Ιωάννης Α. Γλύκας – Χριστίνα Ι. Βαθειά: Ερντογάν – Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, να ωριμάσει η σκέψη στην διεθνή κοινότητα

Των Δικηγόρων Ιωάννη Α. Γλύκα και Χριστίνας Ι. Βαθειά

Στόχος της παρούσας δημοσίευσης μας ως Νομικών  είναι  να αρχίζει να ωριμάζει η σκέψη, κυρίως στη Διεθνή Κοινότητα για την παραπομπή του Ερντογάν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, με αφορμή και ειδικότερα και μετά την στάση που τήρησε στην παράνομη διακίνηση ορδών λαθρομεταναστών στην περίοδο της έξαρσης της πανδημίας.

Ο Πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν ανέπτυξε από την πρώτη στιγμή της θητείας του  επιθετική εξωτερική πολιτική, σε βάρος πολλών χωρών του αραβικού κόσμου αλλά κατά της Ελλάδας. Τα τελευταία χρόνια οι πολίτες των χωρών της Ανατολικής Λεκάνης της Μεσογείου, των Χωρών της Μέσης Ανατολής, των Βαλκανίων, αλλά και ολόκληρη η ανθρωπότητα γίνονται μάρτυρες μιας επιθετικής, εκβιαστικής και παρανοϊκής συμπεριφοράς από την ηγεσία της γειτονικής και συμμάχου Χώρας. Επιδίδεται σε πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον γειτονικών χωρών κατά τη δική του πάντα περί δικαίου αντίληψη. Απελευθέρωσε εγκληματίες του isis (ισλαμικό κράτος) επικίνδυνους για την ανθρωπότητα, κατέλαβε και διατηρεί εδάφη εισβάλοντας σε γειτονικές χώρες χαρακτηρίζοντας τις πολεμικές  επιχειρήσεις του ειρηνικές και αποκατάσταση της δικαιοσύνης. Δολοφονεί αμάχους βομβαρδίζοντας κατοικημένες περιοχές.

Διερωτώμεθα ως εκ τούτου, ζούμε σε ένα πλανήτη όπου η ηθική και το δίκαιο επικρατούν ή στη ζούγκλα που δεν υπάρχουν νόμοι και ο καθένας παίρνει το νόμο στα χέρια του ; Οι δημόσιες δηλώσεις του χαρακτηρίζονται ως προκλητικές, αμετροεπείς και ανάρμοστές για Ηγέτη που υποτίθεται ότι «επιδιώκει» να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό άξονα οικονομίας, πολιτισμού και πολιτικής. Χρησιμοποιεί το μεταναστευτικό ζήτημα, και ακόμα και την χρονική συγκυρία της  έκρηξης της πανδημίας του κορωνοϊου, παραβιάζοντας τον θεμελιώδη χάρτη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της διεθνούς προστασίας της ανθρώπινης ζωής κατά συρροή και πληθαίνουν οι επιστημονικές και πολιτικές απόψεις, στην εγχώρια και ευρωπαϊκή κοινότητα που ζητούν την παραπομπή του Ταγίπ Ερντογάν άμεσα στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για να δικαστεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Αδιαμφισβήτητα είναι η ομολογημένη και από επίσημα τουρκικά χείλη διακίνηση, προαγωγή και εξαγωγή προσφύγων και μεταναστών προς στην Ευρώπη, διαμέσου, θα συμπληρώναμε εμείς, της θαλάσσιας οδού του Αιγαίου καθώς και δια του ποταμού Έβρου, με πλείστες όσες περιπτώσεις πνιγμών που παραπέμπουν σε εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, θα μπορούσε σε μια ευνομούμενη διεθνή πραγματικότητα να αποτελέσει αντικείμενο έρευνας, από το αρμόδιο διεθνές δικαστήριο, οίκοθεν.

Και επειδή κάτι τέτοιο θα προσομοίαζε με παρανυχίδα, ειδικά απέναντι σε μια Τουρκία, χώρα με το πιο βεβαρυμμένο ιστορικό μητρώο στον κόσμο, που τη βαραίνουν γενοκτονίες ων ουκ έστιν αριθμός, και απέναντι σε έναν άνθρωπο που αρνείται τα πάντα, ενώ σχεδιάζει και πράττει άλλα τόσα, χρειάζεται η προσφυγή στη μυθιστορία και στη ρήση του Ομήρου σύμφωνα με την οποία δεν υπάρχει κανένα ζωντανό πλάσμα που αναπνέει ή έρπει στη γη που να είναι πιο άθλιο από τον άνθρωπο. Και ότι, αν ζούσε σήμερα, θα παρέπεμπε στην τριάδα των Κεμάλ, Χίτλερ και Ερντογάν.

Καταρχάς χρειάζεται να υπάρξει μια, τεκμηριωμένη Ελληνική, ακόμη και διεθνής καταγγελία, προς το διεθνές ποινικό δικαστήριο για τα εις βάρος των μεταναστών και προσφύγων τουρκικά εγκλήματα, που ενώ σε άλλες περιπτώσεις. όπως τις συναντά κανείς στην πρόσφατη δικαστική βιβλιογραφία, χαρακτηρίζονται εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, στην περίπτωση της Τουρκίας βλέπουμε να επιχειρεί να τα καταλογίσει στην Ελλάδα.

Ταυτόχρονα μάλιστα να διεκδικεί και χρηματικά έπαθλα. Να παζαρεύει κάποια επιπλέον δις Ευρώ, από την Ε. Ε. Με άλλα λόγια, ένα κράτος που πνίγει τους πρόσφυγες, όχι μόνο να τιμωρείται αλλά να θέλει και αμοιβή!  Μοιραία λοιπόν τότε οφείλει να ανοίξει, εκτός των άλλων, αναδρομικά, ο υπερπλήρης τουρκικός φάκελος. Να βγουν στο παρόν όλα τα ιστορικά τουρκικά άπλυτα, μετά των δικαστικών αρχείων.

Μάλιστα το πέρασμα της σχέσης μας με μια υπόδικη Τουρκία, αν μη τι άλλο, δίνει τη δυνατότητα για την κατάλληλη προετοιμασία για το τι δέον, αλλά και το τι δυνατόν γενέσθαι. Όσοι δηλαδή από τη διεθνή κοινότητα ζωντανοί, πιστοί στην αλήθεια, τη συνώνυμη με αυτή μνήμη, καθώς και τη Δημοκρατία, μπορούν να προσέλθουν. Λαοί, χώρες, πανεπιστήμια, πρόσφυγες, μετανάστες, ομάδες, και φυσικά πολίτες.

Πάντως το διεθνές ποινικό δικαστήριο μπορούσε οίκοθεν να παραπέμψει τον Τούρκο Πρόεδρο για το εν εξελίξει αδίκημα της εν ροή γενοκτονίας εις βάρος του Κουρδικού λαού, όπως επίσης για την εισβολή στη Βόρεια Συρία, μετά των εκεί εγκλημάτων καθώς και των σχεδιασμών, για την ίδρυση ενός νεοπλασματικού τουρκογενούς προτεκτοράτου. Επίσης για την, ομολογημένη από την ίδια την Τουρκία, διακίνηση και παράνομη εξαγωγή προσφύγων και μεταναστών προς τη νησιωτική κυρίως Ελλάδα, και επέκεινα προς την Ευρώπη.Και όχι μόνον αυτά. Ιδιαίτερα, στις ημέρες μας, την περίοδο των επί θύραις κορωναϊκών ροών, υπάρχει ανάγκη για μια επείγουσα δικαστική απόφαση, ένα είδος λήψης προσωρινών μέτρων, για την πρόληψη τέλεσης νέων αδικημάτων.

Από τους πνιγμούς και τους καταποντισμούς μέχρι τις σχεδιασμένες μολυσματικές δράσεις. Κλειδί για όλα αυτά είναι η αλλαγή της συμφωνίας Ε.Ε. και Τουρκίας για το προσφυγικό, με πρώτο βήμα την κατασκευή hotspots επί τουρκικού εδάφους, και την εκεί εξέταση για την παροχή ασύλου, με τη συμμετοχή όλων των εκπροσώπων των προβλεπόμενων διεθνών και Ευρωπαϊκών θεσμών. Της ύπατης Αρμοστείας του Ο.Η.Ε., μετά της αναγκαίας ομάδας υγειονομικών, και των Europol, Frontex κλπ.

Βέβαια απέναντι στις αναγνωρισθείσες από το Ελληνικό κοινοβούλιο γενοκτονίες που διέπραξε και εκείνες που διαπράττει και σήμερα η Τουρκία, όπως και απέναντι στις καθείρξεις ιστορικών ηγετών και δεκάδων χιλιάδων στελεχών, δεν θα αναμένει κανείς την ανάληψη πρωτοβουλίας απέναντι στο διεθνές δικαστήριο, από μια πολιτική Ελλάδα, όπως η σημερινή. Όπως δεν έπραξαν κάτι η χθεσινή και η προχθεσινή. Όμως η ανάθεση από μέρους της Κυβέρνησης σε μια ομάδα πανεπιστημιακών να μελετήσει το ζήτημα και να προετοιμάσει τον ελληνικό φάκελο για την ανάληψη της αναγκαίας εθνικής πρωτοβουλίας για την προσφυγή. είναι το ελάχιστο που οφείλει να πράξει η σημερινή κυβέρνηση.

Ας μην επαφίεται στις δάφνες του Έβρου και στην έγκαιρη και θετική στάση στα του κορωναϊού. Έχει πολύ δρόμο να διανύσει αυτή η χώρα ώστε να αρχίσει να αντιμετωπίζει τον τουρκικό φασισμό και ρατσισμό. Κι αν δεν πράξει όσα οφείλει, απέναντι στη σχεδιασμένη και κλιμακούμενη από πολλών ετών τουρκική επιθετικότητα, τότε στο πολιτικό πεδίο την αναμένει η κατάρρευση, αν όχι η ευθανασία Είναι καλή η άμυνα του Έβρου, καλή και η παρουσία της ένστολης και της ναυτικής Ελλάδας στο Ανατολικό Αιγαίο, από τη Σαμοθράκη έως το Καστελόριζο, όμως δεν αρκούν. Οι ιστορικές στιγμές απαιτούν νέες κινήσεις. Η άμυνα της Ελλάδας, και άρα η ειρήνη, δεν περνάει πλέον μόνον από όλα αυτά. Ούτε καν από τις Βρυξέλλες μόνο. Περνάει κυρίως μέσα από τα διεθνή δικαστήρια. Τα γνωστά δε συνυποσχετικά οφείλουν να πάρουν δρόμο. Αυτός είναι ο δρόμος για την ειρήνη με την Τουρκία.

Αλλιώς διάφοροι, με το αζημίωτο, ψευδεπίγραφοι διεθνείς οργανισμοί, και ακαδημαϊκά ευρωπαϊκά πρόσωπα, θα έρχονται και θα υπερασπίζονται τις τουρκικές παραχαράξεις της πραγματικότητας περί του προσφυγικού ζητήματος, και όχι μόνο, στην Ανατολική Μεσόγειο.

Εννοείται εις βάρος της Ελλάδας. Ώστε να έρθουν κατόπιν οι όποιοι ημεδαποί θιασώτες του τουρκικού κεμαλοφασισμού, για να προσθέσουν το δικό τους λιθαράκι στην υπόθεση της παραχάραξης. Να αποδειχθεί για άλλη μια φορά ότι η ιστορία της παραχάραξης ταυτίζεται με την παραχάραξη της ιστορίας.

Αυτό ακριβώς είναι που τους καθορίζει ως γόνους της γενετικής παραμόρφωσης, που λέγαμε. Για αυτό και διυλίζουν τον κώνωπα ενώ από την άλλη καταπίνουν την κάμηλο του εκάστοτε Ερντογάν.

Μια τελευταία ευκαιρία θα έχει μόνον έως τότε η Ε. Ε. Να κάνει η ίδια κάτι σχετικά με τη λύση του προσφυγικού. Η οποία, επαναλαμβάνουμε, περνάει μέσα από τα hotspots στην ίδια την Τουρκία, αρχής γενομένης από το αντίστοιχο του Παζάρ Κουλέ. Πριν δηλαδή να επιστρέψουν οι πρόσφυγες και οι μετανάστες στα Ελληνοτουρκικά σύνορα. Σε κάθε περίπτωση η υφιστάμενη διορία δεν θα είναι απεριόριστη. Είναι πολύ συγκεκριμένη και προδιαγεγραμμένη.

Η πρώτη ανάγνωση του διερευνητικού πεδίου για την ενεχόμενη παραπομπή του Ερντογάν να δικαστεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο καταγράφηκε διεξοδικά. Η δεύτερη ανάγνωση διέρχεται μέσα από τις αμιγώς νομικές προϋποθέσεις που θέτει το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο σύμφωνα με την ιδρυτική του πράξη και τις τροποποιήσεις αυτής, αλλά την βούληση του «διεθνούς» νομοθέτη.

Το ενδιαφέρον της διεθνούς κοινότητας να προστατέψει τα ανθρώπινα δικαιώματα και να φέρει στη δικαιοσύνη δράστες διεθνών εγκλημάτων που πιθανόν τα κράτη αδυνατούν ή και δεν θέλουν να διώξουν, κυριάρχησε της παραδοσιακής ιδέας ότι η ποινική δίωξη είναι αποκλειστικό προνόμιο των κρατών και μόνο.  Βέβαια, αξιοσημείωτο είναι ότι το Δικαστήριο αυτό θα παρεμβαίνει μόνο σε περίπτωση που το ενδιαφερόμενο κράτος αποτύχει, θέτοντας ,έτσι, σε ισχύ την αρχή της συμπληρωματικότητας.

To Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία σε τέσσερις κατηγορίες διεθνών εγκλημάτων: τη γενοκτονία, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, τα εγκλήματα πολέμου και την επίθεση. Το άρθρο 5 αλλά και το Προοίμιο τα περιγράφει ως «τα πιο σοβαρά εγκλήματα που αφορούν τη διεθνή κοινότητα ως όλο.»

Αλλού στο Καταστατικό περιγράφονται ως «αφάνταστες θηριωδίες που σοκάρουν βαθιά τη συνείδηση της ανθρωπότητας», «διεθνή εγκλήματα» και «τα σοβαρότερα εγκλήματα διεθνούς ανησυχίας». Στην περίπτωση του Ταγιπ Ερντογάν κατευθυνόμαστε στην  δεύτερη κατηγορία εγκλημάτων που περιγράφονται στο Καταστατικό, και είναι τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Παρόλο που ο όρος αυτός μπορεί να συναντηθεί πολλούς αιώνες πίσω, στη σύγχρονη μορφή του, συναντάται για πρώτη φορά το 1915.

Οι πράξεις βίας των Τούρκων κατά των Αρμένιων πληθυσμών χαρακτηρίστηκαν ως «νέα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και του πολιτισμού» σε μια διακήρυξη που υπέγραψαν οι Σύμμαχοι λέγοντας ότι οι δράστες καθίστανται ατομικά υπεύθυνοι.  Είναι γεγονός ότι παλαιότερα μια διεθνής σύρραξη ήταν προαπαιτούμενο για την τέλεση εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας, κάτι που τα ισοδυναμούσε με τα εγκλήματα πολέμου. Αυτό στην πορεία εγκαταλείφτηκε και το άρθρο 5 του Καταστατικού είναι σαφές: τέτοια εγκλήματα μπορούν να διαπραχθούν σε ένοπλες συρράξεις, διεθνούς ή εσωτερικού χαρακτήρα.

Για του λόγου το αληθές, το 1995 έχουμε την απόφαση Tadic´, η οποία χαρακτήρισε αυτό το συνδετικό κρίκο ως «απαρχαιωμένο» και μάλιστα ότι δεν υπάρχει λογική ή νομική βάση για κάτι τέτοιο και ότι έχει εγκαταλειφθεί με την πρακτική των Κρατών, από σεβασμό σε αυτά τα εγκλήματα.] Από τότε, το κριτήριο αυτό έχει χαρακτηριστεί ως «καθαρά διαδικαστικό» ακόμα και από το εφετειακό τμήμα.

Το άρθρο 7 που αφορά τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας είναι αρκετά εκτενές και παρουσιάζει ποιες συμπεριφορές συνιστούν τέτοιο έγκλημα. Ειδικότερα, αναφέρονται ο φόνος, ο αφανισμός, η υποδούλωση, η βίαιη μετακίνηση πληθυσμού, η φυλάκιση και άλλες σοβαρές στερήσεις κατά παράβαση των θεμελιωδών κανόνων του διεθνούς δικαίου, τα βασανιστήρια, ο βιασμός, η σεξουαλική υποδούλωση, ο καταναγκασμός σε πορνεία, εγκυμοσύνη και στείρωση, άλλες μορφές σεξουαλικής βίας, οι διώξεις, η εξαφάνιση ατόμων, το απαρτχάιντ, και άλλες απάνθρωπες πράξεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι το άρθρο 7 ξεκινάει ως εξής: «για του σκοπούς αυτού του Καταστατικού, “έγκλημα κατά της ανθρωπότητας” σημαίνει οποιοδήποτε από τα παρακάτω, όταν διαπράττεται ως μέρος μιας διευρυμένης ή συστηματικής επίθεσης, με γνώση της επίθεσης». Πρώτον, ένα προαπαιτούμενο είναι η διευρυμένη ή συστηματική επίθεση.

Αν δούμε όμως τον ορισμό της επίθεσης καταλαβαίνουμε ότι είναι εχθρικές και βίαιες συμπεριφορές κατά πληθυσμών πολιτών που ακολουθούν ύστερα από πολιτική επίθεσης και άρα λοιπόν η επίθεση συμπεριλαμβάνει διευρυμένα και συστηματικά στοιχεία. Αυτό βέβαια που τα διαφοροποιεί  από τα εγκλήματα πολέμου είναι ότι ο στόχος είναι πληθυσμός από πολίτες και όχι μεμονωμένοι πολίτες ή μαχητές. Δεύτερον, ο δράστης θα πρέπει να έχει γνώση της επίθεσης. Παρόλο που το άρθρο 7 είναι από τα πιο αναλυτικά, πουθενά δεν γίνεται λόγος για κίνητρο. Το 1997 το εφετειακό τμήμα του ICTY, είπε πως το κίνητρο δεν είναι απαραίτητο για αυτά τα εγκλήματα.

Συγχρόνως σημείωσε ότι το έγκλημα της καταδίωξης-διωγμού συμπεριλαμβάνει το κίνητρο στον ορισμό του.  Αυτό δε σημαίνει απαραίτητα ότι το κίνητρο δεν είναι χρήσιμο, αν υπάρχει. Όπου μπορεί να αποδειχθεί ότι ο κατηγορούμενος είχε κίνητρο, αυτό μπορεί να είναι ουσιαστικός δείκτης ενοχής, όπως ακριβώς η παντελής απουσία κινήτρου μπορεί να εγείρει αμφιβολίες ενοχής. Το κίνητρο επίσης είναι καθοριστικής σημασίας για την ανακοίνωση της κατάλληλης ποινής.

Κι ενώ γενικά το Καταστατικό δεν αφήνει πολλά περιθώρια λόγω αυστηρής και συγκεκριμένης ορολογίας, η τελευταία παράγραφος του άρθρου 7 κάνει λόγο για «άλλες απάνθρωπες πράξεις». Στη νομολογία των ad hoc Δικαστηρίων φαίνεται μια ανησυχία ως προς το ζήτημα αυτό καθώς η ευρύτητα και η έλλειψη ακρίβειας έρχονται σε αντίθεση με την αρχή της ειδικότητας του ποινικού δικαίου. H χρονική δικαιοδοσία του Δικαστηρίου αποτελεί αντικείμενο συζήτησης στο άρθρο 11 του Καταστατικού. Ξεκάθαρα λοιπόν αναφέρει, ότι δεν μπορεί να επιληφθεί υποθέσεων όπου το έγκλημα διαπράχθηκε πριν την έναρξη ισχύος του, ήτοι την 1η Ιουλίου του 2002.

Το Δικαστήριο έχει δικαιοδοσία για εγκλήματα που τελέστηκαν στο έδαφος Κρατών μελών, ανεξάρτητα από την εθνικότητα του δράστη, όπως φαίνεται και από το άρθρο 12(2)(α). Επίσης την ασκεί επί του εδάφους Κρατών που αναγνωρίζουν ad hoc τη δικαιοδοσία του και σε περιπτώσεις που αναφέρονται από το Συμβούλιο Ασφαλείας σύμφωνα με το άρθρο 13(b). Είναι πια γνωστό ότι το Δικαστήριο δεν μπορεί να ασκήσει δικαιοδοσία σε έδαφος Κράτους μη-μέλους ή σε Κράτος που δεν έχει αναγνωρίσει ad hoc δικαιοδοσία, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 12(3). Η διάταξη αυτή έχει σχεδιαστεί ειδικά για να επεκταθεί ο σκοπός του Καταστατικού με το να προσφέρει σε Κράτη που δεν είναι μέλη τη δυνατότητα να αναφέρουν ένα έγκλημα, δεχόμενα τη δικαιοδοσία ad hoc ex posto facto.

Ας δούμε όμως την εσωτερική κατάσταση της Τουρκίας. Ο Ερντογάν είναι ο απόλυτος άρχων, που τηρεί, καλλιεργεί και ανατροφοδοτεί τη σημερινή προκλητικότατη στάση έναντι της ανθρωπότητας. Οι αρχηγοί των αντιπολιτευόμενων κομμάτων τον κατηγορούν  για συντηρητισμό και ήπια στάση στα εθνικά θέματα. Επομένως αυτοί θα είναι πιο επιθετικοί και ακραίοι. Συμπέρασμα η επιθετική πρακτική της Τουρκίας θα συνεχιστεί με πιο σκληρή εφαρμογή. Επομένως για να ηρεμήσουν οι λαοί της περιοχής, να επικρατήσει η ειρήνη στην ευαίσθητη αυτή περιοχή, να συνετιστούν και οι επόμενοι ηγέτες της Τουρκίας θα πρέπει ο εξοστρακισμός να είναι πιο αποτελεσματικός. Αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από την  παραπομπή του Ερντογάν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Η ειρηνική συμβίωση των λαών  και ειδικά των γειτονικών, η αρμονική συνεργασία τους στον εμπορικό, πολιτιστικό, τουριστικό τομέα, στην έρευνα και στην τεχνολογία και άλλους τομείς αποτελούν παράγοντα ανάπτυξης και ευημερίας των λαών αυτών και όχι μόνο.  Η ειρήνη είναι το ζητούμενο από όλους και για όλους, όχι μόνο στην υπόψη  περιοχή, αλλά σε όλο τον  πλανήτη μας. Οι μέχρι τώρα προσπάθειες αποδείχθηκαν ανεπαρκείς, ας λάβουμε πιο δραστικά και αποτελεσματικότερα μέτρα.

Άλλωστε η παρουσίαση των βασικών αρχών του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου μας οδηγούν αναπόδραστα στο συμπέρασμα ότι είτε με καταγγελία της Ελληνικής Κυβέρνησης, είτε μελών της διεθνούς κοινότητας, δύναται να διερευνηθεί η ποινική ευθύνη του αρχηγού του Τουρκικού Κράτους για κατά συρροή εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr