Κατερίνα Φραγκάκη: Ποιες καταχρηστικές πρακτικές ακολουθούν οι Servicers – Πώς μπορούν να δικαιωθούν οι οφειλέτες   

Την στιγμή που οι πλειστηριασμοί συνεχίζονται με αμείωτη ένταση οι Servicers συνεχίζουν να εφαρμόζουν καταχρηστικές πρακτικές, φέρνοντας τους οφειλέτες που θέλουν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους σε ιδιαίτερα δεινή θέση. Μάλιστα με πρόσφατη δικαστική απόφαση αναγνωρίζεται ως καταχρηστική η στάση των πιστωτών που απορρίπτουν αναιτιολόγητα την εξωδικαστική επίλυση, ενώ παράλληλα επισπεύδουν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης. Δηλαδή ουσιαστικά οι οφειλέτες την στιγμή που θέλουν να ρυθμίσουν τις οφειλέτες τους οι servicers επισπεύδουν τον πλειστηριασμό. Με δικαστική απόφαση η πρακτική αυτή κρίθηκε καταχρηστική ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο για ανάλογες αποφάσεις στο μέλλον.

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την πρόσφατη απόφαση ΜΠΑρΑθ 2678/2024 ετέθη ένα κρίσιμο ζήτημα που απασχολεί ολοένα και περισσότερο την ελληνική νομική πραγματικότητα και συγκεκριμένα  την καταχρηστική συμπεριφορά των χρηματοδοτικών φορέων, όπως οι servicers και οι τράπεζες, στις διαδικασίες ρύθμισης οφειλών και αναγκαστικής εκτέλεσης. Το θέμα αυτό αναδεικνύει τον σημαντικό ρόλο της δικαιοσύνης ως εγγυητή της νομιμότητας στην οικονομική ζωή της χώρας μας. 

Το Νομικό Πλαίσιο και η Αρχή της Αναλογικότητας

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 4738/2020 για την εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών, προβλέπεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης μεταξύ οφειλέτη και δανειστή. Παράλληλα, ο Κώδικας Δεοντολογίας Τραπεζών (ΚΔΤ) ενισχύει την ανάγκη συνεργασίας για την αποφυγή αναγκαστικών μέτρων, τα οποία συχνά αποδεικνύονται αναποτελεσματικά και κοινωνικά δυσμενή. Σε αυτό το πλαίσιο, η αρχή της αναλογικότητας, όπως ορίζεται στο άρθρο 25§3Σ, αποκτά ουσιαστική σημασία. Απαιτεί την εξάντληση ηπιότερων μέσων πριν την προσφυγή στην αναγκαστική εκτέλεση, προστατεύοντας παράλληλα τα δικαιώματα των οφειλετών από αυθαίρετες πρακτικές.

Η καταχρηστική συμπεριφορά των Servicers

Η δικαστική απόφαση ΜΠρΑθ 2678/2024 όπως και η πρόσφατη ΜΠρΘες 10589/2024 αναγνωρίζουν  ως καταχρηστική τη στάση των πιστωτών που απορρίπτουν αναιτιολόγητα τη συνεργασία για εξωδικαστική επίλυση, ενώ παράλληλα επισπεύδουν διαδικασίες αναγκαστικής εκτέλεσης. Αυτό όχι μόνο ματαιώνει την εφαρμογή νομοθετικών πρωτοβουλιών, όπως ο Ν. 4738/2020, αλλά υπονομεύει και την εμπιστοσύνη των πολιτών στην αποτελεσματικότητα των θεσμών. Η στάση αυτή παραβιάζει βασικές αρχές της καλής πίστης (άρθρα 281 και 288 ΑΚ), ενώ παράλληλα δημιουργεί στον οφειλέτη εύλογες προσδοκίες για την επίτευξη συμφωνίας που όμως διαψεύδονται.

Οι ως άνω αποφάσεις υπογραμμίζουν πως τέτοιες πρακτικές δεν συνάδουν με τη νομοθετική βούληση και αποτελούν θεμιτό λόγο ανακοπής κατά του άρθρου 933 ΚΠολΔ, οδηγώντας στην ακύρωση πράξεων εκτέλεσης.

Η ανάγκη δικαστικής παρέμβασης

Η δικαστική παρέμβαση σε περιπτώσεις καταχρηστικής συμπεριφοράς των πιστωτών αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Η απονομή δικαιοσύνης καλείται να αποκαταστήσει την ισορροπία μεταξύ των συμβαλλομένων, επιβάλλοντας την τήρηση της αρχής της αναλογικότητας, διασφαλίζοντας την ουσιαστική εφαρμογή της εξωδικαστικής διαδικασίας. Η εν λόγω απόφασεις  δημιουργούν ένα δεδικασμένο που ενισχύει τη θέση των οφειλετών, καθιστώντας σαφές ότι η καταχρηστική συμπεριφορά δεν θα παραμένει ατιμώρητη.

Προτάσεις για ενίσχυση του Θεσμικού Πλαισίου

Οι αποφάσεις  αναδεικνύουν  και την ανάγκη θεσμικής ενίσχυσης της εξωδικαστικής διαδικασίας. Προτείνονται τα εξής:

1. Υποχρεωτική αποδοχη της εξωδικαστικής ρύθμισης μέσω του Ν 4738/2020 από τους πιστωτές και για τους μη ευάλωτους δανειολήπτες .
2. Δημιουργία ανεξάρτητης εποπτικής αρχής που θα παρακολουθεί την εφαρμογή του Ν. 4738/2020 και του ΚΔΤ.
3. Ενίσχυση της διαφάνειας μέσω υποχρέωσης παροχής πληροφοριών στους οφειλέτες σχετικά με τη διαδικασία ρύθμισης ανά πάσα στιγμή και χωρίς χρονοβόρες και δαπανηρές διαδικασίες .
4. Δημιουργία μηχανισμού εναλλακτικής επίλυσης διαφορών με δεσμευτικό χαρακτήρα για τους δανειστές, σε περίπτωση αποτυχίας διαπραγμάτευσης.

Συμπερασματικά, οι αποφάσεις ΜΠρΑθ 2678/2024 και ΜΠρΘεσ 10.589/2024 αποτελούν  ένα βήμα προς την κατεύθυνση της δικαστικής προστασίας από καταχρηστικές πρακτικές. Η εφαρμογή της εξωδικαστικής διαδικασίας πρέπει να ενισχυθεί με ουσιαστική συμμετοχή των χρηματοδοτικών φορέων και να επιβάλλεται όπου η καταχρηστική άσκηση δικαιωμάτων καθίσταται εμφανής. Η δικαιοσύνη, για ακόμη μια φορά, αποδεικνύεται ο εγγυητής της ομαλής λειτουργίας του δικαίου, προστατεύοντας τα δικαιώματα των πολιτών και αποκαθιστώντας την εμπιστοσύνη στους θεσμούς.

*Της Κατερίνας Φραγκάκη, Δικηγόρου Παρ’ Αρείω Πάγω

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr