Ευάγγελος Στεργιούλης: Παραβατικότητα Αστυνομικών

Όταν ο Καποδίστριας το 1828 ίδρυσε την Πολιταρχεία, το πρώτο αστυνομικό σώμα της απελευθερωμένης Ελλάδας, ανέθεσε στον τότε υπουργό στρατιωτικών Βλαχόπουλο, την εξεύρεση του κατάλληλου προσωπικού για την στελέχωση του, επισημαίνοντας ότι «η δυσχέρεια δεν είναι εν τη δημιουργία ενός αστυνομικού σώματος, αλλά εις τας αντιλήψεις του λαού ότι η αστυνομία δεν είναι δύναμις εχθρική προς τα συμφέροντα του, αλλά μία αρχή προστατευτική των συμφερόντων όλων των πολιτών». Από τότε μέχρι και σήμερα, η επισήμανση του πρώτου κυβερνήτη του ελληνικού κράτους παραμένει επίκαιρη, διότι το μείζον ζητούμενο για ένα αστυνομικό σώμα σε μία ευνομούμενη πολιτεία, είναι το επίπεδο της κοινωνικής του αποδοχής.

Με δεδομένο, λοιπόν, ότι η αστυνομία αποτελεί το θεσμό της οργανωμένης πολιτείας με κύρια αποστολή την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και τη διασφάλιση της έννομης τάξης, η αστυνομική παραβατικότητα, όταν εκδηλώνεται, επιδρά καταλυτικά στο συλλογικό αίσθημα ασφάλειας των πολιτών και η κοινωνική αποδοχή του αστυνομικού σώματος τίθεται σε αμφισβήτηση.

Το φαινόμενο της παραβατικότητας των αστυνομικών στο δυτικό κόσμο και κυρίως η εμπλοκή τους στην τέλεση σοβαρών μορφών εγκληματικότητας, όπως η διακίνηση ναρκωτικών, η εμπορία ανθρώπων, η διευκόλυνση της παράνομης μετανάστευσης, εμφανίζεται έντονα από τα μέσα της δεκαετίας του 90 και εντεύθεν, όταν τα δίκτυα του οργανωμένου εγκλήματος επεκτείνονται σταδιακά ανά τον κόσμο, εκμεταλλευόμενα τις ευκαιρίες που απορρέουν από την παγκοσμιοποίηση και την αλματώδη πρόοδο της τεχνολογίας.

Στις μέρες μας, η αστυνομική παραβατικότητα αποτελεί κύριο αντικείμενο της αστυνομικής επιστήμης και εξετάζεται στο ευρύτερο πλαίσιο της αστυνομικής διαφθοράς, για την οποία παρότι δεν υφίσταται κοινά αποδεκτός ορισμός, οι κοινωνιολογικές και εγκληματολογικές έρευνες συγκλίνουν στο γεγονός ότι πρόκειται για κάθε πράξη ή παράλειψη του αστυνομικού προσωπικού, με απώτερο σκοπό την αποκόμιση υλικού ή άλλου οφέλους που σχετίζεται, άμεσα ή έμμεσα, με την αστυνομική ιδιότητα ή τα αστυνομικά καθήκοντα.

Από κοινωνιολογικής πλευράς, η αστυνομική παραβατικότητα ερμηνεύεται στο πλαίσιο των και εκάστοτε κοινωνικών, πολιτικών και οικονομικών συνθηκών, αλλά και των  στάσεων, αντιλήψεων και αξιών που διαχέονται και επικρατούν σε μία κοινωνία, επηρεάζοντας το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο, μέρος του οποίου αποτελεί και το αστυνομικό προσωπικό. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση ουδόλως μπορεί να δικαιολογήσει την οποιαδήποτε παραβατική συμπεριφορά αστυνομικών.

Τούτων δοθέντων, λοιπόν,  οι σύγχρονες ευρωπαϊκές αστυνομίες έχουν αντιληφθεί πλήρως τη σημασία και τη σπουδαιότητα της ηθικής ακεραιότητας του αστυνομικού προσωπικού για την εκτέλεση των αστυνομικών καθηκόντων και, ως εκ τούτου, οι προσπάθειές τους επικεντρώνονται στα κριτήρια της επιλογής των υποψηφίων αστυνομικών, εν συνέχεια στην άρτια και επιστημονική εκπαίδευση τους και, τέλος, στην σύσταση εσωτερικών μηχανισμών αυτοκάθαρσης των αστυνομικών σωμάτων.

Η Ελληνική Αστυνομία έχει κάνει σημαντικά βήματα για την εξάλειψη της αστυνομικής παραβατικότητας και εν γένει της αστυνομικής διαφθοράς με τη σύσταση της υπηρεσίας εσωτερικών υποθέσεων από τις αρχές του 2000, την αναμόρφωση του νομικού πλαισίου,  την επιλογή των υποψηφίων αστυνομικών μέσω των πανελληνίων εξετάσεων συμπεριλαμβανομένων και των αναγκαίων ψυχολογικών δοκιμασιών, ωστόσο απομένουν να γίνουν πολλές και σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο αστυνομικό εκπαιδευτικό σύστημα, με έμφαση στον τομέα της δια βίου μάθησης.

Και τούτο διότι,  η εξάλειψη της αστυνομικής παραβατικότητας είναι πρωτίστως θέμα αστυνομικής παιδείας και μιας ευρύτερης αστυνομικής κουλτούρας, η οποία διαμορφώνεται μέσα από ένα άρτιο και επιστημονικά ολοκληρωμένο αστυνομικό εκπαιδευτικό σύστημα και πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα μιας οργανωμένης πολιτείας. Διότι τα κρούσματα αστυνομικής παραβατικότητας, έστω και αν είναι μεμονωμένα, διαβρώνουν τη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ κοινωνίας και αστυνομίας, με αποτέλεσμα να καταβαραθρώνεται η κοινωνική αποδοχή του αστυνομικού σώματος που αποτελεί τη βασική προϋπόθεση για την επιτυχία του αστυνομικού έργου.-

*Ο Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και Υποστράτηγος ε.α. της Ελληνικής Αστυνομίας. Διετέλεσε προϊστάμενος των εθνικών υπηρεσιών Interpol και Europol, καθώς και υπεύθυνος εξωτερικών και δημοσίων σχέσεων της Ευρωπαϊκής Αστυνομίας στη Χάγη. Έχει διδάξει στις Ακαδημίες της Κυπριακής και Ελληνικής Αστυνομίας, καθώς και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr