Κωνσταντίνος Γώγος: Μη κρατικά πανεπιστήμια – Μερικές αλήθειες

Ήμουν ένας από τους επιτυχόντες στις πανελλαδικές εξετάσεις, γεγονός το οποίο με οδήγησε στην είσοδό μου στη νομική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Θα ήταν επομένως εύλογο να σκεφθεί κανείς πως η στήριξη ενός Δημόσιου Πανεπιστημιακού Συστήματος θα ήταν προτεραιότητά μου. Δε διαφωνούμε όταν λέμε ότι θα πρέπει να επιδιώξουμε τη στήριξη της δημόσιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, αντιθέτως θα πρέπει να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας προκειμένου να σταματήσουμε αυτή την «μαυρίλα» των καταλήψεων, της ανομίας και του βανδαλισμού της δημόσιας περιουσίας.

Τι ισχύει όμως με τα μη κρατικά – μη κερδοσκοπικά εκπαιδευτικά ιδρύματα;

       Βασικό νομοθέτημα που κρίνει τη δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων αποτελεί το Σύνταγμά μας. Συγκεκριμένα, το άρθρο 16 του Συντάγματος απαγορεύει ρητά τη δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί μάλιστα από σχετικές αποφάσεις του ΣτΕ (ενδεικτικά αναφέρονται: ΣτΕ, Ολ 2274/1990, 3457/1998)

       Ωστόσο, το Σύνταγμα μας δεν είναι στείρες λέξεις ξεχασμένες από το χρόνο. Αλλά βασίζεται σε γενικές κατευθυντήριες γραμμές, οι οποίες και εξειδικεύονται με βάση την τρέχουσα επικαιρότητα. Επομένως, σαφώς και υπάρχουν στεγανά, όμως τα άρθρα πολλές φορές αλληλοσυνδέονται με αποτέλεσμα η απλή ανάγνωση ενός άρθρου να μην επαρκεί για την επίλυση ενός τόσο σύνθετου πρακτικού ζητήματος.

       Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα η εφαρμογή του άρθρου 28 παρ 2 και 3 του Συντάγματος. Όπου το ίδιο το Σύνταγμά μας επιτρέπει για λόγους δημοσίου συμφέροντος να καμφθούν διατάξεις του, υπό στενές βέβαια πλειοψηφικές νομοθετικές πρωτοβουλίες. Το σίγουρο είναι πως το Σύνταγμα αναγνωρίζει ότι οι διεθνείς σχέσεις και συνθήκες πολλές φορές μπορεί να είναι προς όφελος του εθνικού συμφέροντος, δίνοντας ασφαλιστικές δικλείδες για την επίλυση σοβαρών εθνικών θεμάτων.

       Επομένως, από το ίδιο το Σύνταγμα απορρέει η δυνατότητα κάμψης διατάξεων προς όφελος του Ελληνικού Λαού.

Η συμμετοχή της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην συμφωνία GATS. 

       Από μόνη της η συμμετοχή της ώρας μας στην Ευρωπαϊκή ένωση και τη συμφωνία GATS προϋποθέτει ότι είμαστε διατεθειμένοι να κάμψουμε εθνικές κρίσεις προκειμένου να συνταχθούμε για λόγους εθνικού συμφέροντος με τη γενικότερη στρατηγική που απορρέει είτε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, είτε από τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια είτε από τις διεθνείς συμβάσεις.

       Πρακτικά δηλαδή, ως κράτους, έχουμε αποδεχθεί και δεσμευθεί να τηρούμε τις υποχρεώσεις μας προς το ευρωπαϊκό και διεθνές στερέωμα, υπό την προϋπόθεση του εθνικού συμφέροντος με τροποποίηση της νομοθεσίας όπου και όταν απαιτείται.

Η πρόσφατη νομολογία από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Προσφάτως, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήρθε να δικαιώσει τις θέσεις όλων αυτών που αντιλαμβάνονται την εκπαίδευση όχι σαν κρατικό μονοπώλιο, γνωρίζοντας με τη σχετική απόφασή της ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν αποτελεί προνόμιο του κράτους μέλους.

Με της σχετική απόφασή του (C 66/18-2020), το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) έκρινε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση και κατ΄ επέκταση η Ουγγαρία είναι συμβαλλόμενο μέρος της Γενικής Συμφωνίας για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών (GATS) του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, που τέθηκε σε ισχύ το 1995.

Προϋπόθεση της συμφωνίας αποτελεί η απαίτηση τα μέλη του ΠΟΕ να μην τροποποιούν τους όρους ανταγωνισμού εις βάρος προμηθευτών από τρίτες χώρες. Κατόπιν αυτού το δικαστήριο έκρινε ότι η «απαίτηση προηγούμενης συνθήκης με την χώρα, όπου εδρεύει το αλλοδαπό πανεπιστήμιο» της Ουγγαρίας συνιστά παραβίαση του άρθρου XVII της GATS. Το ίδιο ισχύει για τον δεύτερο όρο της Ουγγαρίας, ήτοι την απαίτησή το αλλοδαπό – μητρικό πανεπιστήμιο να παρέχει εκπαίδευση στο κράτος όπου έχει την έδρα του. Ως προς το δεύτερο αυτό σκέλος, το δικαστήριο διαπίστωσε παραβιάσεις και του άρθρου 49 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ελευθερία εγκατάστασης) και του άρθρου 16 της οδηγίας της ΕΕ για τις υπηρεσίες.

Η πραγματικότητα σήμερα. 

       Κατόπιν όλων των ανωτέρω καθίσταται σαφές πως η Ελλάδα δεσμεύεται από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τις αντίστοιχες δικαστικές αποφάσεις. Παράλληλα, δεσμεύεται από τις διεθνείς συνθήκες στις οποίες συμμετέχει. Παράλληλα, το Σύνταγμά μας υπό προϋποθέσεις επιτρέπει την κάμψη διατάξεών του υπό το πρίσμα του δημοσίου συμφέροντος και πάντα με συγκεκριμένες νομοθετικές ποσοστώσεις.

       Μετά την έκδοση επομένως της ανωτέρω περιγραφόμενες απόφασης η χώρα μας οδηγείται σε μία κατάσταση όπου πρέπει να αποφασίσει αν θα λύσει νομοθετικά ένα ζήτημα δεκαετιών μόνη της ή θα αναγκαστεί να μετατραπεί σε ζήτημα εκδίκασης από τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια, συγκρινόμενη με τη σημερινή Ουγγαρία. Και αυτό πρακτικά θα συμβεί από τη στιγμή που οποιαδήποτε προσφυγή στη Δικαιοσύνη και δη στο ΣτΕ θα οδηγήσει στην αποστολή προδικαστικού ερωτήματος στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Ωστόσο, το τελευταίο έχει ήδη νομολογήσει.

       Άρα η επιλογή της νομοθετικής παρέμβασης υπό τους όρους και τους κανόνες του Συντάγματος για επίλυση του θέματος με τη δημιουργία μη κρατικών – μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων μοιάζει απόλυτα συνυφασμένη με το νομικό μας σύστημα και δε θα οδηγήσει να παρασύρουμε τη χώρα μας στα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια που έχουν ήδη νομολογήσει.

*Κωνσταντίνος Χ. Γώγος, Δικηγόρος Αθηνών, Μέλος του ΔΣ της Ένωσης Ποινικολόγων και Μαχόμενων Δικηγόρων 

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr