Ελένη Τροβά – 2021: H χρονιά που σκοτώσαμε (ευχαρίστως και πάλι) γυναίκες

Το 1963 που ήρθα στη ζωή  ο 30χρονος Πέρσης πιλότος της Περσικής Πολιτικής Αεροπορίας Ρεζά Αμπάζ Μυρτολούι σκότωσε την 30χρονη φίλη του Τζούλια Συρεγγέλα, κόρη γνωστού βιομήχανου της εποχής μετά από θυελλώδη σχέση πυροβολώντας την στο κεφάλι στην είσοδο του σπιτιού της στην οδό Κανάρη. Η δίκη που γίνεται τον Οκτώβριο του 1964  απασχόλησε ιδιαίτερα την κοινή γνώμη. Παρότι ο θύτης έχει αναφέρει σε φίλο του την πρόθεση να δολοφονήσει την Ιουλία αν αυτή δεν τον ακολουθήσει στην Τεχεράνη και πηγαίνει στο μοιραίο ραντεβού οπλισμένος, η υπερασπιστική γραμμή στο δικαστήριο βασίζεται στην επιβαρυμένη ψυχολογική του κατάσταση, και η ότι δολοφονία γίνεται «εν θερμώ» λόγω της έντονης συναισθηματικής του έξαρσης. Μάλιστα, την ημέρα της αγόρευσης του Αλέξανδρου Λυκουρέζου, στο ακροατήριο βρέθηκε και η Ζωή Λάσκαρη συνοδευόμενη από φίλες της. «Είχαμε πάει μια παρέα κοπέλες να ακούσουμε την αγόρευση του…», θα πει αργότερα σε συνέντευξη της η γνωστή ηθοποιός, συμπληρώνοντας: «Δεν πήγαμε βέβαια για τον Λυκουρέζο, ήμασταν απλώς υπέρ του Πέρση». Ο Μυρτολούι αθωώθηκε από το δικαστήριο. Του επιβλήθηκε 7μηνη φυλάκιση για παράνομη οπλοφορία, αλλά αφέθηκε αμέσως ελεύθερος καθώς είχε ήδη μείνει στη φυλακή 10 μήνες.Όταν ανακοινώθηκε η απόφαση, το ακροατήριο ξέσπασε σε χειροκροτήματα.

Μεγαλώνοντας και ενώ το φεμινιστικό κίνημα μετρούσε θεωρητικά συνεχείς κατακτήσεις διάβασα και άκουσα για πολλούς θανάτους γυναικών από τα χέρια των συντρόφων ή των εραστών τους. Οι περιγραφές των εγκλημάτων ήταν πάντα ελκυστικές και ραδιοτηλεοπτικές. Ηδονικές για το κοινό που με κάποιο τρόπο έβρισκε σημεία ταύτισης.Η «Στέλλα» φαίνεται να απολαμβάνει το φόνο της και ο Φούντας γίνεται ήρωας των ημερών.

Το 2021 έμελλε να είναι η χρονιά που, όπως φαίνεται, κάτι αλλάζει. 17 γυναίκες σκοτώθηκαν μέσα στο χρόνο από τα χέρια των συντρόφων τους. Η Guardian αναφέρθηκεστοφαινόμενοαναλυτικάγιατηχώραμας: A woman murdered every month: is this Greece’s moment of reckoning on femicide?Έτσιπολλά χρόνια μετά έφθασε η ώρα να μιλήσουμε στη χώρα μας και για το έγκλημα της γυναικοκτονίας.

Ο όρος γυναικοκτονία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά ως femicide απο τον JohCorry το 1801, ενώ στη νεότερη εποχή απο την DianaRussell,  το 1976. Ήταν, όμως, το 2001 όπου η Russell αναδιατύπωσε την έννοια του όρου αναφερόμενη στη δολοφονία γυναικών με μοναδικό αίτιο το ίδιο τους το φύλο. Η λέξη γυναικοκτονία έχει καταλάβει τα μέσα και ακούγεται από επίσημα χείλη.Στη Γαλλία φέτος τα θύματα ανάλογων εγκλημάτων ξεπέρασαν τα 100, το 2019 τις 150. Όμως η έννοια της γυναικοκτονίας δεν πέρασε στη νομοθεσία. Έφθασε μόνον ως το λεξικό Petit Robert.

Τα κείμενα έχουν καταστρωθεί και είναι σε ισχύ: η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας γνωστή και ως “Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης” την οποία έχει κυρώσει η Ελλάδα με το ν. 4531/2018, η Ελλάδα πρέπει να λάβει όλα τα αναγκαία νομοθετικά μέτρα προκειμένου να προστατέψει το δικαίωμα όλων, ιδιαίτερα των γυναικών να ζουν χωρίς βία τόσο στη δημόσια όσο και στην ιδιωτική σφαίρα.  Όμως και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήδη από το 2007 προτείνει τη χρήση του όρου ενώ το 2013 υιοθέτησε μία απόφαση που κάνει χρήση του. Ο όρος γυναικοκτονία δεν φιγουράρει στην εθνική μας νομοθεσία. Η Ελλάδα θεωρεί ότι αρκούν οι υφιστάμενες διατάξεις. Παρόλα αυτά ο διάλογος ξεκίνησε και ακούγονται διαφορετικές φωνές.

Η βία κατά των γυναικών έγινε θέση του Πάπα Φραγκίσκου χαρακτηρίζοντάς την πράξη σατανική. Ας μην ξεχνάμε την καταγωγή του: περίπου δέκα χώρες της λατινικής Αμερικής αναγνωρίζουν το έγκλημα με το όνομα γυναικοκτονία, όπως και η Ισπανία και η Ιταλία. Το φαινόμενο είναι έντονο τα τελευταία 30 χρόνια, από τη δεκαετία του 1990 στη Λατινική Αμερική, γενικότερα, και στο Μεξικό ειδικότερα, όπου ο αριθμός των δολοφονιών συνεχώς αυξάνεται. Το Μεξικό έως και σήμερα έχει το μεγαλύτερο αριθμό γυναικοκτονιών παγκοσμίως σε μία μόνο χώρα, με 470 δολοφονίες  για το 2019.Πολλές ερμηνείες επικεντρώνονται στο φαινόμενο και κάνουν λόγο για παγκοσμιοποίηση του εγκλήματος ή αντίστροφα για παγκοσμιοποίηση των δικαιωμάτων της γυναίκας. Φοβάμαι όμως ότι η ηδονική στάση του κοινού απέναντι στο φόνο μιας γυναίκας από τον εραστή της παραμένει ουσιαστική και δικαιώνει την πράξη, κάπως σαν τις κοπελίτσες που λάτρεψαν τον Πέρση πιλότο και το έγκλημά του το 1963.

Δεν ξέρω μα την αλήθεια τι είναι πιο παράξενο: η άνοδος του αριθμού των φόνων γυναικών ή η κοινωνική αποδοχή τους. Ίσως μάλιστα σε αυτή την αποδοχή να οφείλεται η απόρριψη της δις προταθείσας τροπολογίας Τσίπρα για την εισαγωγή του όρου γυναικοκτονία από τη ΝΔ. Ο εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Πλιώτας βέβαια σημείωσε σε πρόσφατη εγκύκλιό του ότι «παρά τη σχετική επάρκεια του νομικού μας πλαισίου, με την προσαρμογή του σε αυξημένης τυπικής ισχύος διεθνή κείμενα και την ουσιαστικοποίηση της παρεχόμενης προστασίας με την αναδιαμόρφωση των σχετικών ποινικών διατάξεων του νέου ΠΚ, διαπιστώνεται, δυστυχώς, έξαρση των εγκλημάτων ενδοοικογενειακής βίας, με ποικίλες, καινοφανείς και ποιοτικά μεταλλαγμένες μορφές εμφάνισής τους, κυρίως, όπως προαναφέρεται, σε βάρος των γυναικών.»

Αλλά αρκεί τάχα μια εγκύκλιος όταν το άγριο πλήθος καθηλωμένο από τον covidαπολαμβάνει σε καθημερινή βάση τον κάθε Μενούση, τον κάθε μπιρμπίλη και μεμέτ αγά να σφάζει την όμορφη εκάστοτε ποθητή του; Το πασίγνωστο δημοτικό τραγούδι του «Μενούση» άλλωστε τραγουδιέται και χορεύεται σε όλη την Ελλάδα, από την Ήπειρο ως τη Θράκη, από το Βόρειο Αιγαίο ως το Ιόνιο και από την Πελοπόννησο ως τη Θεσσαλία. Τραγούδι τόσο δημοφιλές, που καταγράφονται διαφορετικές παραλλαγές του ακόμη και από το ίδιο χωριό, ο «Μενούσης» τραγουδιέται σαν τραγούδι της τάβλας, τραγούδι του γάμου ακόμη και σαν νανούρισμα. Χορεύεται από άντρες και γυναίκες, σε αργούς και γρήγορους χορούς, ενέπνευσε διασκευές σε συνθέτες μη παραδοσιακής μουσικής Ο Μενούσης ένας αρχετυπικός γυναικοκτόνος είναι ήρωας. Και η σφαγμένη όμορφη χήνα του καλώς σκοτώθηκε γιατί έτσι είναι το ερωτικό πάθος.

Από την εποχή του Μενούση μέχρι την σημερινή που αποδέχεται κοινωνικά τη γυναικεία παρουσία, ακόμη και αν δεν συνίσταται σε κόρη, σύζυγο, αδελφή ή ερωμένη κάποιου μπιρμπίλη, η αντίληψη για το πάθος δεν άλλαξε και τόσο: ο φόνος αποτελεί εύλογη έκφραση ανδρικού πάθους και η γυναίκα οφείλει να πεθαίνει ευχαρίστως από το χέρι του καλού της. Και στο βάθος όπως το 1963 ακούγονται τα χειροκροτήματα του κοινού.

* Ελένη Τροβά, Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr