Ελένη Τροβά: Οι επόμενες εκλογές θα είναι ψηφιακές;

Της Ελένης Τροβά*

Παρά το γεγονός ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης προτείνει το e-voting[1] με δυναμισμό εδώ και χρόνια,η πλειοψηφία των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέωνεξέφρασε την αντίθεσή της με την διεξαγωγή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας σχετικά με τις αρχαιρεσίες της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων στο τέλος Μαΐου εκτιμώντας ότι είναι προτιμητέος ο ορισμός Προσωρινής Διοίκησης με τρόπο παραδοσιακό. Οι ηλεκτρονικές εθνικές εκλογές υπό την έννοια αυτή μοιάζουν απόμακρες.

Ο ΣΕΒ όμως δεν είχε την ίδια γνώμη, όπως και αρκετοί άλλοι φορείς.

Με τη βοήθεια της πανδημίας οι ηλεκτρονικές εκλογές έγιναν πραγματικότητα για μια σειρά φορέων δυνάμει του άρθ. 33 της ΠΝΠ όπως κυρώθηκε με το Ν 4683/2020 Κύρωση της από 20.3.2020 ΠΝΠ σχετ. με κορωνοϊό, ιατροί, ΕΣΥ, φάρμακα, ΕΚΑΒ[2], εκπαίδευση. Ο ΣΕΒ ήταν μεταξύ των φορέων αυτών.

Δεν είναι λοιπόν ολωσδιόλου τυχαίο ότι στη πρόσφατη ΓΣ του ΣΕΒ παρέστησαν αυτοπροσώπως ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Αλέξης Τσίπρας.

Είμαστε λοιπόν και στην Ελλάδα στο κατώφλι της ψηφιακής δημοκρατίας;

Οι επικείμενες πρυτανικές εκλογές φαίνεται πως ξεκινούν το θεσμικό αυτό διάλογο με τρόπο σοβαρό. Το άρθ. 70.2 του ν. 4692/2020 το προβλέπει ρητά. Δεν είναι πια η εξαιρετική διάταξη της ΠΝΠ αλλά μία απόφαση με θεσμικό προσανατολισμό. Δημοσιεύθηκε ήδη στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης (ΦΕΚ Τεύχος B’ 2481/22.06.2020[3]) η απόφαση που ορίζει τη διαδικασία ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για την ανάδειξη των μονομελών οργάνων των ακαδημαϊκών μονάδων Πρύτανη και των Αντιπρυτάνεων Α.Ε.Ι., καθώς και των Διευθυντών Κλινικών, Εργαστηρίων και Μουσείων που λειτουργούν στο πλαίσιο ακαδημαϊκών μονάδων των Α.Ε.Ι. Στο κείμενο ορίζεται ότι οι παραπάνω ψηφοφορίες θα διεξάγονται εφεξής μέσω του ειδικού πληροφοριακού συστήματος «Ψηφιακή Κάλπη ΖΕΥΣ».

Μετά από το Πανεπιστήμιο Πατρών, ακόμα 4 ιδρύματα ανακοίνωσαν ημερομηνίες εκλογών.Πρόκειται για το Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Αθήνας (23 Ιουλίου) το Ιόνιο Πανεπιστήμιο (21 Ιουλίου) το Χαροκόπειο (15 Ιουλίου) και το Πανεπιστήμιο Κρήτης (20 Ιουλίου). Επίσης στο Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης και σε άλλα ιδρύματα θα γίνουν εκλογές με την ίδια διαδικασία και για την ανάδειξη Προέδρων Τμημάτων και σχολών, όπως λχ της Ιατρικής, Οδοντιατρικής, Κτηνιατρικής στα μέσα Ιουλίου. Εκλογές προετοιμάζονται επίσης στο Πάντειο. Οι εκλογικές αυτές διαδικασίες θα φέρουν στην ψηφιακή κάλπη ένα μεγάλο μέρος συμπολιτών μας.

Όλα αυτά μας προσανατολίζουν προς την απάντηση ότι πιθανότατα οι επόμενες εθνικές εκλογές θα είναι ψηφιακές. Και όσοι πιστεύουμε στην χαρά της συμμετοχής και τη διεύρυνση της άμεσης δημοκρατίας έχουμε λόγους να χαιρόμαστε.

Αλλά ας κάνουμε μια γρήγορη στάση στο διεθνές στερέωμα πριν κάνουμε προβλέψεις για την Ελλάδα. Στις ΗΠΑ ο διάλογος έχει ξεκινήσει δυναμικά με αφορμή την επιστολική ψήφο σε συνδυασμό με τον Covid-19 εκφράζονται όμως σοβαρές επιφυλάξεις από πολιτικούς και ειδικούς. Όμως η αναβολή των εκλογών θεωρείται σοβαρό ενδεχόμενο και η ψηφιακή ψηφοφορία δεν επιλέγεται χωρίς δισταγμούς. Εκτιμάται από πολλούς ότι οι ΗΠΑ δεν διαθέτουν σύστημα που να διασφαλίζει την απρόσκοπτη λειτουργία της δημοκρατικής διαδικασίας κατά τη διάρκεια εθνικών καταστάσεων έκτακτης ανάγκης – παρότι θα έπρεπε.Στις ΗΠΑ όμως ακόμη και η επιστολική ψήφος δημιουργεί προβληματισμούς. Ο Αμερικανός υπουργός Δικαιοσύνης Ουίλιαμ Μπαρ δήλωσε πρόσφατα ότι η επιστολική ψήφος πιθανόν να ανοίξει «τις στρόφιγγες» της νοθείας, απηχώντας τους ισχυρισμούς του Ντόναλντ Τραμπ που προκαλούν ανησυχία στους Δημοκρατικούς.

Ούτε όμως οι πρόσφατες γαλλικές εκλογές συνηγορούν υπέρ του e-voting.

Από την άλλη μεριά ορισμένες χώρες όπως η Εσθονία έχουν χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά την ηλεκτρονική τεχνολογία στις εκλογέςαπό το 2005.

Η απάντηση μεσομακροπρόθεσμα λοιπόν είναι ότι οι ηλεκτρονικές εκλογές είναι ζήτημα χρόνου και πως το ποτάμι δεν γυρίζει πίσω. Με καθυστέρηση μεν και με νομολογιακές αναταράξεις ιδίως από τη Γερμανία και την κρίση ότι το σύστημα NEDAP δεν ήταν σύμφωνο με το Σύνταγμά τους, είναι πραγματικά θέμα χρόνου η καθιέρωση των ψηφιακών εκλογών. Βέβαια σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η αποτελεσματική και ουσιαστική συμμετοχή των ατόμων στις εφαρμογές της ηλεκτρονικής δημοκρατίας απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό των συστημάτων, ιδιαίτερα σε ότι αφορά την προσβασιμότητα και τη φιλικότητα προς το χρήστη (OECD, 2003).Οι φωνές τις διεθνούς λογικής προτείνουν τη σταδιακή επέκταση της ηλεκτρονικής δημοκρατίας. Αλλά δεν το αποκλείουν. Η Ευρώπη την αγκαλιάζει αλλά με σκεπτικισμό και προσοχή[4].

Οι επικείμενες εκλογές στη χώρα μας λοιπόν θα είναι ηλεκτρονικές;

Η Ελλάδα θα πρόσφερε ένα όμορφο παράδειγμα μιας μικρής χώρας που το τόλμησε με το άλλοθι της πανδημίας. Η ιστορία της έχει χωνέψει άλλωστε πολλές αμφισβητήσεις βίας και νοθείας χωρίς σημαντικές συνέπειες στο παρελθόν.

Το Σύνταγμα δεν φαίνεται να εμποδίζει τη διεξαγωγή ηλεκτρονικών εκλογών εφόσον τηρούνται οι βασικές αρχές που αυτό θεσπίζει για την εκλογική διαδικασίααρκεί δηλαδή να συνοδεύεται από μία σειρά ρυθμίσεων,που θα εγγυώνται την τήρηση των αρχών που διέπουν την ψήφο και την ψηφοφορία.

Οι πολίτες όπως είδαμε από τα δύο παραπάνω παραδείγματα διχάζονται. Αλλά πόση αντοχή θα έχουν οι ενιστάμενοι οι οποίοι ήδη κινούν το χρήμα ηλεκτρονικά χωρίς μεγάλους φόβους;

Είναι το e-bankingλιγότερο επικίνδυνο από το e-voting; Όμως η πολιτική βούληση για προαγωγή του θεσμού της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας φαίνεται να είναι εργώδης. Και μη μου πείτε πώς θα ψηφίσει η γιαγιάκα; Διότι θα σας θυμίσω το ψηφοδέλτιο στη βρακοζόνα αφενός που κάθε δικαστικός αντιπρόσωπος έχει αντιμετωπίσει αλλά και τη Θεοπούλα που μας δίδαξε τηλεοπτικά να υπολογίζουμε τις γιαγιάδες μας ως πρωτοπόρες.Αυτοί που θα πρέπει να ανησυχούν περισσότερο είναι οι προσβλέποντες στην αποχή.

Αν η δημοκρατία μας βασίζεται στους απόντες της εκλογικής αποχής το ρίσκο της ηλεκτρονικής δημοκρατία είναι προφανές! Και αν αρκετοί από τους απόντες τολμήσουν και ψηφίσουν;

* Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής

[1]Δυο είναι ταθεμελιώδη στοιχεία που συνθέτουν την ιδιαίτερη φύση της ηλεκτρονικής ψήφουκαι την διαφοροποιούν σε μεγάλο βαθμό από τα υπάρχοντα συστήματα της εκλογικής διαδικασίας :α) Η δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος από απόσταση, χωρίς την αυτοπρόσωπη επομένως παρουσία του ψηφοφόρου στο εκλογικότμήμα,β) Η χρήση υπολογιστικού συστήματος και κατά συνέπειααυτοματοποιημένων μεθόδων, για την οργάνωση και διεξαγωγή της όλης εκλογικής διαδικασίας.

[2]Άρθρο τριακοστό τρίτο Δυνατότητα τηλεδιάσκεψης

1. Στο άρθρο 4 του ν. 4622/2019 (Α` 133) η παράγραφος 8 αναριθμείται ως παρ. 9 και προστίθεται παράγραφος 8 ως εξής:

«3. Η λήψη των αποφάσεων των διοικητικών συμβουλίων των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου μπορεί να λαμβάνει χώρα και με τηλεδιάσκεψη για όλα ή για κάποια από τα μέλη τους, με κάθε πρόσφορο τηλεπικοινωνιακό μέσο, καθώς και δια περιφοράς. Σε όλες τις ανωτέρω περιπτώσεις, οι υπογραφές των μελών του συλλογικού οργάνου μπορούν να αντικαθίστανται με ανταλλαγή μηνυμάτων μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (email) ή άλλα ηλεκτρονικά μέσα. Η παρούσα ισχύει έως τις 30 Ιουνίου 2020».

***Η παρ.3 προστέθηκε με το άρθρο τεσσαρακοστό δεύτερο της από 30.3.2020 Π.Ν.Π.,ΦΕΚ Α 75/30.3.2020.

[3]Διαδικασία ηλεκτρονικής ψηφοφορίας για την ανάδειξη του Πρύτανη και των Αντιπρυτάνεων των Α.Ε.Ι., των μονομελών οργάνων των ακαδημαϊκών μονάδων των Α.Ε.Ι., καθώς και των Διευθυντών Κλινικών, Εργαστηρίων και Μουσείων που λειτουργούν στο πλαίσιο ακαδημαϊκών μονάδων των Α.Ε.Ι

[4]POTENTIAL AND CHALLENGES OF

E-VOTING IN THE EUROPEAN UNION

PE 556.9482016

Prof. Dr. Alexander H. TrechselIn collaboration with: Dr. VasylKucherenko, Frederico Silva΄΄European Union Democracy Observatory (EUDO)European University Institute, Firenze, Italyand Prof. Dr. Urs Gasser xUpery Ltd., Zurich, Switzerland

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr