Ε. Κώνστα – Δ. Φούκας: Παρατηρήσεις επί του νομοσχεδίου ΚΠολΔ

Άρθρο 1 Αρμοδιότητα Μονομελών Πρωτοδικείων – Τροποποίηση άρθρου 17Α ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Καταργείται η προϋπόθεση περί πενταετούς προϋπηρεσίας του δικαστή που δίκαζε εφέσεις, διάταξη που επέφερε δυσχέρειες στην λειτουργία των δικαστηρίων και στην ορθή κατανομή της ύλης μεταξύ των δικαστών.

Άρθρο 02 Επιτάχυνση της πολιτικής δίκης – Προσθήκη άρθρου 20Α στον ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Το ΕΔΔΑ έχει αποφανθεί χαρακτηριστικά ότι το πρόβλημα του ελληνικού δικαστικού συστήματος στο ζήτημα της καθυστέρησης απονομής της δικαιοσύνης δεν είναι συγκυριακό αλλά έχει έντονα συστημικό χαρακτήρα. Ο θεσμός της πιλοτικής δίκης, εισήλθε στην ελληνική έννομη τάξη με το άρθρο 1 του νόμου 3900/2010 που είχε ως στόχο της την επιτάχυνση της διοικητικής δίκης, την αντιμετώπιση της υπερφόρτωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας και την εγκαθίδρυση της αρχής της ασφάλειας δικαίου μέσα από την ενιαία διαμόρφωση της νομολογίας. Μετά από δέκα χρόνια λειτουργίας, διαφαίνεται ότι η εφαρμογή του θεσμού της πιλοτικής δίκης επέφερε θετικά αποτελέσματα όχι μόνο για τους πολίτες που προσφεύγουν και επιλύουν τη διαφορά τους σε συντομότατο χρόνο, αλλά και για την ίδια τη δικαιοσύνη, καθώς απαλλάσσεται από όγκους παρόμοιων προσφυγών που θα ταλάνιζαν τα διοικητικά δικαστήρια για χρόνια. Μπορεί λοιπόν κατά το πετυχημένο πρότυπο της πιλοτικής δίκης του ΣτΕ να εφαρμοστεί και στην δική μας πολιτική κατεύθυνση ο θεσμός της πιλοτικής δίκης, όπου το Ανώτατο Ακυρωτικό θα δύναται μέσω πιλοτικών δικών να χαράσσει κατευθυντήρια νομολογία προς τα κατώτερα δικαστήρια. Με αυτόν τον τρόπο, όχι μόνο έχουμε ταχύτερη επίλυση των όποιων διαφορών αλλά ταυτόχρονα θα παγιώνεται και η ασφάλεια δικαίου. Την αυτή δυνατότητα με τους διαδίκους θα πρέπει να έχει και το ίδιο το δικαστήριο που εκδικάζει την υπόθεση, όταν διαγνώσει ότι η υπόθεση εκκρεμεί ενώπιόν του αφορά ζήτημα ευρύτερου ενδιαφέροντος.

Άρθρο 11 Ενέργειες του δικαστηρίου πριν τη δικάσιμο – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 232 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Στο προδικαστικό στάδιο της δίκης, μέχρι την κατάθεση προτάσεων, ο ν. 4335/2015 ενέταξε μόνον διαδικαστικές ενέργειες των διαδίκων και καμία απολύτως παρέμβαση του δικαστηρίου. Αν διαβάσει κανείς προσεκτικά το άρθρο 232 ΚΠολΔ, διαπιστώνει αμέσως ότι για όσες δικαστικές ενέργειες προβλέπονται στο προδικαστικό στάδιο (λ.χ. προσαγωγή εγγράφων που βρίσκονται στην κατοχή κάποιου διαδίκου κλπ), απαιτείται υποβολή σχετικής αίτησης από το διάδικο, ενώ αποκλείεται κάθε αυτεπάγγελτη παρέμβαση του δικαστηρίου. Όμως, το άρθρο 232 ΚΠολΔ δεν μπορεί σήμερα να εφαρμοστεί ούτε ακόμη και αν υποβληθεί αίτηση από το διάδικο, διότι στο στάδιο αυτό δεν υπάρχει ακόμη αποδέκτης των αιτήσεων που ο διάδικος υποβάλλει. Αυτό συμβαίνει διότι η σύνθεση του δικαστηρίου στο οποίο αναφέρεται η διάταξη, δηλαδή ο πρόεδρος του πολυμελούς πρωτοδικείου ή ο δικαστής του μονομελούς πρωτοδικείου ή ο ειρηνοδίκης στους οποίους υποβάλλεται η αίτηση του διαδίκου, δεν έχουν ακόμη οριστεί, αλλά ορίζονται αφού κλείσει ο φάκελος της δικογραφίας (άρθρ. 237 § 4 ΚΠολΔ). Εντέλει, ο ισχύων νόμος, προβλέποντας ότι η σύνθεση και ο εισηγητής ορίζονται 15 ημέρες μετά το κλείσιμο του φακέλου της δικογραφίας, οι οποίοι μάλιστα από αυτό το χρονικό σημείο και μέχρι να εκδοθεί απόφαση δεν αναλαμβάνουν καμία πρωτοβουλία (βλ. Κ. Μακρίδου Προτάσεις αλλαγής του άρθρου 237 ΚΠολΔ ΝοΒ 2019)

Άρθρο 12 Προθεσμία κατάθεσης προτάσεων και αποδεικτικών εγγράφων – Αντίκρουση και συμπλήρωση – Ορισμός δικαστών – Διάταξη περί αποδείξεων – Εξέταση μαρτύρων στο ακροατήριο- Ανάληψη σχετικών – Αντικατάσταση άρθρου 237 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Στην παράγραφο 1 του άρθρου παραλείπεται ι και δεν ορίζεται η προθεσμία κατάθεσης των προτάσεων σε περίπτωση που πραγματοποιείται υποχρεωτική αρχική διαμεσολάβηση. Και ειδικά για συγκεκριμένες κατηγορίες υποθέσεων που προβλέπεται πλέον ένα στάδιο Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας (ΥΑΣ) σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 6 του ν. 4640/2019. Προτείνεται, ως άνω προθεσμίες να αναστέλλονται στις υποθέσεις όπου διεξάγεται Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία Διαμεσολάβησης από την ημερομηνία της έγγραφης γνωστοποίησης του διαμεσολαβητή προς τους διαδίκους έως και την ημερομηνία διεξαγωγής της Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας.

Στην παράγραφο 2 της προτεινόμενης διάταξης πρέπει να απαλειφθεί η φράση «με την παρέλευση των οποίων κλείνει ο φάκελος της δικογραφίας». Ένεκα της νέας πρόβλεψης της παραγράφου 5 της διάταξης, που επιτρέπει προσθήκη στις προτάσεις το αργότερο είκοσι (20) ημέρες πριν από την ορισθείσα συζήτηση για τους συγκεκριμένους λόγους που αναφέρει, δεν νοείται κλείσιμο του φακέλου μετά την πάροδο της προθεσμίας της παραγράφου 2.

Άρθρο 13 Παρεμπίπτουσες αγωγές, ανταγωγές, προσεπικλήσεις και ανακοινώσεις – Αντικατάσταση παρ. 1 άρθρου 238 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Το άρθρ. 238 ΚΠολΔ δεν προέβλεπε τις αυτοτελείς παρεμπίπτουσες αγωγές (λ.χ. με αίτημα ανατοκισμού) οι οποίες ασκούνται μέχρι τη συζήτηση, με αποτέλεσμα να δημιουργείται

σοβαρό ερμηνευτικό πρόβλημα. Ως προς τις μη αυτοτελείς παρεμπίπτουσες αγωγές δεν ετίθεντο ζήτημα διότι εξακολουθούσε να ισχύει το άρθρο 283 II ΚΠολΔ, το οποίο επιτρέπει την άσκησή τους και στο δεύτερο βαθμό. Συνεπώς η ρύθμιση είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.

Άρθρο 15 Επανάληψη συζήτησης για τη συμπλήρωση κενών – Τροποποίηση παρ. 1 και 3 άρθρου 254 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ

Είναι ακατανόητο γιατί να επιτρέπονται ακόμη και όσοι νέοι ισχυρισμοί

ανακύπτουν μεταξύ αρχικής και συζήτησης που επαναλαμβάνεται (άρθρ. 254 ΚΠολΔ ), εφόσον επιζητούμε την επιτάχυνση και την οικονομία της δίκης. Είναι δυνατό μεταξύ κατατεθέντων προτάσεων πριν την αρχική συζήτηση της υποθέσεως και μέχρι την επαναλαμβανόμενη συζήτηση να προκύψουν νέα στοιχεία που βοηθούν στην απονομή της δικαιοσύνης διότι το ζητούμενο δεν είναι μόνο η ταχύτητα αλλά και η ορθότητα ως προς την απονομή. Αυτό βέβαια πρέπει να συνδυαστεί και με την επαναφορά του 269 ΚΠολΔ, διότι όχι μόνον δεν επιβαρύνεται η διαδικασία – διότι τα νέα στοιχεία, ισχυρισμοί, καθώς και νέες έγγραφες αποδείξεις και ένορκες βεβαιώσεις, εντάσσονται στο φάκελο και χρεώνονται στον εισηγητή -, αλλά ούτε χρονική καθυστέρηση επέρχεται. Αντιθέτως, αποτρέπεται η επιβάρυνση του εφετείου από την προβολή όλων των νέων ισχυρισμών στο δεύτερο δικαιοδοτικό βαθμό.

Άρθρο 17 Αδυναμία έκδοσης απόφασης – Επανάληψη συζήτησης – Τροποποίηση άρθρου 307 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Πρέπει να παραμένει ως έχει το ισχύον άρθρο 307 ΚΠολΔ που ορίζει ότι μόλις συμπληρωθεί το οκτάμηνο από τη συζήτηση της υπόθεσης και εφόσον δεν έχει εκδοθεί απόφαση, επιλαμβάνεται ο Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Επιθεώρησης των Δικαστηρίων και ερευνά αν είναι δικαιολογημένη ή μη η καθυστέρηση. Όταν αυτή κριθεί δικαιολογημένη, παρέχεται στον δικαστή προθεσμία δύο μηνών για τη δημοσίευση των αποφάσεων που καθυστερούν πέραν του οκταμήνου. Σε περίπτωση αδικαιολόγητης καθυστέρησης, όπως και όταν παρέλθει η προθεσμία των δύο μηνών που χορηγήθηκε, χωρίς να έχουν δημοσιευθεί οι αποφάσεις που καθυστερούν, ο δικαστής υποχρεούται να επιστρέψει τη δικογραφία, άλλως αυτή αφαιρείται αμέσως με πράξη του δικαστή που διευθύνει το δικαστήριο ή του προέδρου του τριμελούς συμβουλίου διεύθυνσης αυτού.

Με την προτεινόμενη αλλαγή όπου ορίζεται ότι μετά την πάροδο οκταμήνου, ο δικαστής που εκδίκασε την υπόθεση θα επιστρέφει τη δικογραφία και ακολούθως, ο Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Επιθεώρησης των Δικαστηρίων επιλαμβάνεται και ερευνά αν είναι δικαιολογημένη ή μη η καθυστέρηση δημιουργεί το ανακόλουθο σχήμα, ο δικαστής αφού επιστρέψει τη δικογραφία, γεγονός που σημαίνει ότι θα πρέπει να προσδιοριστεί για ανασυζήτηση και να χρεωθεί εκ νέου ή να παραμείνει στο «ντουλάπι» της γραμματείας, η Επιθεώρηση ερευνά το εύλογο της καθυστέρησης και ακολούθως παρέχει προθεσμία στο δικαστή. Σε ποια όμως δικογραφία θα εργασθεί ο δικαστής όταν έχει επιστρέψει την δικογραφία; Με την ισχύουσα διάταξη ο δικαστής έχει τη δυνατότητα να εργαστεί επί της δικογραφίας που πρόκειται να του αφαιρεθεί, εκμεταλλευόμενος το χρονικό διάστημα των δύο μηνών ή όποιο διάστημα χρειαστεί προκειμένου να ερευνηθεί η καθυστέρηση από την Επιθεώρηση.

Άρθρο 18 Οριστική απόφαση – Πότε εκδίδεται – Τροποποίηση παρ. 1 άρθρου 308 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Κατά τα ισχύοντα, η κοινή δήλωση των διαδίκων της δίκης να μην εκδοθεί απόφαση για την υπόθεση, ενείχε δήλωση παραιτήσεώς τους από την επίσπευση της συζητήσεως και ανακλήσεως της παραστάσεώς τους, με αποτέλεσμα η συζήτηση της υποθέσεως να ματαιώνεται αναδρομικά. Με την νέα ρύθμιση, ο δικαστής θα πρέπει να ασχοληθεί με μία υπόθεση για την οποία πλέον οι διάδικοι δεν επιθυμούν την έκδοση απόφασης, ενώ θα μπορούσε να εργασθεί επί άλλων υποθέσεων συμβάλλοντας στην επιτάχυνση απονομής δικαιοσύνης.

Άρθρο 46 Αίτηση λήψης ασφαλιστικών μέτρων – Τροποποίηση παρ. 5 και 6 και προσθήκη παρ. 7 και 8 στο άρθρο 686 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Με την προτεινόμενη διάταξη καταργείται εκ νέου η δυνατότητα προφορικής άσκησης της ανταίτησης, που προβλέφθηκε με το άρθρο 23 του Ν. 4509/2017 μετά την κατάργηση του με το Ν. 4335/2015

Ορθώς προβλέπεται η ανταίτηση να ασκείται εγγράφως ώστε να αποφεύγεται ο αιφνιδιασμός του αντιδίκου. Κατά την προστεθείσα § 7 εαν κατά τη συζήτηση της αίτησης ή της ανταίτησης στο ακροατήριο δεν εμφανιστεί κάποιος διάδικος ή εμφανιστεί και δεν λάβει νόμιμα μέρος στη συζήτηση, η διαδικασία προχωρεί σαν να ήταν παρόντες όλοι οι διάδικοι. Η νέα διάταξη είναι συνεπής με το ανακριτικό σύστημα στην διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων πλην όμως οδηγεί και αυτή η πρόβλεψη σε μια άνευ ετέρου απασχόληση του δικαστή καθώς θα πρέπει να δικάσει την υπόθεση επί της ουσίας προκειμένου στην συνέχεια να την απορρίψει ελλείψει προφανώς αποδεικτικών στοιχείων που δεν προσκομίστηκαν από τον ερημοδικασθέντα αιτούντα.

Άρθρο 53 Προσημείωση υποθήκης ή συντηρητική κατάσχεση με βάση οριστική καταψηφιστική απόφαση – Τροποποίηση παρ. 1 και 2 άρθρου 724 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Με την προηγούμενη διατύπωση υπήρχε αμφισβήτηση σχετικά με το εάν στην διάταξη περιλαμβάνεται και η αναγνωριστική απόφαση ή όχι. Πλέον διατυπώνεται ρητά ότι μόνο καταψηφιστική απόφαση είναι δυνατή η εγγραφή προσημείωσης ή επιβολή συντηρητικής κατάσχεσης. Σκοπός της διάταξης του άρθρ. 724 ΚΠολΔ, είναι να αποτραπεί, μέσω της απαγόρευσης διάθεσης (βλ. άρθρ. 715 § 1, 4 ΚΠολΔ), ο επικείμενος κίνδυνος αποξένωσης του οφειλέτη από περιουσιακά του στοιχεία προς το σκοπό ματαίωσης της ικανοποίησης του δανειστή. Συγκεκριμένα, ο ως άνω επικείμενος κίνδυνος (βλ. και άρθρ. 682 § 1 ΚΠολΔ) αποτελεί προϋπόθεση επιβολής συντηρητικής κατάσχεσης, ανεξάρτητα από αν η τελευταία επιβάλλεται κατόπιν δικαστικής απόφασης που την διατάσσει (άρθρ. 707 ΚΠολΔ), αρκούντως η πιθανολόγηση επικείμενου κινδύνου, ως προϋπόθεση λήψης του ασφαλιστικού μέτρου (άρθρ. 682 § 1 ΚΠολΔ) ή αυτοδύναμα δυνάμει διαταγής πληρωμής ή οριστικής απόφασης, κατ’ άρθρ. 724 ΚΠολΔ, η δε έλλειψη επικείμενου κινδύνου στην τελευταία περίπτωση θα αποδεικνύεται από τον οφειλέτη στο πλαίσιο αίτησης ανάκλησης του ασφαλιστικού μέτρου. Η χορήγηση στο δανειστή του δικαιώματος εγγραφής προσημείωσης υποθήκης προς το σκοπό της διασφάλισης της προνομιακής ικανοποίησης των απαιτήσεών του σε μελλοντικό χρόνο είναι ανεξάρτητη από την ύπαρξη εκτελεστού τίτλου κατά του οφειλέτη. Η πρόσφατη νομολογία αποσυνδέει την νέα ρύθμιση από την εκτελεστότητα της οριστικής απόφασης και συνεπώς, και από τον καταψηφιστικό χαρακτήρα της ως τίτλου κατά το άρθρο 724 ΚΠολΔ. Είναι δυσνόητο για πιο λόγο να δύναται η διαταγή πληρωμής να αποτελέσει τίτλο για την επιβολή συντηρητικής κατάσχεσης και να μην δύναται να επιβληθεί με αναγνωριστική δικαστική απόφαση που παρέχει όλα τα εχέγγυα της διαγνωστικής δίκης.

Άρθρο 63 Αναστολή της διαδικασίας της αναγκαστικής εκτέλεσης – Προσθήκη άρθρου 938 ΚΠολΔ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Η αναστολή εκτέλεσης του άρθρου 938 ΚΠολΔ επανέρχεται με την νέα ρύθμιση. Η προθεσμία για την άσκηση της αίτησης (πέντε ημέρες πριν τον πλειστηριασμό) και πριν την κατάργηση του άρθρου αλλά και τώρα θα δημιουργήσει πλείστα προβλήματα κατά τη εκδίκαση τους καθόσον ο χρόνος επεξεργασίας της δικογραφίας κρίνεται υπερβολικά μικρός ειδικά για την ποιότητα και το είδος των υποθέσεων που θα κριθούν. Προτείνεται η προθεσμία να είναι 15 ημέρες.

Ο Δημήτριος Φούκας είναι Πρόεδρος πρωτοδικών – μέλος ΔΣ ΕνΔΕ και η Ελευθερία Κώνστα Εφέτης – μέλος ΔΣ ΕνΔΕ

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr