Ηλίας Μπίσιας: Η έλλειψη εκπροσώπου Τύπου της Δικαιοσύνης στο σιδηροδρομικό δυστύχημα των Τεμπών

Στις περισσότερες χώρες της κεντρικής Ευρώπης έχει καθιερωθεί εδώ και πολλές δεκαετίες η ενημέρωση της κοινής γνώμης σε ποινικές υποθέσεις δημοσίου και κοινωνικού ενδιαφέροντος να ανατίθεται στον εκάστοτε εκπρόσωπο Τύπου της Δικαιοσύνης. Κατά κανόνα, το ρόλο αυτό αναλαμβάνει ο εντεταλμένος εκπρόσωπος της κατά τόπο αρμόδιας Εισαγγελίας, ο οποίος παρέχει την αναγκαία πληροφόρηση, διαφυλάττοντας ταυτόχρονα την μυστικότητα της διαδικασίας.

Με τον τρόπο αυτό η δικαστική εξουσία, ως αποκλειστικώς αρμόδια για την ανακριτική έρευνα των αξιοποίνων πράξεων και εν γένει το δικαιοδοτικό έργο, επικοινωνεί άμεσα, δημόσια και συγκροτημένα δια των μέσων μαζικής ενημέρωσης με το κοινό, παρέχοντας σε αυτό την απαραίτητη ενημέρωση.

Το εύρος της σπουδαιότητας της πληροφόρησης της κοινωνίας από τον εκάστοτε εκπρόσωπο Τύπου της Δικαιοσύνης διαφαίνεται όλως ιδιαιτέρως κατά το στάδιο των δικαστικών ερευνών (ανάκρισης) σημαντικών υποθέσεων, όπως, επί παραδείγματι, σε πολύνεκρα δυστυχήματα.

Επειδή Δικαιοσύνη είναι  -κατά την άποψή μας- πρωτίστως ο σεβασμός της αξιοπρέπειας του ανθρώπου, γίνεται αβίαστα κατανοητό πόσο σημαντική είναι στις υποθέσεις αυτές η αξιόπιστη ενημέρωση όλων εκείνων των συνανθρώπων μας που έχασαν άδικα οικεία τους πρόσωπα και εναγωνίως επιζητούν και αναμένουν δικαίωση.

Υπό το πρίσμα αυτό παρέλκει να τονιστεί το αυτονόητο, δηλαδή ότι η απευθείας, συντεταγμένη και συστηματική ενημέρωση της κοινής γνώμης από τους δικαστικούς λειτουργούς δεν συνιστά μόνο στοιχειώδη κρατική υποχρέωση απέναντι στους παθόντες, αλλά αποτελεί το ελάχιστο βάλσαμο στον ανθρώπινο πόνο και έμπρακτη απόδειξη ότι η ανθρώπινη δικαιοσύνη είναι και θα παραμείνει το τελευταίο καταφύγιο για κάθε πολίτη.

Από την άλλη μεριά, δεν χρειάζεται υπερπροσπάθεια για να αντιληφθεί κανείς τον υψηλό  βαθμό σημασίας της εν λόγω ενημέρωσης για τους θεσμούς μίας συντεταγμένης πολιτείας και ιδιαιτέρως για το κύρος τους. Είναι ηλίου φαεινότερο ότι όταν οι εκπρόσωποι της Δικαιοσύνης ενημερώνουν θεσμικά, δημόσια και απευθείας την κοινή γνώμη και τους εκπροσώπους του τύπου για την πορεία της προδικασίας και των ερευνών της εκάστοτε υπόθεσης μέσω συνεντεύξεων ή δελτίων τύπου ενισχύεται η εμπιστοσύνη στην αξία της δικαιοσύνης και αποδυναμώνεται η δυσπιστία στους λειτουργούς της. Ταυτόχρονα, με τον τρόπο αυτό περιορίζεται αισθητά το φαινόμενο της πελατειοκρατίας και παραπληροφόρησης μέρους δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης που-λόγω της επικαιρότητας των υποθέσεων – «αλιεύουν» από τα ανακριτικά γραφεία ή/και τους δικηγόρους πληροφορίες και ακολούθως τις διασπείρουν είτε ανακριβώς, είτε επιπόλαια ή άλλες φορές κατά το δοκούν, εξυπηρετώντας συγκεκριμένα συμφέροντα.

Στην Ελλάδα με το Νόμο 4938/2022 θεσπίστηκε υποχρεωτικά ο θεσμός του Εκπροσώπου Τύπου στα Ανώτατα Δικαστήρια, τη Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, στα Πρωτοδικεία και Εφετεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς και στις Εισαγγελίες Εφετών και Πρωτοδικών Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς καθώς και στα Διοικητικά Πρωτοδικεία και Εφετεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το 2022 το Υπουργείο Δικαιοσύνης «η πρόβλεψη του θεσμού του εκπροσώπου Τύπου στα Δικαστήρια και τις Εισαγγελίες καθίσταται αναγκαία, ώστε να αποσαφηνίζονται δικαστικά ζητήματα για υποθέσεις δημοσίου συμφέροντος και κοινωνικού ενδιαφέροντος».

Πέραν του ότι ο θεσμός δεν επεκτάθηκε – κατά την άποψή μας λίαν ατυχώς – σε όλες τις Εισαγγελίες της χώρας, αλλά περιορίστηκε μόνο στις Εισαγγελίες των μεγάλων δικαστηρίων, είναι κοινός τόπος ότι, συγκριτικά με τα κρατούντα στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ο θεσμός υπολειτουργεί ή παραμένει ακόμα σε πλήρη αδράνεια.

Έχοντας υπόψη τις παραπάνω σκέψεις, η έλλειψη εκπροσώπου Τύπου της Δικαιοσύνης στην υπόθεση της τραγωδίας του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών είναι έκδηλη τα τελευταία δύο χρόνια και γίνεται όλο και εντονότερη τις τελευταίες μέρες. Η τραγικότητα της υπόθεσης με την άδικη απώλεια 57 -ως επί το πλείστον- νέων συνανθρώπων μας, σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα της έρευνας, υπενθυμίζουν ότι η  δικαιοσύνη οφείλει να διεκδικεί απέναντι στην κοινωνία τη δική της φωνή, το δικό της λόγο και την δική της θεσμική παρουσία. Πολλώ δε μάλλον όταν στην συγκεκριμένη περίπτωση συνυπάρχει η υπόνοια  επιλήψιμων χειρισμών κρατικών οργάνων και κατά συνέπεια η αντικειμενική ενημέρωση σε θεσμικό επίπεδο είναι επιβεβλημένη. Είναι ανεπίτρεπτο η δικαιοσύνη να παραμένει «βουβή», «άφωνη» και εν τέλει απούσα από την ενημέρωση της κοινής γνώμης, εκχωρώνταςdefactoτην πληροφόρηση στα δημοσιογραφικά μέσα και στους εκάστοτε εκπροσώπους της εκτελεστικής εξουσίας.

Hέλλειψη δυνατότητας άρθρωσης αντιλόγου σε περιπτώσεις παραπληροφόρησης, ή σε περιπτώσεις όπου οι χειρισμοί των δικαστικών λειτουργών λοιδορούνται αναίτια, είναι αδικαιολόγητη. Η τυχόν αντίληψη ότι στην αποστολή της δικαιοσύνης δεν περιλαμβάνεται η ενημέρωση της κοινής γνώμης θα πρέπει να θεωρηθεί με βάση τα ανωτέρω και την καταξιωμένη ευρωπαϊκή εμπειρία παρωχημένη και απορριπτέα και θα πρέπει να αλλάξει.

Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις που διεξήχθησαν αναφορικά με την εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς στην Ελλάδα είναι απογοητευτικές. Ειδικότερα, διαφαίνεται ότι οι πολίτες τα τελευταία χρόνια χάνουν ολοένα και περισσότερο την εμπιστοσύνη τους στην ελληνική Δικαιοσύνη, γεγονός που υπαγορεύει άμεση «αφύπνιση».

Την ώρα που η «οσμή» συγκάλυψης αλλά και η υπόνοια ανεπάρκειας των χειρισμών εξαπλώνονται και ελλοχεύει ο κίνδυνος οι λειτουργοί της Δικαιοσύνης να κριθούν -πιθανόν και αναίτια-  κατώτεροι των περιστάσεων, η ενεργοποίηση του εκπροσώπου Τύπου στο χώρο της Δικαιοσύνης σύμφωνα με τα πρότυπα και την εμπειρία των άλλων ευρωπαϊκών χωρών κρίνεται επιβεβλημένη.

*Ηλίας Μπίσιας, Δρ. Νομ. Παν/μιου Ζυρίχης, Δικηγόρου Αθηνών κ΄ Ελβετίας Mέλος των Δικηγορικών Συλλόγων Αθηνών (Δ.Σ.Α.), Zυρίχης, Ελβετίας (ZAV, SAV), Φρανκφούρτης, Γερμανίας (RAK, DAV) 

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr