σχηματισμών στη διοικητική δικαιοσύνη (αλλά ισχύει και στην πολιτική και ποινική δικαιοσύνη) το μείζον πρόβλημα δεν είναι γεωγραφικό, αλλά ουσιαστικό, οικονομικό και δικονομικό. Δεν χωρούν αποσπασματικές λύσεις και παρεμβάσεις μόνο διοικητικού χαρακτήρα. Απαιτείται αναμόρφωση του δικονομικού πλαισίου με σκοπό την επιτάχυνση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης (που στην πολιτική δικαιοσύνη πρέπει να αφορά πρωτίστως στην «αγιάτρευτη πληγή» της βραδυπορούσας τακτικής διαδικασίας και στην ποινική, στην αντιμετώπιση των παθογενειών της προδικασίας), κάλυψη των οργανικών κενών υπαλλήλων και σοβαρή υλικοτεχνική υποστήριξη των δικαστικών σχηματισμών, αναδιάρθρωση του κανονιστικού πλαισίου του κώδικα, και όχι μόνο απρόσφορες οργανωτικές διατάξεις. Αξίζει μάλιστα να επισημάνω ότι τις διαπιστώσεις αυτές κάναμε από κοινού με την Ένωση Διοικητικών Δικαστών, αποδεικνύοντας έμπρακτα ότι, όταν υπάρχει κοινή βούληση και συμφωνία σε επίπεδο αρχών, υπάρχει έδαφος πραγματικής σύμπλευσης δικαστικού και δικηγορικού σώματος στα ζέοντα θέματα της Δικαιοσύνης. Αναμένουμε βέβαια και τη θέση της Ενώσεώς σας επί του άνω ζητήματος στη σημερινή σας Γενική Συνέλευση.

4. Για την πληρότητα της αποτίμησης της στάσης των εκπροσώπων όλων των κλάδων, θυμίζω, εδώ, ότι το δικηγορικό σώμα σταθερά και χωρίς τακτικισμούς τάσσεται υπέρ των δίκαιων αιτημάτων των φορέων που εμπλέκονται στην απονομή της Δικαιοσύνης από όπου και αν προβάλλονται. Τέτοια είναι π.χ. τόσο τα οικονομικά αιτήματα των δικαστικών λειτουργών, όσο και τα αιτήματα των δικαστικών υπαλλήλων για κάλυψη των τεράστιων κενών και εξασφάλιση υλικοτεχνικής υποδομής.

Δυστυχώς, το δικηγορικό σώμα δεν τυγχάνει πάντοτε ανάλογης συνεπούς στήριξης. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η πάνδημη δικηγορική αντίδραση αφ’ ενός στην συνεχιζόμενη κυβερνητική αβελτηρία περί την εξόφληση των αποζημιώσεων νομικής βοήθειας, καθώς οι συνάδελφοι παραμένουν απλήρωτοι επί τρία και τέσσερα χρόνια για τις υπηρεσίες που έχουν παράσχει, καθώς και η επικείμενη αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών, που πλήττει με κοινωνικά ανάλγητο τρόπο τους πλέον αδύναμους οικονομικά δικηγόρους και κατά της οποίας υπέγραψαν ψήφισμα διαμαρτυρίας, που επιδόθηκε στον αρμόδιο Υπουργό και έχει υπογραφεί ήδη από 16.618 συναδέλφους. Δυστυχώς, σε αυτούς τους αγώνες, που έχουν υπαρξιακό χαρακτήρα για το δικηγορικό σώμα, δεν σας κρύβω ότι αισθανόμαστε κάπως μόνοι. Φυσικά αυτό δεν μας πτοεί· αντίθετα, μας χαλυβδώνει. Έχουμε μάθει, φύσει και θέσει, να μαχόμαστε ακόμα και με τις πιο αντίξοες συνθήκες· ακόμα και αν όλοι είναι απέναντί μας. Η αποχή αποτελεί όντως το έσχατο μέσο διεκδίκησης των αιτημάτων ενός κλάδου θέτω και στη δική σας κρίση την απόφασή μας να φτάσουμε σε αυτό το έσχατο μέσο στοχευμένης δράσης μετά από 3-4 χρόνια απλήρωτοι στη νομική βοήθεια, την ώρα που το κράτος κατάσχει χωρίς καμιά προηγούμενη ειδοποίηση τις τραπεζικές καταθέσεις και ο ΕΦΚΑ στέλνει στο ΚΕΑΟ όσους καθυστερούν να πληρώσουν (1) ένα μήνα τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις τους!!!. Η αποχή ενός κλάδου αποτελεί το έσχατο σημείο διεκδίκησης και προφανώς έχουμε φθάσει σε έσχατο σημείο στη νομική βοήθεια. Πλήττεται ο ίδιος ο θεσμός που πρωτεύει το δικαίωμα δικαστικής προστασίας των πιο οικονομικά αδύναμων πολιτών. Αυτόν το θεσμό πρέπει να προστατεύσουμε και είναι επιλογή της Κυβέρνησης να δώσει λύση ή να μην δώσει το ταχύτερο δυνατό. Και βέβαια, δεν πρέπει να παραβλέπουμε την τροποποίηση του 187 ΠΚ, τροποποίηση που βρίσκει αντίθετο το σύνολο της νομικής κοινότητας και δεν συνάδει με το κράτος δικαίου και τα βασικά δικαιώματα του κατηγορούμενου. Η θέσπιση κανόνων δικαίου δεν πρέπει να υποκύπτει σε αλλότριες του δικαίου σκοπιμότητες. Οι κανόνες και το πλαίσιο αποχής ισχύουν ΚΑΙ πρέπει να ισχύουν για όλους. Όλες οι δίκες είναι, για τους εμπλεκόμενους, σημαντικές.

Δεν έχω καμία διάθεση αντιπαράθεσης. Περιορίζομαι σε αυτό και ελπίζω να μην αναγκαστώ να επανέλθω λεπτομερής. Ας μείνουμε σε αυτά που μας ενώνουν στην εκτέλεση του θεσμικού μας ρόλου.

Παρ’ όλα αυτά, ας έχουμε πάντα στο νου μας ότι η καλώς νοούμενη αλληλεγγύη και στήριξη όσων αποτελούμε τους πυλώνες του δικαστικού οικοδομήματος κάνει τη Δικαιοσύνη πιο ισχυρή. Αντίθετα, η υπονόμευση και η διάβρωση έχουν ως αποτέλεσμα την απίσχνασή της, που εν τέλει λειτουργεί μόνον υπέρ, όσων την επιβουλεύονται θεωρούμε θετικό το ότι το ζήτημα της Νομικής Βοήθειας θα απασχολήσει τη σημερινή σας Γενική Συνέλευση και αναμένουμε να πληροφορηθούμε τις αποφάσεις σας επί του άνω ζητήματος.

Θεωρώ θεσμικό καθήκον του δικηγορικού σώματος να κρατάει ζωντανό τον δημόσιο διάλογο για τα ζέοντα αυτά θέματα για τη δικαιοσύνη και την απονομή της. Για το λόγο αυτό θα επιμένω να θέτω τα ζητήματα αυτά με σταθερότητα και αποφασιστικότητα στο δημόσιο διάλογο. Οι παραπάνω θέσεις συγκροτούν, άλλωστε, κατά τη γνώμη μου τον βασικό μεταρρυθμιστικό άξονα που έχει ανάγκη ο χώρος της δικαιοσύνης μακριά από στείρους συντεχνιασμούς και κοντόθωρες λογικές. Ώστε το δικαστικό σύστημα να πάψει να είναι κλειστό, αυτοποιητικό, αυτοαναφορικό. Να πάψει να βρίσκεται στη φορμόλη του κοινωνικού γίγνεσθαι. Αν επιτρέπαμε κάτι τέτοιο να συμβεί θα επρόκειτο για δικαιοκρατική και δημοκρατική έκπτωση.

Έχω τη βεβαιότητα ότι οι Ελληνίδες και οι Έλληνες Δικαστές, με τη διαχρονική ευαισθησία έναντι της προστασίας του νομικού μας πολιτισμού, θα προβληματιστείτε γόνιμα σχετικά με ζητήματα αυτά, τα οποία δημόσια αναδεικνύει το δικηγορικό σώμα με γνώμονα την περιφρούρηση του κύρους της Δικαιοσύνης και τη διαφύλαξη του δικαιώματος δικαστικής προστασίας των πολιτών.

Δύο πράγματα χρειαζόμαστε τώρα: θέληση και πράξεις. Είμαι πεπεισμένος ότι στη συντριπτική πλειοψηφία εξ υμών η θέληση υπάρχει. Ας περάσουμε λοιπόν στις πράξεις!

Σας ευχαριστώ.

*Πρόεδρος της Ολομέλειας Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας

*Χαιρετισμός – Ετήσια Γενική Συνέλευση Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr