Γιώργος Κακαρνιάς: Έκτακτα μέτρα στις φυλακές και «νεοσωφρονισμός»

Του Γιώργου Κακαρνιά*

Η έξαρση των κρουσμάτων του κορονοϊού στα μέσα του περασμένου Μαρτίου έφερε, ως γνωστό, ειδικά έκτακτα μέτρα και εντός των καταστημάτων κράτησης, τα οποία μέτρα όμως δεν αντιμετώπιζαν το βασικό πρόβλημα που αποτελεί και την μεγαλύτερη πηγή κινδύνου, δηλαδή τον υπερπληθυσμό των κρατουμένων. Αν και οι φωνές που καλούσαν σε αποσυμφόρηση των φυλακών ήταν πολλές και διαφορετικών προελεύσεων, το υπουργείο ποτέ δεν εφάρμοσε το μέτρο, αν και – όπως άφηνε να διαρρεύσει στα ΜΜΕ – είχε έτοιμη την σχετική Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου.

Ο λόγος που δεν εφαρμόστηκε ήταν, σύμφωνα με επίσημες δηλώσεις, το ότι δεν υπήρξαν κρούσματα εντός των φυλακών. Μια ομολογία εντυπωσιακής κυνικότητας, αφού αν υπήρχαν κρούσματα πλέον θα ήταν πολύ αργά για να υπάρξει η οποιαδήποτε αποσυμφόρηση. Επιπλέον, η ομολογία αυτή ήλθε σε ευθεία αντίθεση με το σύνολο των μέτρων που έλαβε η κυβέρνηση σε όλους τους άλλους τομείς, τα οποία χαρακτηρίστηκαν προληπτικά. Η πρόληψη φαίνεται όμως ότι ισχύει για όλους, πλην των κρατουμένων.

Εν μέσω πανδημίας και αναστολής λειτουργίας δικαστηρίων και φυλακών, τα αρμόδια υπουργεία είχαν ήδη στρέψει το ενδιαφέρον προς μία άλλη κατεύθυνση. Ήδη, στο πλαίσιο της αποκλιμάκωσης των μέτρων για τον κορονοϊό, δημοσιεύθηκαν δελτία τύπου (υπό τη μορφή ρεπορτάζ) για νέες φυλακές και νέες πτέρυγες, ώστε να αυξηθούν οι θέσεις των κρατουμένων και να μην υπάρχει ανάγκη αποσυμφόρησης, αλλά ταυτόχρονα εισήχθη η έννοια του “νεοσωφρονισμού”. Υπήρξαν επίσημες δηλώσεις για νέα μέτρα περιορισμού δικαιωμάτων, για πειθαρχικές κυρώσεις, για πειθαρχικές μεταγωγές με λίστα, για τιμωρητικά καταστήματα κράτησης των οποίων οι θέσεις έχουν ήδη κλείσει… μέχρι και για μετατροπή των φυλακών σε παραγωγικές μονάδες, ό, τι και αν αυτό σημαίνει.

Το παράδειγμα των τελευταίων μηνών, με το ολοκληρωτικό κλείσιμο των φυλακών, την παύση χορήγησης αδειών, την απαγόρευση στους φοιτητές κρατούμενους να παρακολουθήσουν μαθήματα εξ αποστάσεως, την εκδικητική και αμφιβόλου νομιμότητας μεταγωγή «ανεπιθύμητων», την δημοσιοποίηση της ποινικής κατάστασης κρατουμένων για να δικαιολογηθούν έκτακτα πειθαρχικά μέτρα, φαίνεται ότι αποτελεί προπομπό σαρωτικών αλλαγών σε επίπεδο σωφρονιστικής πολιτικής.

Όλα αυτά βέβαια δεν αποτελούν κεραυνό εν αιθρία. Τα έκτακτα μέτρα που συνήθως λαμβάνονταν για ειδικές κατηγορίες κρατουμένων ήταν πραγματικότητα και πριν τον κορονοϊό. Οι ειδικές μεταγωγές, που συνήθως γίνονται ξημερώματα και δια της βίας, δεν είναι καινούριο φαινόμενο. Η άρνηση εξέτασης αιτημάτων για μεταγωγή σε άλλη φυλακή, με αποτέλεσμα ο κρατούμενος να μην παίρνει ποτέ απάντηση δεν εμφανίστηκε χθες.

Ωστόσο λόγω της παρούσας κατάστασης, τα ειδικά μέτρα επηρέασαν το σύνολο των κρατουμένων και από τις επίσημες ανακοινώσεις προκύπτει το συμπέρασμα ότι ορισμένα από αυτά θα συνεχίσουν να ισχύουν και μετά την οριστική αποκλιμάκωση των μέτρων περιορισμού του κορονοϊού.

Μία από τις βασικές αρχές της Σωφρονιστικής είναι ότι κατά την εκτέλεση της ποινής δεν περιορίζεται κανένα άλλο ατομικό δικαίωμα των κρατουμένων εκτός από το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία. Φαίνεται όμως ότι τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας στις φυλακές αποτέλεσαν μία θαυμάσια ευκαιρία οριζόντιας και γενικευμένης εφαρμογής της πολιτικής του “νεοσωφρονισμού”, η οποία καταπατά κάθε βασική αρχή, κάθε ατομικό δικαίωμα, αλλά και κάθε έννοια κράτους δικαίου.

Δικηγόρος Αθηνών*

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr