Ιωάννης Χαμηλοθώρης: Βραδεία απονομή της Δικαιοσύνης

Είναι γνωστό ότι η εδραίωση του κράτους δικαίου και της κοινωνικής ειρήνης, αλλά και η οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα, δεν μπορεί να νοηθεί, χωρίς   ορθή και αποτελεσματική λειτουργία της δικαιοσύνης.

Είναι νομίζω κοινή η πεποίθηση ότι η σημερινή κατάσταση δεν επιτρέπει κανένα εφησυχασμό, αλλά απαιτεί εγρήγορση και προγραμματισμό για τα κατάλληλα μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν και μάλιστα εγκαίρως, έτσι ώστε να βελτιωθούν αισθητά οι συνθήκες απονομής της δικαιοσύνης και ιδίως να επισπευσθεί ο χρόνος διεκπεραίωσης των εκκρεμουσών υποθέσεων και να ανυψωθεί  η ποιότητα των δικαστικών αποφάσεων.

Το πρόβλημα των υπερβολικών καθυστερήσεων καθιστά αναποτελεσματική τη δικαστική προστασία  και οδηγεί ουσιαστικά σε αρνησιδικία.

Όλοι οι παράγοντες που εμπλέκονται στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης  είναι  υπεύθυνοι (νομοθετική εξουσία, δικαστές, δικηγόροι, δικ. υπάλληλοι έχουν το μερίδιο ευθύνης τους).

Παρεμβάσεις στην οργάνωση των δικαστικών υπηρεσιών

Η χωροταξική κατανομή των δικαστικών υπηρεσιών κάθε άλλο παρά ορθολογική μπορεί να χαρακτηριστεί. Δεν δικαιολογείται λ. χ. , ενώ τα οδικά δίκτυα βελτιώνονται με θεαματικούς ρυθμούς, να υφίστανται στην ηπειρωτική Ελλάδα πρωτοδικεία σε ιδιαίτερα μικρές αποστάσεις το ένα από το άλλο.

Επιβάλλεται, λοιπόν, να γίνει αναδιάρθρωση  της χωροταξίας των δικαστικών υπηρεσιών, έτσι ώστε να συνδεθούν οι οργανικές θέσεις των δικαστικών λειτουργών σε κάθε δικαστική υπηρεσία με τον πραγματικό φόρτο εργασίας, να γίνει, δηλαδή, συγχώνευση  μικρών δικαστηρίων και αντίστοιχα διάσπαση υπερβολικά διογκωμένων δικαστικών υπηρεσιών, όπως π. χ. είναι το Πρωτοδικείο Αθηνών.

Πρέπει, προς επιτάχυνση εκδίκασης των υποθέσεων, ιδίως στον τομέα απονομής της ποινικής δικαιοσύνης, να περιοριστεί δραστικά  το φαινόμενο των συχνών αναβολών  και παράλληλα  να υπάρξει λελογισμένη αύξηση του ωραρίου.

Το ζήτημα ειδικότερα του εξορθολογισμού απονομής της πολιτικής δικαιοσύνης

Προτείνεται συχνά, ως λύση,η αύξηση των οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών. Αυτή όμως είναι μια προσωρινή και κακή λύση. Αρκεί να  αναλογιστούμε ότι συγκριτικά με την πληθυσμό μας έχουμε σε ευρωπαϊκό επίπεδο ένα από τους  μεγαλύτερους αριθμούς δικαστικών λειτουργών.

Προτείνεται ακόμηη αύξηση τελών και δικαστικών εξόδων για να περιοριστούν οι δίκες.

Η πρόταση όμως αυτή δημιουργεί πολλά ερωτηματικά και πρέπει να εξεταστεί με μεγάλη προσοχή, διότι μπορεί να αποκλείσει τους πολίτες χαμηλού εισοδήματος από την ελεύθερη πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

Χρήσιμη έχει αποδειχθεί η δημιουργία ειδικών τμημάτων στα μεγάλα δικαστήρια, όπως είναι π.χ. Τμήματα Ενοχικού, Εμπορικού, Εμπραγμάτου, Οικογενειακού Δικαίου στο Πρωτοδικείο, αλλά και στο Εφετείο Αθηνών, και του Ναυτικού Δικαίουστο Πρωτοδικείο Πειραιά.Μπορεί να προστεθούν νέα τμήματα, όπου θεωρηθεί ότι χρειάζονται, μετά από εκτίμηση των αναγκών, των στατιστικών στοιχείων και του υπηρετούντος στο δικαστήριο προσωπικού.

Θα πρέπει να προωθηθούν συστηματικά οι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών και κατ’ εξοχήν η διαμεσολάβηση, μέσω των οποίων μπορεί να γίνεται ένα φιλτράρισμα των πολιτικών υποθέσεων και να φτάνουν προς εκδίκαση στα πολιτικά δικαστήρια μόνο οι άξιες δικαστικής ακρόασης υποθέσεις.

Τα στοιχεία που υπάρχουν από την πρόσφατη λειτουργία και στη χώρα μας  της διαμεσολάβησης είναι αρκετά ενθαρρυντικά.

Πρέπει επίσης στο πλαίσιο αυτό να λειτουργήσει και η ρυθμιζόμενη στο άρθρο 214Β ΚΠολΔ δικαστική μεσολάβηση, η οποία ήδη έχει ατονίσει, αν και στην αρχική  εφαρμογή της τα προκύψαντα αποτελέσματα ήσαν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά.

Ηλεκτρονική δικαιοσύνη

Θα πρέπει να τονίσουμε ακόμη  τη σημασία που έχει η εισαγωγή συστήματος ηλεκτρονικής υποστήριξης όλων των λειτουργιών της Δικαιοσύνης

Ίδρυση παρατηρητηρίου δικαιοσύνης.

Ιδιαίτερα χρήσιμη εμφανίζεται η ίδρυση και λειτουργία ενός παρατηρητηρίου δικαιοσύνης, μέσω του οποίου θα γίνεται παρακολούθηση της λειτουργία της δικαιοσύνης και θα συλλέγονται ενιαία στατιστικά στοιχεία, τα οποία μπορεί αξιοποιηθούν για την υιοθέτηση αξιόπιστων και αποτελεσματικών οργανωτικών παρεμβάσεωνστον τομέα της δικαιοσύνης

 Προαγωγές, επιθεώρηση, αξιολόγηση δικαστικών λειτουργών

Απαιτείται, να αναμορφωθεί το σύστημα επιθεώρησης και αξιολόγησης των δικαστικών λειτουργών.

Το σύστημα επιθεώρησης των δικαστικών λειτουργών πρέπει να λειτουργεί σύστημα με κριτήρια αληθούς αξιοκρατίας;

Επιβοηθητικό ρόλο μπορεί να παίξει σ’ αυτό, μεταξύ άλλων, η δημιουργία μεθοδολογίας  ως προς το σύστημα επιθεώρησης και η ορθολογικότερη διάρθρωση και εξειδίκευση των κριτηρίων αξιολόγησης.

*Ιωάννης Χαμηλοθώρης, Επίτιμος αρεοπαγίτης και πρόεδρος της Εταιρίας Δικαστικών Μελετών

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr