Γιάννης Καρούζος: Γραμματέας σε πολιτικό γραφείο δεν είναι και μισθωτός – Τι έκρινε η πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου

Κατ’ αρχάς, όταν οι συμβαλλόμενοι αποβλέπουν στην παροχή της συμφωνηθείσης εργασίας και στον μισθό, ανεξάρτητα από τον τρόπο πληρωμής του , ο εργαζόμενος υπόκειται σε νομική και προσωπική εξάρτηση από τον εργοδότη, που εκδηλώνεται με το δικαίωμα του τελευταίου να δίνει δεσμευτικές για τον εργαζόμενο εντολές και οδηγίες ως προς τον τόπο, τον τρόπο και τον χρόνο παροχής της εργασίας και να ασκεί εποπτεία και έλεγχο για την διαπίστωση της συμμόρφωσης του εργαζομένου προς αυτές. Η υποχρέωση, μάλιστα, του εργαζομένου να δέχεται τον έλεγχο του εργοδότη και να συμμορφώνεται προς τις οδηγίες του ως προς τον τρόπο παροχής της εργασίας αποτελεί το βασικό γνώρισμα της εξάρτησης αυτής, η οποία θα πρέπει να υπάρχει για να θεωρηθεί η εργασία ως εξαρτημένη (ΑΠ 602/2017, ΑΠ 1508/2010). Τέτοια σύμβαση εξαρτημένης εργασίας μπορεί να συναφθεί και μεταξύ συγγενών ή φίλων, αλλά σε κάθε συγκεκριμένη περίπτωση θα πρέπει να διαπιστώνεται ότι συντρέχουν οι όροι της σύμβασης αυτής, μεταξύ των οποίων και η νομική εξάρτηση του μισθωτού από τον εργοδότη (ΑΠ 180/2000).

Είναι δυνατόν να αποκλείεται η ύπαρξη σχέσης εξαρτημένης εργασίας, όταν η εργασία παρέχεται από ελευθεριότητα, όπως συμβαίνει στις περιπτώσεις παροχής εθελοντικής εργασίας χωρίς αντάλλαγμα για φιλανθρωπικούς ή άλλους λόγους, στην κατά παράκληση παροχή υπηρεσιών χωρίς αντάλλαγμα για εκπαιδευτικούς σκοπούς, στην περιστασιακή απασχόληση σε επιχείρηση φιλικού προσώπου χωρίς συγκεκριμένο ωράριο και συγκεκριμένα καθήκοντα, στο πλαίσιο της φιλικής σχέσης του απασχοληθέντος με τον επιχειρηματία, ακόμη και αν κατά καιρούς καταβάλλεται στον πρώτο αμοιβή για την εκτέλεση ορισμένων εξωτερικών εργασιών , με σ κ ο π ό την κάλυψη δ α π α ν ώ ν ή την οικονομική ενίσχυση αυτού, χάριν της φιλίας (ΑΠ 693/2013), στην οικειοθελή παροχή υπηρεσιών σε πολιτικό κόμμα ή σε πολιτευόμενο π ρ ό σ ω π ο για ιδεολογικούς λόγους ή λόγω γνωριμίας, στην οικειοθελή παροχή υπηρεσιών σε τρίτο χωρίς αμοιβή, αλλά με την προσδοκία (ως απώτερο κίνητρο) μιας (άτυπης) αντιπαροχής, όπως σύναψη μνηστείας ή γάμου, μελλοντική οικονομική εξασφάλιση, προσδοκία μελλοντικών παροχών από τρίτο (δημόσιο ή ιδιωτικό φορέα) στον ίδιο ή σε συγγενικό του πρόσωπο, κατόπιν αναμενομένων ως εκ της θέσης της ιδιότητάς του ενεργειών του προς ον η παροχή των εν λόγω υπηρεσιών προσώπου (σχετ. ΑΠ 418/1995, ΑΠ 1356/1992).

Στην εξεταζόμενη περίπτωση ασκήθηκε αγωγή κατά βουλευτού με αντικείμενο την καταβολή υπερωριών και δεδουλευμένων. Η ενάγουσα ισχυριζόταν ότι προσελήφθη ως γραμματέας και βοηθός σε πολιτικό γραφείο με αντικείμενο εργασιών την καταγραφή των ραντεβού, την καταγραφή σημειώσεων των προσωπικών συναντήσεων, διαχείριση τηλεφωνικού κέντρου κ.α. Από την άλλη, η αντίδικος πλευρά υποστήριξε τόσο στον πρώτο όσο και στον δεύτερο βαθμό ότι η ενάγουσα απασχολήθηκε αποκλειστικά και μόνο εθελοντικά στα πλαίσια των πολιτικών της πεποιθήσεων και της γενικότερης ιδεολογίας της, χωρίς συμφωνημένη αμοιβή και ως εκ τούτου δεν καταρτίστηκε μεταξύ τους σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Αν και το Εφετείο δέχθηκε την ύπαρξη σύμβασης εξαρτημένης εργασίας, ο Άρειος Πάγος εξαφάνισε την επίμαχη απόφαση λόγω αντιφατικής και ανεπαρκούς αιτιολογίας.

Ειδικότερα, κρίθηκε ότι το δικαστήριο της ουσίας, ενώ δέχθηκε απερίφραστα ότι η εναγομένη προσέλαβε και απασχόλησε την ενάγουσα και ήδη αναιρεσίβλητη με σύμβαση εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου αντί μηνιαίων αποδοχών που συμφωνήθηκαν μεταξύ τους, διέλαβε στην απόφασή του πραγματικά περιστατικά από τα οποία δεν καταδεικνύονται με σαφήνεια το είδος και η ποιότητα της δέσμευσης και της εξάρτησης της αναιρεσίβλητης εργαζόμενης από την αναιρεσείουσα -εργοδότρια ως προς τον τόπο, το χρόνο και τον τρόπο παροχής της εργασίας της, το δικαίωμα της αναιρεσείουσας να δίδει δεσμευτικές για την αναιρεσίβλητη οδηγίες και εντολές ως προς τις συνθήκες παροχής της εργασίας της και να ελέγχει τη συμμόρφωσή της προς τις οδηγίες αυτές, καθώς και η έκταση και ο βαθμός της αντίστοιχης υποχρέωσης της αναιρεσίβλητης.

Επιπλέον, ενώ η προσβαλλόμενη απόφαση δέχθηκε ότι η ενάγουσα και ήδη αναιρεσίβλητη «αναζήτησε εργασία διότι ήταν άνεργη και αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα» και ότι κατά τη διάρκεια της εργασίας της απασχολείτο στο πολιτικό γραφείο της εναγομένης και ήδη αναιρεσίβλητης «καθημερινά από Δευτέρα έως Παρασκευή 5 ώρες το π ρ ω ί και 3 το απόγευμα» στη συνέχεια δέχθηκε αντιφατικά ότι η αναιρεσίβλητη εργαζόταν (και) ως κομμώτρια κατ’ οίκον, χωρίς να διευκρινίζεται πώς και πότε συνέβαινε αυτό, ενώ παράλληλα δέχεται ότι αυτή λάμβανε επιδόματα από την Πρόνοια και τον ΟΑΕΔ.

Με τις παραπάνω σκέψεις, ο Άρειος Πάγος στην υπ’ αριθμ. 13/2022 απόφασή του δέχθηκε ότι μόνη η προσέλευση συγγενικού, φιλικού ή προσώπου του ευρύτερου κύκλου βουλευτή, καθώς και η αρωγή του στη λειτουργία του πολιτικού του γραφείου, χωρίς να διευκρινίζεται ο όγκος εργασίας, και δη στις περιόδους που δεν εμπίπτουν στο χρονικό διάστημα προκήρυξης εθνικών εκλογών, χωρίς να περιγράφεται η μεταξύ τους νομική εξάρτηση, χωρίς την καταγραφή περαιτέρω στοιχείων του διευθυντικού δικαιώματος, όπως η διατύπωση εντολών και οδηγιών, η επιτήρηση και ο συντονισμός των εργασιών, δεν συνεπάγονται και την ύπαρξη καταρτισθείσας σύμβασης εξαρτημένης εργασίας, καθώς είναι συνήθης η προσέλευση σε πολιτικό γραφείο συγγενών και πολιτικών φίλων στον ελεύθερο χρόνο τους και παροχής εκ μέρους τους εθελοντικής εργασίας, χωρίς αμοιβή, για την ενίσχυση της προεκλογικής προσπάθειας βουλευτή”.

* Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr