Ελένη Τροβά: Πρέπει το ΔΕΕ να πάψει να ονομάζεται δικαστήριο;

Έξαλλος ο Τούρκος ηγέτης Ερντογάν με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέφερε στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στην Κωνσταντινούπολη ότι: «Το Δικαστήριο πρέπει να αλλάξει όνομα. Αυτό το θέμα δεν έχει καμία σχέση, ούτε κοντινή ούτε μακρινή, με ένα δικαστήριο».

Τι ήταν αυτό που προκάλεσε τη συγκεκριμένη δήλωση όμως; Στις 15 Ιουλίου, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την απόφαση τμήματος μείζονος συνθέσεως C- 804/18 και C- 341/19 αποφάνθηκε ερμηνεύοντας την οδηγία 2000/78/ΕΚ πως η απαγόρευση της μαντίλας μπορεί να δικαιολογηθεί «από την ανάγκη για τον εργοδότη να προβάλει μια εικόνα ουδετερότητας στους πελάτες ή να αποφύγει τις κοινωνικές συγκρούσεις». Ας σημειωθεί ότι Γενικός Εισαγγελέας στην υπόθεση ήταν ο Αθανάσιος Ράντος η γνώμη του οποίου της 25/2/2021 μέλλει να σχολιασθούν από τη διεθνή θεωρία και νομολογία εκτενώς, όπως και η εκδοθείσα απόφαση ενώ SHADOW OPINION δημοσίευσε και η ELEANOR SHARPSTON QC. Με βεβαιότητα μπορεί να πει κανείς όμως ότι το ζήτημα που πυροδότησε τη δήλωση Ερντογάν δεν ήταν διάσταση των απόψεών του με τη νομολογία.

Ειδικότερα η υπόθεση αφορούσε απόφαση με την οποία κρίθηκε ότι η απαγόρευση να φέρουν οι εργαζόμενοι στον χώρο εργασίας οιοδήποτε εμφανές σύμβολο εκδήλωσης πολιτικών, φιλοσοφικών ή θρησκευτικών πεποιθήσεων μπορεί να δικαιολογηθεί από την ανάγκη του εργοδότη να παρουσιάζει ουδέτερη εικόνα έναντι των πελατών ή να προλαμβάνει τις κοινωνικές αντιπαραθέσεις. Εντούτοις, η δικαιολόγηση αυτή πρέπει να ανταποκρίνεται σε πραγματική ανάγκη του εργοδότη και, στο πλαίσιο του συμβιβασμού των επίμαχων δικαιωμάτων και συμφερόντων, τα εθνικά δικαστήρια μπορούν να λαμβάνουν υπόψη το ιδιαίτερο πλαίσιο κάθε κράτους μέλους και ιδίως τις ευνοϊκότερες εθνικές διατάξεις όσον αφορά την προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας. Πρόκειται για άλλη μία υπόθεση που αφορά στην ισλαμική μαντήλα, το hijab.

Δεν πέρασε πολύς καιρός μετά από ανάλογη εκδήλωση οργής κατά το Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Καθώς ανάλογες δηλώσεις δεν έγιναν από θρησκευτικούς ηγέτες τι σημαίνει τάχα να διενεργούνται από τον Ερντογάν που δεν είναι θρησκευτικός ηγέτης;

Τι σημαίνει τάχα όταν ένας πολιτικός ηγέτης στρέφεται ευθέως κατά δικαστηρίων;

Προχωράμε σε μια σειρά υποθέσεων λαμβάνοντας υπόψη και το σύγχρονο ρόλο των επικοινωνιολόγων που ελέγχουν τον πολιτικό λόγο:

1.  Ότι διαφωνεί με το περιεχόμενο των κρίσεων των δικαστηρίων και δεν διστάζει να το δηλώσει έστω και χωρίς αρμοδιότητα ή δικονομική εμπλοκή. Ότι όμως δεν διαφωνεί ως νομικός σχολιαστής αλλά ως κάποιου είδους διάδικος με έντονο ενδιαφέρον για την έκβαση της υπόθεσης. Ο Ερντογάν δεν ήταν διάδικος στις υποθέσεις αυτές. Συνομολογεί τάχα ότι τις στήριξε και τις οργάνωσε πολιτικά; Ότι πάντως η Ένωση και το Δικαστήριό της έθιξαν τις αντιλήψεις του για τη θρησκευτική ελευθερία και τις εκδηλώσεις της προς τα έξω με σύμβολα προσωπικά.

2. Ότι εκπροσωπεί συνολικά κάθε ενδιαφερόμενο για το νόημα της μαντήλας και ότι δηλώνει εξ ονόματός του τις συνέπειες της θλίψης τους, δηλαδή την αμφισβήτηση του οικοδομήματος της Ένωσης. Δεν είναι δα και απλό να εκφράζεις το μουσουλμάνο πολίτη της Ένωσης χωρίς να είναι δα και Τούρκος έκαστος εξ αυτών!

3. Ότι εκτός από θρησκευτικό το θέμα της μαντήλας είναι πολιτικό και δεν ενδιαφέρεται ο ίδιος για το πολιτικό κόστος δηλώσεων που τον φέρνουν απέναντι στο ευρωπαϊκό οικοδόμημα τόσο της Ένωσης όσο και των κρατών μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης στα οποία η Τουρκία συμπεριλαμβάνεται. Η τοποθέτηση κατά του ΔΕΕ ως κορυφή του οικοδομήματος της Ένωσης σημαίνει συνολική της αμφισβήτηση. Και εξ ονόματος ενός ζητήματος θρησκευτικής φύσης που δεν αφορά ευθέως στην Ένωση δράττεται της ευκαιρίας να αναδείξει το μείζον θέμα της θρησκευτικής της ταυτότητας. Δεν ενδιαφέρεται τάχα γιατί έχει ξοφλήσει πολιτικά ή γιατί μέσω αυτού του θέματος αναζητά νέο ρόλο καθιστάμενος το αντίθετο του Κεμάλ Ατατούρκ;

4. Ότι έχει αυτόνομη ίδια κρίση περί του τι εστί δικαιοσύνη και δικαστήριο. Τούτο ιδίως δεδομένης της μουσουλμανικής παράδοσης δεν είναι αμελητέο. Όταν δεν είσαι δικαστήριο όπως δηλώνει για το ΔΕΕ ο Ερντογάνάλλωστε οι αποφάσεις σου δεν έχουν λόγο να εφαρμόζονται.

5. Ότι ωθεί τους μουσουλμάνους που εκτιμά ότι εκπροσωπεί να αγνοήσουν της απόφαση του ΔΕΕ και να πράξουν άλλως. Και τούτο ιδίως έχει σημασία αν διαπιστώσει κανείς πόσες υποθέσεις φθάνουν σε ανώτατα δικαστήρια με ανάλογη θεματική. Η μαντήλα απασχολεί τα δικαστήρια των κρατών μελών της Ένωσης με τρόπο εντυπωσιακό αν σκεφθεί μάλιστα κανείς το κόστος προσφυγής στη δικαιοσύνη.

6. Ότι απειλεί τις πολιτικές ηγεσίες των κρατών μελών και των οργάνων της Ένωσης με την ισχύ των τούρκων ψηφοφόρων που ελέγχει αλλά ακόμη περισσότερο με την ισχύ του ισλάμ και των μουσουλμάνων πολιτών της Ένωσης. Συμπεριφέρεται ως εκπρόσωπος κάθε μαντήλας και κάθε φαντασιακού ενδιαφερόμενου ως προς το ζήτημα. Hσυγκεκριμένη υπόθεση άλλωστε αφορούσε προδικαστικό ερώτημα γερμανικού δικαστηρίου, του Ομοσπονδιακού Δικαστηρίου Εργατικών Διαφορών και του Δικαστηρίου εργατικών διαφορών του Αμβούργου. Και έκρινε την γνωστή στους νομικούς γερμανική θεωρία της ουδετερότητας.

7. Ότι αυτονομείται απέναντι στην Ένωση ο ίδιος προσωπικά και υψώνει ανάστημα! Γνωστό είναι ότι το μέγεθός σου κρίνεται από το μέγεθος του εχθρού σου άλλωστε.

Θα μπορούσε κανείς να κάνει και άλλες υποθέσεις. Όμως όταν ένας πολιτικός ηγέτης παραμονές μεγάλης θρησκευτικής γιορτής των μουσουλμάνων δηλώνει ότι ένα δικαστήριο οφείλει να μην λέγεται δικαστήριο εφεξής επιδιώκει μία ρήξη μεγάλου βεληνεκούς και σημαντικού συμβολισμού. Άλλωστε ο Ερντογάν ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για το Ισλάμ στο διεθνή χώρο όπως και για την πολιτική των ΗΠΑ μέχρι πρόσφατα. Η απόφαση του ΔΕΕ της 15ης Ιουλίου του 2021 πέτυχε το σκοπό της ως προς τους Ερντογάν με έναν τρόπο λοιπόν έστω και αν εκείνος δεν ήταν διάδικος: τον έφερε σε θέση άμεσα ενδιαφερόμενου για τη μαντήλα που πάντως ο ίδιος δεν ενδύεται.

Προσωπικά δεν συμφωνώ με τις αποφάσεις για τις μαντήλες των ευρωπαϊκών δικαστηρίων και των εθνικών δικαστηρίων που την απαγορεύουν με το ένα ή το άλλο πρόσχημα. Ο πλουραλισμός που η Ευρώπη ευαγγελίζεται εκτιμώ ότι αντέχει και τη μαντήλα και τις κλειτοριδεκτομές και πολλά άλλα διαφορετικά ήθη και ενδύματα από τα συνήθη του χώρου της Ένωσης. Όμως η οργή Ερντογάν κατά του ΔΕΕ καθιστά σαφές ότι μια μάχη έχει ξεκινήσει με χαρτιά μια μάχη που δεν αφορά στη μαντήλα αλλά στο ίδιο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, το οποίο με βαρυσήμαντο θράσος ο Ερντογάν αμφισβητεί δημόσια και πλέον απροκάλυπτα. Ας το αναλογιστούν οι ευρωπαίοι ηγέτες που παρέβλεψαν τη λειτουργία της Αγίας Σοφίας ως τζαμί και άλλες ανάλογου συμβολισμού πολιτικές ενέργειες.

Ελένη Τροβά – Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr