Μαγδαληνή Ρούμπου: Μάιος, 1 μήνας για την ορατότητα και τη συμπερίληψη, 4 συμβολικές ημέρες και μετά τι;

Ο μήνας Μάιος θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ο μήνας που εγκολπώνει σημειολογικά το μήνυμα της ορατότητας και της συμπερίληψης, δεδομένου ότι φέρει τουλάχιστον 4 σχετικούς συμβολικούς εορτασμούς. 

α. Μάιος: Ευρωπαϊκός Μήνας Πολυμορφίας. Καθιερώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να σηματοδοτήσει τη μακροπρόθεσμη δέσμευσή της για χώρους εργασίας που αγκαλιάζουν την πολυμορφία και για κοινωνίες που καταπολεμούν τις διακρίσεις. 

β. 5 Μαΐου: Ευρωπαϊκή Ημέρα Ανεξάρτητης Διαβίωσης (για τα άτομα με αναπηρία). Θεσμοθετήθηκε το 2014 στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από πρωτοβουλίες του ENIL (European Network of Independent Living) και του EDF (European Disability Forum).

Ανεξάρτητη διαβίωση σημαίνει πλήρης ένταξη και συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην κοινότητα και οι βασικοί πυλώνες πάνω στους οποίους οικοδομείται είναι η αποϊδρυματοποίηση, οι υπηρεσίες υποστήριξης της αναπηρίας, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού βοηθού, κι η επαγγελματική ένταξη, ώστε να εξασφαλίζεται η συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία σε κάθε έκφανση της ζωής.  

γ. 9 Μαΐου: ημέρα της Ευρώπης. Καθιερώθηκε σε ανάμνηση της από 9 Μαΐου 1950 Διακήρυξης του Γάλλου Υπουργού Εξωτερικών Ρομπέρ Σουμάν, που οδήγησε λίγο αργότερα στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ) και αποτέλεσε τη θρυαλλίδα για αυτό που σήμερα γνωρίζουμε ως Ευρωπαϊκή Ένωση. Κοινό τόπο των κρατών μελών αποτελούν οι ευρωπαϊκές αξίες, όπως αποτυπώνονται στο ά. 2 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, ήτοι η ανθρώπινη αξιοπρέπεια, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα, το κράτος δικαίου και ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

δ. 17 Μαΐου: Διεθνής Ημέρα κατά της ομοφοβίας, τρανσφοβίας και αμφιφοβίας. Το 2004 επελέγη η ημερομηνία αυτή σε ανάμνηση της 17ης Μαΐου 1990, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποφάσισε να μην θεωρείται ασθένεια η ομοφυλοφιλία. Η ορατότητα και η ενημέρωση της διεθνούς κοινής γνώμης για τις διακρίσεις που βιώνουν τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας βρίσκονται στο επίκεντρο της ημέρας αυτής.

Πέραν των επετείων για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, πού αληθινά βρίσκεται η Ευρωπαϊκή Ένωση στον δρόμο για τη συμπερίληψη;

1. Σήμερα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υιοθετήσει τη Στρατηγική για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες 2021 – 2030, η οποία οικοδομήθηκε πάνω στα αποτελέσματα της αντίστοιχης Στρατηγικής 2010 – 2020.

Δεδομένου ότι τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν ακόμη πολλά εμπόδια και είναι εκτεθειμένα στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, η Στρατηγική αυτή σκοπεί στο να εξασφαλιστεί ότι τα άτομα με αναπηρία απολαμβάνουν τα δικαιώματά τους, έχουν ίσες ευκαιρίες, αποφασίζουν πού, πώς και με ποιον θα ζουν κι ότι κινούνται ελεύθερα εντός της ΕΕ. 

Για τον σκοπό αυτό, η νέα στρατηγική περιλαμβάνει κάποιες εμβληματικές δράσεις, όπως ενδεικτικά η Ευρωπαϊκή Κάρτα Αναπηρίας για την εξασφάλιση της κατάλληλης υποστήριξης στα άτομα με αναπηρία, όταν μετακινούνται μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, η εξασφάλιση προσβάσιμης στέγης με υποστηριζόμενες υπηρεσίες εντός της κοινότητας ή προγράμματα προσωπικής βοήθειας, ενισχύοντας την ανεξάρτητη διαβίωση και την ένταξη στην κοινότητα, η θέσπιση ευρωπαϊκού πλαισίου για κοινωνικές υπηρεσίες αριστείας για τα άτομα με αναπηρία και η δημιουργία ψηφιακής πλατφόρμας αναπηρίας που θα συνδέει τις εθνικές αρχές και τις οργανώσεις για την αναπηρία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ειδικά για την πρόσβαση στην εργασία, η ΕΕ κάνει λόγο για ανάγκη ποιοτικών και βιώσιμων θέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό τα κράτη μέλη πρέπει να λάβουν μέτρα για την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των ατόμων με αναπηρία και τη διευκόλυνση μεταξύ άλλων της αυτοαπασχόλησης και της επιχειρηματικότητας για τα άτομα με νοητική και ψυχοκοινωνική αναπηρία, ενώ περαιτέρω πρέπει να αξιοποιηθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η πράσινη μετάβαση για τον σχεδιασμό απομακρυσμένων υπηρεσιών προς εξυπηρέτηση των ατόμων με αναπηρία, για την αποτελεσματική χρήση των οποίων απαιτείται η επένδυση στις ψηφιακές δεξιότητες των ατόμων με αναπηρία.

2. Ως προς τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, μόλις προ μηνός, τον Απρίλιο 2023, δημοσιεύθηκε η έκθεση προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην εφαρμογή της Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ 2020-2025, η οποία είχε υιοθετηθεί τον Νοέμβριο 2020 για την προώθηση της πολυμορφίας και για να μπορεί ο καθένας να αγαπά όποιο άτομο θέλει και να ζει ελεύθερα και με ασφάλεια.

Σύμφωνα με την έκθεση προόδου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί την πολυμορφία στην εργασία μέσα από την πλατφόρμα της Χάρτας Διαφορετικότητας. Στόχος της είναι να λειτουργήσει ως μέσο δέσμευσης για την προώθηση των ίσων ευκαιριών και της διαφορετικότητας σε κάθε εργασιακό περιβάλλον. Τα τελευταία δυόμιση χρόνια οι υπογραφές της Χάρτας έχουν υπερβεί τις 2.000 και αφορούν περισσότερους από 1.000.000 Ευρωπαίους εργαζομένους. Περαιτέρω, υλοποίησε δράσεις για την ενημέρωση των εθνικών αρχών σχετικά με τη δυνατότητα χρηματοδότησης προγραμμάτων στήριξης της συμμετοχής των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων στην απασχόληση και συνέστησε μεταξύ άλλων τη σύνταξη εθνικών σχεδίων δράσης για την ένταξη στην αγορά εργασίας των τρανς και ίντερσεξ ανθρώπων.

Σε επίπεδο νομοθετικής πρωτοβουλίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την 07.12.2022 ενέκρινε την πρόταση για την έκδοση Κανονισμού (εκκρεμεί) που αφορά στη θέσπιση κοινών κανόνων για τη δικαιοδοσία και το εφαρμοστέο δίκαιο αναφορικά με τη θεμελίωση της ιδιότητας του γονέα στα κράτη μέλη για τις οικογένειες που μετακινούνται μεταξύ των κρατών μελών για επαγγελματικούς ή άλλους λόγους, και κοινών κανόνων για την αναγνώριση δικαστικών αποφάσεων και δημόσιων εγγράφων που τεκμηριώνουν την απόδειξη της ιδιότητας του γονέα. Πρόκειται για ενέργεια με την οποία επιδιώκεται να εξασφαλισθεί ο ίδιος βαθμός προστασίας των δικαιωμάτων όλων των οικογενειών (αυτονοήτως και των ομόφυλων ζευγαριών) που μετακινούνται εντός των κρατών μελών και με την οποία παρέχεται τελικά αποτελεσματικότερη προστασία στα θεμελιώδη δικαιώματα του παιδιού σε διασυνοριακές καταστάσεις. 

Γιατί «αν είσαι γονέας σε μία χώρα, είσαι γονέας σε κάθε χώρα», όπως είχε πει χαρακτηριστικά η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν.

3. Η πλέον πρόσφατη εξέλιξη είναι η έγκριση της Οδηγίας για τη διαφάνεια των αμοιβών την 30.03.2023 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπου για πρώτη φορά ορίζονται στην ενωσιακή νομοθεσία οι διατομεακές διακρίσεις, ήτοι οι διακρίσεις λόγω φύλου σε συνδυασμό με οποιονδήποτε άλλο λόγο ή λόγους διάκρισης κατά των οποίων παρέχεται προστασία δυνάμει της οδηγίας 2000/43/ΕΚ ή της οδηγίας 2000/78/ΕΚ, και περιλαμβάνονται ως επιβαρυντικό στοιχείο για τον καθορισμό των κυρώσεων. Η οδηγία περιέχει επίσης διατάξεις που διασφαλίζουν ότι λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες των εργαζομένων με αναπηρία. Το τελικό κείμενο της συμφωνίας αναμένεται προς δημοσίευση στην επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ μέχρι τον Ιούνιο.

Τέλος, στην κατεύθυνση προάσπισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων είναι και η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να προσφύγει τον Δεκέμβριο του 2022 στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά της Ουγγαρίας, διότι η τελευταία τον Ιούνιο 2021 θέσπισε νόμο που απαγορεύει «την παρουσίαση ή την προώθηση» της ομοφυλοφιλίας και της αλλαγής φύλου σε ανηλίκους.

Η προσφυγή αυτή συνιστά μία σπάνια κίνηση υψηλού συμβολισμού, η οποία υποστηρίζεται από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στην οποία συμμετέχουν 15 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.

Αυτές οι πρωτοβουλίες σηματοδοτούν τον σαφή προσανατολισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διαμόρφωση μίας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, με ισότητα και σεβασμό στην πολυμορφία, χωρίς να παραγνωρίζεται όμως το γεγονός ότι υπάρχουν ουσιώδεις ελλείψεις στην ενωσιακή νομοθεσία στη διασφάλιση της ίσης μεταχείρισης εκτός του τομέα της απασχόλησης, ήτοι στους τομείς της κοινωνικής προστασίας, της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης και στην πρόσβαση σε προϊόντα και υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της στέγασης. Στην κατεύθυνση αυτή εκκρεμεί, ή ακριβέστερα, χρονίζει η έγκριση της πρότασης της Επιτροπής για Οδηγία (SEC(2008) 2180, SEC(2008) 2181) σχετικά με την ίση μεταχείριση εκτός του τομέα της απασχόλησης.

*Μαγδαληνή Σ. Ρούμπου, Νομικός – Επιθεώρηση Εργασίας Ανεξάρτητη Αρχή

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr