Γιάννης Καϊντάσης – Σοφία Τράμπα: Βιτριόλι – από την βιομηχανική επανάσταση, στις “όξινες επιθέσεις”…

Των Γιάννη Καϊντάση , Σοφίας Τράμπα*

Το “βιτριόλι”, εισήχθη στην ιατροδικαστική στις χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου, τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Η αιτία δεν είναι άλλη από το γεγονός ότι η Αγγλία και η Σκωτία εκείνης της περιόδου, ήταν η πλέον ταχέως βιομηχανοποιημένη κοινωνία και το θειϊκό οξύ έγινε μια σχετικά πανταχού παρούσα ουσία, επειδή είχε μεγάλη ποικιλία χρήσεων στην γεωργία, τη βιομηχανία και τη μεταποίηση. Χρησιμοποιούνταν ως πρώτη βασική ύλη στη βαφή, την εκτύπωση βαμβακιού, την λεύκανση, την κατασκευή, την παραγωγή σαπουνιού, γυαλιού και χαρτιού. Επιπλέον, με την αραίωσή της απέκτησε οικιακή χρήση, ιδίως για την σπιτική καθαριότητα, πωλούμενη σε ειδικά χάλκικα δοχεία.

Το θειϊκό οξύ, μπορούσε να αγοραστεί σε οποιοδήποτε φαρμακείο ή παντοπωλείο της εποχής και ήταν ιδιαίτερα φθηνό.

Ο μέσος Βρετανός, εκτίμησε τις ιδιότητές του, στην πρόκληση διάβρωσης. Για τον λόγο αυτόν και χρησιμοποιήθηκε ως μέσο για μια σειρά από ενέργειες, που ξεκινάνε από την απλή καταστροφή ρούχων, έως την παραμόρφωση και την αναπηρία, αλλά ακόμη και τον θάνατο.

Οι ιατροδικαστές της εποχής συνήθως εντόπιζαν τα ίχνη του θεϊκού οξέως από τους λεκέδες στα ρούχα ή με παρουσία βιτριόλης στον εμετό ή στο στομάχι. Το 1860 το θειϊκόοφύ ήταν η πέμπτη πιο κοινή ουσία που βρέθηκε σε θανάτους από δηλητηρίαση. Παρόλα αυτά, δεν προτιμούνταν ιδιαίτερα σε αυτοκτονίες, λόγω της γεύσης και των ιδιαίτερα επώδυνων αποτελεσμάτων, όμως χρησιμοποιούνταν σε μεγάλο βαθμό για την θανάτωση βρεφών και παιδιών, κυρίως από τους γονείς τους.

Το “βιτριόλι” ως αποτέλεσμα της βιομηχανικής επανάστασης, χρησιμοποιήθηκε και στους κοινωνικούς αγώνες, κυρίως ως όπλο των απεργών (ή εξεγερμένων) κατά της Αστυνομίας και του Στρατού, που κατέστειλαν τους αγώνες. Αυτό ήταν και η αιτία, έπειτα από μια μακροχρόνια ποινική διεργασία, σχετικά με την διερεύνηση αν η επίθεση με βιτριόλι πρέπει να αξιολογηθεί ως “τραύμα” ή “έγκαυμα”, που αποφασίστηκε η αντιμετώπισή του ως κακούργημα.

Με την εξέλιξη της βιομηχανίας και του αστικού τρόπου ζωής, η ρίψη του υδροχλωρικού, θειικού ή νιτρικού οξέως (τα οποία ταυτίστηκαν με τον όρο “βιτριόλι”), έγινε το όπλο των φτωχών και στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, αλλά και τις ΗΠΑ. Η κουλτούρα της κακοποίησης (σχεδόν πάντοτε, η χρήση του σκοπό έχει την κακοποίηση του θύματος και όχι τον θάνατό του), ταυτίστηκε με ένα εύκολα προσβάσιμο υλικό, το οποίο άνετα μπορούν να χρησιμοποιήσουν άνδρες και γυναίκες και πολλές φορές μπορεί να χαρακτηριστεί και ως μέσο άρσης σωματικών ανισοτήτων. Ένα μαχαίρι ή ένα όπλο, πολλές φορές είναι δύσκολο να χρησιμοποιηθεί από μια γυναίκα κατά ενός χειροδύναμου άνδρα. Συνήθως ακόμη και μετά από ένα μαχαίρωμα ή έναν πυροβολισμό, το θύμα μπορεί να καταβάλλει τον θύτη, ενώ το καυστικό “βιτριόλι”, έχει άμεση αντίδραση και ουσιαστικά αίρει κάθε πιθανή αντίδραση.

Πέραν των άλλων, το βιτριόλι δεν έχει συνδυαστεί με την ανθρωποκτονία, στην συνείδηση του δράστη. Αυτό είναι και ένα θέμα που δημιουργεί και σύγχυση στο κοινό που αντιμετωπίζει το έγκλημα αυτό. Για τον θύτη, οι ηθικές αναστολές που μπορεί να έχει περιορίζονται στην ανθρωποκτονία. Δεν είναι ο σκοπός του σε τέτοιον βαθμό να κάνει ένα έγκλημα φόνου, αλλά να προχωρήσει σε μια ενέργεια που θα παραδειγματίσει, θα στιγματίσει το θύμα, χωρίς όμως να το σκοτώσει. Στην Ελλάδα (και τις ευρωπαϊκές Μεσογειακές χώρες) τις περασμένες δεκαετίες, όπου τα εγκλήματα τιμής από τις “βιτριολίστρες” που έριχναν βιτριόλι στους “εραστές” που τους εξαπάτησαν, σκοπό είχαν την σεξουαλική απενεργοποίησή τους: ήθελαν να τους πονέσουν, αλλά να τους κάνουν και απωθητικούς σωματικά στις άλλες γυναίκες, με τη μόνιμη παραμόρφωσή τους. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι η εντύπωση περί μη θανάτωσης είναι ορθή. Ένα μεγάλο ποσοστό θυμάτων αποβιώνει, είτε από το σοκ, είτε από επιπλοκές.

Ως κοινωνικό φαινόμενο, η “ρίψη βιτριολιού” είχε αντίστροφη πορεία σε σχέση με την βελτίωση της οικονομικής αυτοδυναμίας των γυναικών. Όσο οι γυναίκες αποκτούσαν οικονομική αυτοδυναμία, οι αιτίες που είχαν να κάνουν με τις “επιθέσεις οξέως” δεν φαίνεται να έχουν πλέον λόγο ύπαρξης. Παρόλα αυτά τα φαινόμενα αυτά αυξήθηκαν σε περιοχές εκτός της Δύσης, όπως είναι η υποσαχάρια Αφρική, η ΝΑ Ασία, η Ινδική χερσόνησος (Ινδία, Πακιστάν, Μπαγκλαντές) και βέβαια η Λατινική Αμερική, εκεί που κατά κόρον καταπατούνται τα δικαιώματα των γυναικών. Εδώ “η όξινη βία” είναι μια καθημερινότητα…

Εδώ σε ποσοστό πάνω από 80% τα θύματα είναι οι γυναίκες. Και τα υψηλότερα ποσοστά είναι εγκλήματα πάθους, όπως απόρριψη πρότασης γάμου, ενδοοικογενειακή βία, περιουσιακές διαφορές και άρνηση σεξουαλικής προόδου. Υπάρχουν όμως και επιθέσεις κατά ανδρών, οι οποίες πολλές φορές δεν καταγράφονται: φυλετικές διαφορές, πόλεμοι μεταξύ συμμοριών, οικονομικές διαφορές, εγκλήματα μίσους κατά ομοφυλοφίλων κλπ.

Ακόμη και στον Δυτικό κόσμο, το “βιτριόλι” δεν έπαψε να είναι όπλο σαδιστικής βίας. Χρησιμοποιείται από συμμορίες, από εγκληματικές οργανώσεις και βέβαια από μεμονωμένους εγκληματίες. Η χρήση του, δεν σχετίζεται μόνο με την κακοποίηση του θύματος, αλλά με τον εκφοβισμό της κοινωνίας που το θύμα ζει και οι εγκληματίες δραστηριοποιούνται.

Οι επιθέσεις με οξύ είναι σκόπιμες πράξεις βίας στις οποίες οι δράστες ρίχνουν, ψεκάζουν ή χύνουν υδροχλωρικό, θειικό ή νιτρικό οξύ στα πρόσωπα και τα σώματα των θυμάτων. Η όξινη βία έχει καταστροφικέςεπιπτώσεις στην υγεία για τα θύματα. Τα βραχυπρόθεσμα αποτελέσματα περιλαμβάνουν τεράστιο πόνο και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα μπορεί να περιλαμβάνει τύφλωση και απώλεια των χαρακτηριστικών του προσώπου.Η οδύνη του θύματος, εκτός από την σωματική και ψυχολογική του κακοποίηση και στιγματισμό έχει και περαιτέρω επιπτώσεις στην οικογένειά του και στο ευρύτερο περιβάλλον του. Οι επιζώντες από επίθεση οξέος είναι συχνά ευάλωτοι στο στίγμα, τον αποκλεισμό και μια ζωή στέρησης. Μπορεί να προέρχονται από φτωχές κοινότητες και να μην έχουν τις οικονομικές δυνατότητες που απαιτούνται για χειρουργική επέμβαση και άλλες θεραπείες που απαιτούνται για την επίτευξη λειτουργικής και αισθητικής βελτίωσης μετά την αρχική επούλωση. Η οικογένεια συνήθως βρίσκεται σε κατάσταση σοκ μπροστά στη νέα πραγματικότητα, οι συγγενείς συνήθως επιδεικνύουν μια συμπαθητική συμπεριφορά, που σχετίζεται με την έλλειψη ψυχολογικής υποστήριξης απέναντι στον πόνο που αντιμετωπίζει το μέλος τους.

*Δικηγόροι ΜSc c. CRIMINOLOGY

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr