Έλενα Κουτσουλέλου: Οικογενειακά δικαστήρια και διαμεσολάβηση

Είναι σε όλους γνωστό ότι ακόμα στην Ελλάδα δεν έχουν συσταθεί τα Οικογενειακά Δικαστήρια ή έστω Ειδικά Τμήματα Οικογενειακών Υποθέσεων παρόλο που εδώ και πολλά χρόνια υφίστανται και λειτουργούν σε όλες τις προηγμένες χώρες, και όχι μόνον, και μάλιστα με μεγάλη επιτυχία και αποτελεσματικότητα.

Παρά μάλιστα και τις πρόσφατες μεταρρυθμίσεις του Οικογενειακού Δικαίου, το μεγάλο πρόβλημα παραμένει, αφού ούτε ο Ν. 4800/2021 προβλέπει την ίδρυσή τους, προβλέπει όμως πλέον την υποχρεωτική διαμεσολάβηση στις οικογενειακές υποθέσεις, θεωρώντας ότι το εν λόγω στάδιο θα αμβλύνει τυχόν διαφορές και θα οδηγήσει σε ουσιαστική επίλυση αυτών, με παράλληλη αποφόρτιση των υποθέσεων που εισάγονται στα ακροατήρια. Έτσι, οι διάδικοι πλέον καλούνται υποχρεωτικά σε μία διαδικασία που η πρακτική μέχρι σήμερα έχει αποδείξει -δυστυχώς βέβαια- ότι είναι ένα “στάδιο” που “απλώς” δεν μπορούν να αποφύγουν και επομένως η υποχρεωτικότητα της διαδικασίας στην ουσία της μεταφράζεται από τον απλό πολίτη ως προστάδιο απλώς για την ευθεία προσφυγή του στη Δικαιοσύνη, χωρίς τις περισσότερες φορές να έχει αναλογισθεί ότι ενδεχομένως θα μπορούσε να λύσει την διαφορά του στο στάδιο αυτό.

Και ενώ η υποχρεωτική διαμεσολάβηση θα μπορούσε να γινει ουσιαστική, προϋποθέτει όμως από την άλλη, και μεταξύ άλλων, οι διάδικοι κυρίως να έχουν ανοιχτούς ορίζοντες πνεύματος και οικονομική ευχέρεια, προαπαιτούμενα που τις περισσότερες φορές ελλείπουν από τις συνήθεις οικογενειακές διαφορές, με αποτέλεσμα το πρόβλημα να παραμένει, αφού οι διάδικοι που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν την υποχρεωτική διαμεσολάβηση για τους άνω λόγους, έρχονται και πάλι αντιμέτωποι με το μείζον θέμα που δεν είναι άλλο από την δικαστική πρακτική και την αντιμετώπιση στην πράξη της οικογενειακής τους υπόθεσης, των χρονοβόρων διαδικασιών, αλλά πάνω από όλα της έλλειψης σφαιρικής εικόνα του “φακέλου” τους από τους επιληφθέντες. Αυτό έχει συνέπεια την εμπλοκή τους σε έναν ατέρμονο αγώνα όχι μόνο συνεχούς απόδειξης των ισχυρισμών τους ενώπιον διαφορετικών Δικαστών αλλά και συνεχούς συγκέντρωσης στοιχείων από διάφορους, δημόσιους ή/και ιδιωτικούς, φορείς (κοινωνικούς λειτουργούς, παιδοψυχολόγους, ψυχολόγους, Εισαγγελείς Ανηλίκων, κλπ), αγώνας που αρκετές φορές δεν γίνεται με γνώμονα το συμφέρον του τέκνου, αλλά του ίδιου του διαδίκου.

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι εάν είχαν ιδρυθεί Οικογενειακά Δικαστήρια όλα τα παραπάνω θα ήταν πολύ πιο εύκολα, αλλά πάνω από όλα κυρίως πιο απλά. Ο διάδικος θα γνώριζε ότι η υπόθεσή του αντιμετωπίζεται σφαιρικά, θα γνώριζε ότι έχει δίπλα του επαγγελματίες στους οποίους μπορεί να αποτανθεί ανά πάσα στιγμή, θα γνώριζε ότι υπάρχει νομική και δικαστική συνέπεια στην αντιμετώπιση του συνόλου της υπόθεσής του, με γνώμονα πάντα το συμφέρον του τέκνου, και επομένως θα πίστευε πλέον και στην ταχεία απονομή της Δικαιοσύνης με αμεσότητα και αποτελεσματικότητα. Αλλά το πιο σημαντικό είναι ότι με τον τρόπο αυτό θα πίστευε -έστω και λίγο παραπάνω- και στην αποτελεσματικότητα του θεσμού της Διαμεσολάβησης, καθώς θα γνώριζε ότι, η υπόθεσή του θα οδηγηθεί σε εξειδικευμένο Δικαστήριο, στη διαδικασία του οποίου δεν θα χωρούν ιδιοτέλειες, συνεχείς αναβολές με παράλληλη έκδοση πληθώρας αποφάσεων από διάφορους Δικαστές, κλπ, αλλά θα επιληφθούν Δικαστές, οι οποίοι συνεπικουρούμενοι ταυτόχρονα από Εισαγγελικούς Λειτουργούς και εξειδικευμένους επαγγελματιές, με συνέπεια θα αναλάβουν την πλήρη εποπτεία της υπόθεσης και την δικαστική της πορεία απ’ αρχής μέχρι τέλους.

Είναι προφανές λοιπόν ότι η εισαγωγή της υποχρεωτικής διαμεσολάβησης στις οικογενειακές διαφορές δεν επέφερε μέχρι σήμερα δυστυχώς καμία ουσιαστική αλλαγή, αφού τίποτα δεν άλλαξε, το αντίθετο μάλιστα, αύξησε τον χρόνο των δικαστικών διαδικασιών και επιβάρυνε έτι περαιτέρω τους διαδίκους.

Η σύσταση επομένως των Οικογενειακών Δικαστηρίων είναι πλέον και στην Ελλάδα μονόδρομος, αναγκαία και απαραίτητη κυρίως:

Γιατί, με τον τρόπο που δικάζονται σήμερα οι οικογενειακές υποθέσεις δημιουργεί στους πολίτες την εντύπωση ότι η απονομή δικαιοσύνης δεν είναι άμεση και αποτελεσματική, αφού η οριστική διευθέτηση των προβλημάτων απαιτεί πολλές διαδικασίες και ανάλωση πολλού χρόνου.

Γιατί, οι διάδικοι υποχρεώνονται σε επανειλημμένες χρονοβόρες και δαπανηρές διαδικασίες για τη διευθέτηση του ίδιου ζητήματος.

Γιατί, ο δικαστής και οι ενδιαφερόμενοι αδυνατούν να έχουν μία σύντομη  και οριστική τακτοποίηση των προβλημάτων τους.

Γιατί, στις περισσότερες των περιπτώσεων, ο Δικαστής σχηματίζει δικανική πεποίθηση για πρόσωπα που δεν γνωρίζει κατ’ όψη, χωρίς μάλιστα να μπορεί να σχηματίζει αντίληψη του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς τους.

Γιατί, με τον τρόπο που δικάζονται σήμερα οι οικογενειακές υποθέσεις παράγονται, χωρίς λόγο, σφοδρές αντιδικίες, οι οποίες πολλές φορές έχουν αποτέλεσμα την ποινικοποίησή τους με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Γιατί, η πρόσφατα, με υποχρεωτικό χαρακτήρα, επιβολή της διαδικασίας της διαμεσολάβησης δεν απέφερε, όπως ήταν αναμενόμενο, ουσιαστικά αποτελέσματα στην επίλυση των οικογενειακών διαφορών και συνακόλουθα στον περιορισμό της δικαστικής αντιδικίας, δεδομένου ότι οι διάδικοι την αντιμετωπίζουν ως μία υποχρεωτική και μόνον διαδικασία για την εισαγωγή της υπόθεσης στο δικαστήριο και όχι ως μία ουσιαστική διαδικασία επίλυσης των διαφορών τους.

Γιατί, στις περισσότερες από τις υποθέσεις απαιτείται η συμμετοχή και ειδικευμένων επιστημόνων (ψυχολόγων, παιδοψυχολόγων, ψυχιάτρων, κοινωνικών λειτουργών, κλπ) που θα βοηθήσουν τον Δικαστή να αποκτήσει πλήρη και σφαιρική εικόνα όχι μόνον των συνθηκών, αλλά και των αναγκών και συμφερόντων των γονέων και των τέκνων.

Γιατί, στις οικονομικές διαφορές των εμπλεκομένων προσώπων στα πλαίσια της οικογενειακής αντιδικίας το συζητικό σύστημα δεν βοηθά στην απόκτηση πλήρους και ασφαλούς εικόνας της πραγματική οικονομικής δυνατότητάς τους, ιδίως στις υποθέσεις που αφορούν τη διατροφή ή τα αποκτήματα.

Γιατί, με τη σύσταση των Οικογενειακών Δικαστηρίων είναι βέβαιο ότι θα απονέμεται ουσιαστικά το δίκαιο και έτσι θα περιοριστούν όχι μόνον οι έντονες αντιδικίες, αλλά και οι καθυστερήσεις για την διευθέτηση των οικογενειακών υποθέσεων.

Γιατί, επομένως η σύσταση Οικογενειακών Δικαστηρίων είναι ο μόνος τρόπος να βρει η Οικογενειακή Διαμεσολάβηση πρόσφορο έδαφος, αποδοχή και ουσία.

* Έλενα Κουτσουλέλου, μέλος της εταιρείας Οικογενειακού Δικαίου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr