Κωνσταντίνος Τσιάρας: H τεχνητή νοημοσύνη στα δικαστικά συστήματα

Του Κωνσταντίνου Τσιάρα*

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ.

Είναι εδώ και αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο επεξεργαζόμαστε πληροφορίες και δεδομένα. Είναι εδώ και επηρεάζει τις επιλογές μας. Τις επιλογές που κάνουμε ως επαγγελματίες, ως καταναλωτές και, εν γένει, ως πολίτες. Αλλάζει, όμως ταυτόχρονα τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία κάνει τις επιλογές της, τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις και υλοποιούνται οι δημόσιες πολιτικές, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν οι κυβερνήσεις και, εντέλει, τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί,τελικά,η ίδια η δημοκρατία μας.

Είναι περισσότερο από προφανές ότι η αυξανόμενη διείσδυση της τεχνητής νοημοσύνης στην καθημερινότητά μας κομίζει σημαντικά οφέλη. Παραμονεύουν όμως και κίνδυνοι που απειλούν τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών,το Κράτος Δικαίουκαι την ποιότητα της δημοκρατίας μας.

Η ψηφιακή μετάβαση και ο ηλεκτρονικός μετασχηματισμός του Κράτους μας καθυστέρησε αρκετά. Η τεχνητή νοημοσύνη, όμως, είναι ήδη εδώ,και στον χώρο της Δικαιοσύνης, δεδομένου, άλλωστε, ότι η χώρα μας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι μιας Ευρώπης που ήδη κάνει τα επόμενα της βήματα στο χώρο της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών στα δικαστικά συστήματα.

Σε αυτή τη μεγάλη πρόκληση, η θέση της ελληνικής κυβέρνησης είναι απολύτως ξεκάθαρη.

Θέση, την οποία είχα την ευκαιρία να διατυπώσω στο Συμβούλιο της Ευρώπης για την τεχνητή νοημοσύνη, που έλαβε χώρα τον περασμένο Δεκέμβρη στο Παρίσι.

Τίποτα και κανείς δεν μπορεί να μετατοπίσει και να υποκαταστήσει την ανεξάρτητη δικανική κρίση.

Τίποτα και κανείς δεν μπορεί να θίξει τον εξατομικευμένο χαρακτήρα της δικαστικής απόφασης, που προϋποθέτει την συμμετοχή του ανθρώπινου παράγοντα στην απονομή του δικαίου.

Κανείς και ποτέ, δεν μπορεί και δεν πρέπει να αποστερήσει από τον πολίτη τον φυσικό του δικαστή. Και κανείς και ποτέ δεν μπορεί να αποστερήσει από τον δικαστή τον δικαιοδοτικό του ρόλο, που αποτελεί θεμελιώδη κανόνα της δημοκρατικής αρχής και του κράτους δικαίου.

Τίποτα και κανείς, όμως, δεν δικαιούται να καθυστερήσει την εξέλιξη της τεχνολογίας και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της δικαιοσύνης.

Αντίθετα, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε όλες τις διαθέσιμες τεχνολογικές λύσεις και να ενσωματώσουμε στο δικαιοδοτικό μας σύστημα όλα τα ψηφιακά εργαλείαπροκειμένου να επιτύχουμε την επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης, χωρίς την παραμικρή έκπτωση στην ποιότητα των αποφάσεων της.

Αυτή ακριβώς είναι η υποχρέωση μιας σύγχρονης Πολιτείας, η οποία οφείλει να βρει τη «χρυσή τομή».

Να βρει τηνισορροπία ανάμεσα σε ένα κόσμο που μεταβάλλεται με ταχύτατους ρυθμούς από τη μια και στις αδιαπραγμάτευτες αρχές και αξίες της δημοκρατίας που μένουν αλώβητες στο χρόνο, από την άλλη.

Παρά τα σημαντικά βήματα που έχουν γίνει το τελευταίο διάστημα, η ψηφιακή δικαιοσύνη στην Ελλάδα είναι ακόμα σε πρώιμο στάδιο.

Εντούτοις, η σημερινή εκδήλωση για την παρουσίαση του Ευρωπαϊκού Χάρτη Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα δικαστικά συστήματα δεν αφορά σε κάτι που βρίσκεται εκτός των δυνατοτήτων του εθνικού δικαιοδοτικού μας συστήματος.

Συνιστά όμως την υπόμνηση μιας επιτακτικής ανάγκης: της ανάγκης να προχωρήσουμε με γοργούς ρυθμούς για να κερδίσουμε τον χαμένο χρόνο και να καλύψουμε το χαμένο έδαφος.

Να διανύσουμε την απόσταση που μας αναλογεί, με σταθερότητα και ορθολογισμό. Με όρους ασφάλειας, που δεν θα διακινδυνεύσουν, αλλά θα προασπίσουν την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και θα την εξοπλίσουν με νέα και αποτελεσματικά τεχνολογικά εργαλεία για να επιτελέσει με ταχύτητα και ποιότητα το έργο της.

Προς αυτή την κατεύθυνση, εφαρμόζουμε προγράμματα και υλοποιούμε πολιτικές που θα διευκολύνουν τη διείσδυση των νέων τεχνολογιών στο εθνικό δικαστικό μας σύστημα.

Έχοντας αξιοποιήσει πλήρως τις ρήτρες ανοίγματος της σχετικής Οδηγίας, η χώρα διαθέτει πλέον ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, εφαρμόζοντας τον οικείο Κανονισμό της ΕΕ, ενώ ήδη λειτουργεί νομοπαρασκευαστική επιτροπή για την ενσωμάτωση των αναγκαίων τροποποιήσεων που απαιτούν οι τεχνολογικές εξελίξεις.

Παράλληλα, δρομολογείται η επέκταση του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων Πολιτικής και Ποινικής Δικαιοσύνης σε όλες τις Εισαγγελίες και τα Δικαστήρια της χώρας, ενώ έχει εγκριθεί η αναβάθμιση του Ολοκληρωμένου Συστήματος Διαχείρισης Δικαστικών Υποθέσεων της Διοικητικής Δικαιοσύνης.

Στο τρέχοντα χρόνο, μετά την ψήφιση του Ν. 4700/2020, συγκροτούμε το Γραφείο για τη Συλλογή και την Επεξεργασία Στατιστικών Δεδομένων για τη Δικαιοσύνη θεσπίζοντας όλες τις αναγκαίες ρυθμίσειςέτσι ώστε να έχουμε στη διάθεσή μας αξιόπιστα στατιστικά δεδομένα για την μέτρηση και αξιολόγηση της απόδοσης της δικαιοδοτικής λειτουργίας στη χώρα μας.

Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Δεοντολογίας για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης στα δικαστικά συστήματα και στο περιβάλλον τους που επιμελήθηκε ο Σύμβουλος Επικρατείας και Διευθυντής του Νομικού Γραφείου της Προεδρίας της Δημοκρατίας κ. Κωνσταντίνος Κουσούλης ως Πρόεδρος της Διαρκούς Επιστημονικής Επιτροπής για την Τεχνητή Νοημοσύνη του Υπουργείου Δικαιοσύνης και κρατάτε σήμερα στα χέρια σας δεν είναι μόνο η μετάφραση της εργασίας που έχει συντελεστεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης και της αρμόδιας Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αποτελεσματικότητα της δικαιοσύνης. Επιτελεί ταυτόχρονα τρεις κρίσιμους ρόλους:

Πρώτον, οριοθετεί πλήρως και με σαφήνεια το πλαίσιο μέσα στο οποίο το εθνικό μας σύστημα απονομής της δικαιοσύνης θα κάνει τα επόμενά του βήματα προς τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με σεβασμό στην ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και στα δικαιώματα των διαδίκων.

Δεύτερον, επιτελεί έναν αναγκαίο παιδαγωγικό ρόλο. Μετατρέπει μια σειρά από τεχνικές και δυσνόητες έννοιες, σε έννοιες κατανοητές και εύληπτες. Όχι μόνο για τους δικαστικούς λειτουργούς αλλά και για τους πολίτες που έχουν αναζητήσεις ως προς τις επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στη λειτουργία του κράτους και τη δημοκρατία.

Και τρίτον, καλλιεργεί το έδαφος. Προετοιμάζει όλους τους παράγοντες της δίκης, τους διαδίκους, τους δικαστές, τους δικαστικούς υπαλλήλους και τους δικηγόρους για την επερχόμενη εποχή. Δημιουργεί το περιβάλλον που είναι αναγκαίο για να ευδοκιμήσουν και στη χώρα μας οι νέες πολιτικές που σχεδιάζουμε και οι οποίες ήδη εφαρμόζονται σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης αποδίδει μεγάλη σημασία στον χάρτη δεοντολογίας για τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης.

Για τον λόγο αυτό, ήδη έχει δρομολογηθεί η διανομή περισσοτέρων των 4.000 αντιτύπων που θα καλύψει το σύνολο, σχεδόν, των δικαστικών λειτουργών σε όλη την επικράτεια. Παράλληλα, η πολύ σημαντική προσπάθεια της επιτροπής στην οποία προήδρευσε ο Κωνσταντίνος Κουσούλης θα βρίσκεται από τις επόμενες ημέρες αναρτημένη στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης ώστε να έχει πρόσβαση σε αυτή ολόκληρος ο νομικός κόσμος, αλλά και όλοι οι συμπολίτες μας.

Κύριε Κουσούλη, σας ευχαριστώ από καρδιάς, τόσο εσάς όσο και τα μέλη της Διαρκούς Επιστημονικής Επιτροπής για την εξέταση των επιπτώσεων της εισαγωγής της τεχνητής νοημοσύνης στα δικαστικά συστήματα για την πολύ σημαντική σας συνεισφορά.

*Υπουργός Δικαιοσύνης

(Ομιλία του στις 30.7.2020 κατά την παρουσίαση του Ευρωπαϊκού Χάρτη Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα δικαστικά συστήματα)

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr