Λουκάς Αποστολίδης: Τα «ληστρικά» επιτόκια υπερημερίας βασανίζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις

Από την έναρξη της οικονομικής κρίσης, τα «ληστρικά» επιτόκια υπερημερίας με γεωμετρική μέθοδο (20%) αύξησαν το μέγεθος των λεγόμενων «κόκκινων δανείων». Ένα εκατομμύριο διακόσιες χιλιάδες (1 δις 200 χιλ.) νοικοκυριά και επιχειρήσεις δοκιμάζονται κοινωνικά και οικονομικά κάτω από το δυσβάσταχτο βάρος των κόκκινων δανείων. Μια σημαντική θεσμική παρέμβαση για τα κόκκινα δάνεια και προπάντων για την προστασία της πρώτης κατοικίας υπήρξε ο νόμος Κατσέλη. Με μικρές βελτιώσεις ο ίδιος νόμος, άντεξε με κάποιες παρατάσεις μέχρι την ψήφιση του νόμου για το νέο πτωχευτικό κώδικα, για εξυγίανση των επιχειρήσεων, καθώς και για τη «δήθεν» προστασία της πρώτης κατοικίας. Ο νέος πτωχευτικός νόμος δυστυχώς έχει αποτύχει ολοσχερώς. Ελάχιστες αιτήσεις συμβιβαστικής επίλυσης που εξέτασε είχαν θετική έκβαση. Το τρίγωνο του διαβόλου, οικονομική κρίση, πανδημία και νυν δυσβάσταχτη ακρίβεια, έχει περιορίσει βασανιστικά την αγοραστική δύναμη των πολιτών, των ελεύθερων επαγγελματιών και επιχειρήσεων. Η αδυναμία ανταπόκρισης των δανειοληπτών στις δανειακές υποχρεώσεις είναι προφανής. 

Αυτή η κατάσταση, που υφίσταται σήμερα, έχει ήδη οδηγήσει σε νέο κύμα κόκκινων δανείων. Οι αρμόδιοι δηλώνουν για 6 δις ευρώ. Αν δεν αντιμετωπιστεί  αυτό το φαινόμενο με τολμηρές θεσμικές παρεμβάσεις ο όγκος των κόκκινων δανείων θα αυξάνεται συνεχώς. Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης, κοινωνικές, οικονομικές, οικογενειακές και ψυχοσωματικές, ήδη δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα αντίδρασης και αγανάκτησης πολιτών και εταιρειών. Ιδιαίτερα όταν η φτώχεια συνοδεύεται με την κατάσχεση πρώτης κατοικίας δημιουργούν σοβαρές κοινωνικές συγκρούσεις. Το περιβάλλον της ακρίβειας σε ενέργεια και τον διατροφικό κύκλο, από την παραγωγή έως την κατανάλωση, δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες για κοινωνικές συγκρούσεις. Κοινωνική αναστάτωση που μπορεί να οδηγήσει σε γεγονότα της έναρξης της κρίσης 2008-2009. Πολιτεία και πολιτικά κόμματα οφείλουν να αφουγκρασθούν και να αντιμετωπίσουν το κύμα της ανθρωπιστικής κρίσης. Τα «κόκκινα» δάνεια φαίνεται να ξεφορτώθηκαν οι τράπεζες, τοποθετώντας στη θέση τους διαχειριστές τα funds. Σκοπός τους να εξυγιανθούν οι ίδιες και ζητούν από τους πολίτες να αποταμιεύουν με επιτόκια 0,2%, να δανείζουν με 6-7% (με εγγυήσεις) και όταν καθίσταται κάποιος υπερήμερος να κερδοφορούν με τον ανατοκισμό «ληστρικά» επιτόκια του 20%. Όσο για τις συνέπειες στην κοινωνία και την οικονομία, νίπτουν τας χείρας. Αν βουλιάζουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις, διόλου δεν νοιάζει το τραπεζικό σύστημα. Όταν όμως βούλιαζαν οι τράπεζες από την οικονομική κρίση τα δις έτρεχαν ποτάμι για να συντηρηθεί το σύστημα. Το «μάρμαρο» πλήρωσαν οι πολίτες. Τώρα που το ποτάμι των κόκκινων δανείων απειλεί νοικοκυριά και επιχειρήσεις; Η Πολιτεία και οι τράπεζες παρακολουθούν ως θεατές αυτή την κατάσταση, λέγοντας στους καταναλωτές στερεότυπα «βρείτε τα με τους διαχειριστές των δανείων». Σε αυτές τις συνθήκες είναι επιτακτική ανάγκη κοινωνική να ληφθούν άμεσα τολμηρά μέτρα. Χρέος της Πολιτείας να ανακόψει το κύμα των νέων κόκκινων δανείων (ήδη 6 δις). Με τολμηρές νομοθετικές ρυθμίσεις να πάρει μέτρα αποτελεσματικά προστατεύοντας τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις από τη φτώχεια και τη χρεοκοπία. Η γεωμετρική αύξηση των τόκων υπερημερίας που με τη διαδικασία του ανατοκισμού φθάνουν ακόμη στο 20%, διογκώνουν τα δάνεια των δανειοληπτών και καθιστούν αδύνατη την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων. Δεν έχουν τίποτε να ζηλέψουν οι τράπεζες από τους «κοινούς τοκογλύφους», αφού εξασφαλίζουν «νόμιμα» περισσότερα κέρδη. Την κατάσταση αυτή επιδεινώνει η ακρίβεια και τη φτώχεια για τους πολίτες. Στον επιχειρηματικό κόσμο και ιδιαίτερα στις ΜΜΕ επιχειρήσεις το 1/3 βρίσκεται στην κόκκινη ζώνη για χρεοκοπία και απολύσεις προσωπικού. Το τραπεζικό περιβάλλον είναι απαγορευτικό για τις επιχειρήσεις που βρίσκονται στο κόκκινο, διότι δεν μπορούν να δανειοδοτούνται. Μάλιστα πολλές από αυτές δεν μπορούν να ανταποκριθούν ούτε για να πληρώσουν τις επιστρεπτέες χορηγήσεις. Όσες βέβαια από τις ΜΜΕ επιχειρήσεις έχουν τις προϋποθέσεις, αφού πρώτα απ’ όλα υπάρξουν εγγυήσεις, τα επιτόκια βρίσκονται στα ύψη. Το κόστος της χρηματοδότησης γίνεται μεν δυσβάσταχτο, αλλά αναγκαίο κακό για να μην κλείσουν την επιχειρηματική τους δραστηριότητα. 

Οι πλειστηριασμοί, με την αντικειμενική αδυναμία για τα φτωχά νοικοκυριά, που «χαροπαλεύουν», συνθέτουν έναν εκρηκτικό κοινωνικό μίγμα. Αν δεν αντιμετωπιστεί θα υπάρξουν κοινωνικές ταραχές, όχι επικοινωνιακές, αλλά πραγματικές που αφορούν τη σωτηρία της στέγης για τον φτωχό και τον περιθωριοποιημένο. Βέβαια υπάρχουν και φωνές δήθεν της λογικής, ότι αφού δεν μπορούσαν γιατί πήρανε δάνειο, λησμονούν όμως να αναφέρουν ότι οι οικονομικές συνθήκες λήψης των δανείων ήταν διαφορετικές.

Στον δημόσιο λόγο κομμάτων, φορέων, ειδικών και πολιτών ακούγονται διάφορες προτάσεις για τη διαχείριση αυτής της κατάστασης που απειλεί την κοινωνική συνοχή.

Για την πρώτη κατοικία θεσμική παρέμβαση ενός νέου νόμου Κατσέλη με βελτιώσεις και ρυθμίσεις για 120δόσεις, προς ασφαλιστικά ταμεία και τράπεζες. Για τον επιχειρηματικό κόσμο είναι σημαντική μια επικαιροποίηση και βελτίωση του ν. 3259/2004, των διατάξεων ούτως ώστε επί αλληλόχρεου λογαριασμού, και άλλων μορφών δανειοδότησης, ως συνολική οφειλή να υπολογίζεται ως το τριπλάσιο της οφειλής. Να τεθεί οροφή στον ξέφρενο ανατοκισμό, το τριπλάσιο του αρχικού κεφαλαίου της οφειλής και αφού βέβαια αφαιρεθούν οι καταβολές που έχουν πραγματοποιηθεί.

Άμεσα μέτρα ο περιορισμός του ανατοκισμού, διότι δημιουργεί πραγματικά δυσβάσταχτο μέγεθος στα ληξιπρόθεσμα δάνεια νοικοκυριών ή επιχειρήσεων. Τουλάχιστον για τη δύσκολη κατάσταση που περνάμε με την καταβολή σημαντικού μέρους του κεφαλαίου, να αποσβέννυνται αναλογικά οι τόκοι.

Ιδιαίτερα για την πρώτη κατοικία ο πτωχευτικός κώδικας, όχι μόνον δεν λειτούργησε θετικά, τουναντίον δημιούργησε προβλήματα φτωχοποίησης των δανειοληπτών.

Μάλιστα όταν η ρύθμιση να χάνει κάποιος το σπίτι, να μένει με ενοίκιο μέχρι και 12 χρόνια και μετά να έχει το δικαίωμα να το αγοράσει ξανά με τιμές αγοράς και όχι όπως κάποιο fund «μισοτιμής».

Σε αυτή την κατάσταση η Δικαιοσύνη για να περιορίσει τον εύκολο δρόμο των funds να προσχωρούν σε διαδικασίες και αναγκαστικά μέτρα εκτέλεσης με την απόφαση ΑΠ822/2022 έθεσε κάποιους φραγμούς. Η κυβέρνηση, αν και πολύ θα το ήθελε να νομοθετήσει ενάντια στα όσα έκρινε το τμήμα του ΑΠ, αλλά έρχονται εκλογές, ανέθεσε στους άλλους (Τ.Α. κ.ά.) να φέρουν την υπόθεση να εκδικασθεί στην Ολομέλεια ΑΠ. Με παρέμβαση του ο Δ.Σ.Α., ότι η μεθόδευση για «α λα καρτ χρήση διατάξεων» που σκοπό θα έχουν την εξυπηρέτηση τραπεζών και εταιριών διαχείρισης απαιτήσεων, καταστρατηγεί τα δικαιώματα των δανειοληπτών. Η υπόθεση εκδικάζεται στις 26 Ιανουαρίου 2023.

Είναι καιρός πριν την βαρυχειμωνιά να κατανοήσει η Πολιτεία και προπάντων η κυβέρνηση ότι ο «κόμπος» έχει φθάσει στο χτένι.

*Λουκάς Θ. Αποστολίδης

Δικηγόρος, πρ. αντιπρόεδρος της Βουλής

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr