Λίνα Παπαδοπούλου: “Θεσμικά μετέωρη και νομικά έωλη η γνωμοδότηση Ντογιάκου”

Ο Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου κ. Ντογιάκος στη γνωμοδότησή του σημειώνει ότι η αρμοδιότητα της διαχείρισης αιτημάτων πολιτών που αφορούν τυχόν άρση του απορρήτου των επικοινωνιών τους ανήκει «πλέον» σε τριμελές όργανο, αποτελούμενο από δύο εισαγγελικούς λειτουργούς και τον Πρόεδρο της ΑΔΑΕ. Το «πλέον» αναφέρεται στην ψήφιση του νέου Ν 5002/2022. Ωστόσο, ο νόμος αυτός δεν μπορεί να τροποποιήσει τη συνταγματική διάταξη του άρθρου 19 Σ και ειδικότερα τη 2η παράγραφο αυτού που προβλέπει την ύπαρξη και λειτουργία της ΑΔΑΕ. Κάτι τέτοιο έρχεται σε αντίθεση με την ιεραρχία των κανόνων δικαίου και την τυπική υπεροχή του Συντάγματος.

Και ναι μεν έχει δίκαιο ο κ Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ότι το άρθρο 19 §2 δεν δίνει «λευκή επιταγή», αλλά προβλέπει την έκδοση εκτελεστικού νόμου, με τον οποίο να εξειδικευτεί η συνταγματική διάταξη. Πρόκειται για τον Ν 3115/2003, βάσει του οποίου η ΑΔΑΕ συστήνεται, συγκροτείται και επωμίζεται σειράς αρμοδιοτήτων (βλ ιδίως άρθρο 6 αυτού). Ο νέος Ν 5002/2022 δεν καταργεί τον συστατικό της ΑΔΑΕ Ν 3115/2003, ούτε και, συνεπώς, αφαιρεί κάποιες από τις εκεί προβλεπόμενες αρμοδιότητες της Αρχής. Δηλωμένος σκοπός του είναι (άρθρο 1) μεταξύ άλλων «α) η θωράκιση και ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας άρσης του απορρήτου των επικοινωνιών σύμφωνα με το δεύτερο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 19 του Συντάγματος». Ο νέος νόμος, λοιπόν, εξειδικεύει την παρ. 1 του άρθρου 19, ενώ ο συστατικός της ΑΔΑΕ νόμος του 2003 είναι εκτελεστικός της παρ. 2 του άρθρου 19.

Η τυχόν αντισυνταγματικότητα του νέου νόμου, και ειδικότερα της διαδικασίας ενημέρωσης του θιγόμενου προσώπου μετά την παρέλευση τριετίας από την άρση του απορρήτου του, με κριτήριο τόσο το ελληνικό (τυπικό) Σύνταγμα όσο το ουσιαστικό, που συμπληρώνεται και από άλλες διεθνείς συμβάσεις και ιδίως την ΕΣΔΑ, μένει να κριθεί στο μέλλον. Το σίγουρο είναι, πάντως, πως ο νόμος αυτός ούτε καταργεί αλλά ούτε και θα μπορούσε, με τρόπο που δεν θα αντέβαινε στο Σύνταγμα, να καταργήσει τον συστατικό της ΑΔΑΕ νόμο ή να αφαιρέσει από την Αρχή τόσες και τέτοιες ουσιαστικές αρμοδιότητες, προκειμένω να την καταστήσει ένα «πουκάμισο αδειανό», να της αφαιρέσει δηλαδή την ουσιαστική της αρμοδιότητα να «διασφαλίζει το απόρρητο της παραγράφου 1» του άρθρου 19 Σ.

Από εκεί και πέρα, η έκδοση της Γνωμοδότησης του ανώτατου εισαγγελικού λειτουργού στην παρούσα συγκυρία, παρότι προφανώς μη δεσμευτική, εγείρει ερωτήματα σκοπιμότητας, ιδίως δε επειδή συνοδεύεται και από επισήμανση ποινικών συνεπειών, εν είδει φόβητρου προς πάσα κατεύθυνση. Το λιγότερο, ίσως, αλλά όχι ασήμαντη είναι μια ένσταση θεσμικής αισθητικής κατά ενός τέτοιου εκφοβισμού, που απευθύνεται πρωτίστως σε έναν πρώην συνάδελφο, τον ε.τ. Αντιπρόεδο του Συμβουλίου της Επικρατείας και νυν Πρόεδρο της Αρχής, Χρήστο Ράμμο, έναν κρατικό λειτουργό που έχει συστηματικά αποδείξει, με τη θεσμική του λειτουργία, ότι ενυλώνει όχι μόνον τη συνταγματική νομιμότητα αλλά και υψηλού ήθους προσήλωση στο δημόσιο συμφέρον και μόνον. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι το περιεχόμενο και το πλαίσιο (content and context) των λόγων του κ Εισαγγελέα συνιστά τόσο μια θεσμικά μετέωρη και νομικά έωλη απόπειρα αποτρεπτικής παρέμβασης στη λειτουργία μιας συνταγματικά κατοχυρωμένης ανεξάρτητης αρχής όσο και μια στρέβλωση της δικαιοπολιτικής συζήτησης σχετικά με τις επισυνδέσεις πολιτικών προσώπων, με την επιστράτευση του νομικού κύρους που ο θεσμός της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου δικαιωματικά κατέχει. Κύρος που, πρώτος απ’ όλους, ο φορέας αυτού του σημαντικού θεσμού καλείται να περιφρουρήσει.

Λίνα Παπαδοπούλου, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Συνταγματικού Δικαίου του ΑΠΘ

*Πρωτοδημοσιεύτηκε στο ethnos.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr