Μαρία Ντούμα: Αχαριστία δωρεοδόχου και ο Άρειος Πάγος

Απ΄ αφορμή την με αριθμό 20/2020 απορριπτική απόφαση  του Εφετείου Ανατολικής Κρήτης που πήρα  σε αγωγή  ανάκλησης δωρεάς λόγω αχαριστίας, με την απόρριψή της βασισμένη    εξ ολοκλήρου στην νομολογία του Αρείου Πάγου,  δηλαδή την 1361/2007  απόφασή του, αξίζει νομίζω  να σταθούμε   στις αρνητικές  κοινωνικές  συνέπειες   της νομολογίας αυτής, στην οποία  δυστυχώς προστέθηκε και 2^η απόφαση,  η   515/2020.

Ο εντολέας μου έμεινε με την απόρριψη διότι δεν τον ενθάρρυνα  μετά την 2^η απόφαση να ασκήσουμε αναίρεση.

Ο Άρειος Πάγος δέχεται με τις παραπάνω αποφάσεις του  ότι μετά παρέλευση δεκαετίας ή εικοσαετίας επέρχεται κτήση του δωρηθέντος ακινήτου από τον δωρεοδόχο, λόγω τακτικής ή έκτακτης, αντίστοιχα, χρησικτησίας και, επερχομένης της κτήσης  κυριότητας  βάσει χρησικτησίας, δεν μπορεί  πλέον ο δωρητής να ζητήσει ούτε αναμεταβίβαση  του δωρηθέντος ακινήτου  ούτε την  χρηματική αξία του,  διότι η χρησικτησία συνιστά νόμιμη αιτία διατήρησης του πλουτισμού απ΄ αυτόν.

Διαφωνώ πλήρως με την ερμηνεία αυτή των διατάξεων 505 επ. Α.Κ.   διότι το δικαίωμα για ανάκληση δωρεάς λόγω αχαριστίας ως  διαπλαστικό   είναι  απαράγραπτο και υπόκειται μόνο στην ειδική αποσβεστική προθεσμία  της απράκτου παρελεύσεως ενός έτους από της   γνώσεως  υπό του δωρητή του λόγου ανακλήσεως.

Επίσης όπου ο νομοθέτης ήθελε να προτάξει την διασφάλιση εμπράγματου δικαιώματος – και μόνο τρίτου ατόμου  όχι του συμβαλλομένου-  σε περίπτωση ακύρωσης σύμβασης, θεσμό παρόμοιο με την ανάκληση,  ρητώς το προέβλεψε, όπως στην διάταξη του άρθρου 184 Α.Κ.

Όμως εκτός από την δική μου παραπάνω  αντιπαράθεση –  ήδη απορριφθείσα – με ανακούφιση διάβασα  την, με διαφορετική θεωρητική προσέγγιση,  διαφωνία  του   ομότιμου  καθηγητή  Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου  Αθηνών  Μιχαήλ Π. Σταθόπουλου[1], με την   παραπάνω νομολογία του Αρείου Πάγου.  Ο καθηγητής υποστηρίζει ότι ο δωρεοδόχος ασκεί μόνο  «νομή κυρίου» και όχι «νομή χρησικτησίας» επομένως οι αποφάσεις του Αρείου Πάγου είναι «εσφαλμένες»  εξ αυτού του λόγου. Δεν δέχεται δηλαδή ότι ο δωρεοδόχος  αποκτά και κυριότητα λόγω χρησικτησίας με τα ως άνω απορριπτικά για την ανάκληση δωρεάς αποτελέσματα.

Το ίδιο εξ άλλου  υποστηρίζουν και οι περισσότεροι των συγγραφέων που αναφέρει στην μελέτη του ο καθηγητής.

Οι ρυθμίσεις του αστικού κώδικα για την ανάκληση δωρεάς  λόγω αχαριστίας του δωρεοδόχου, κατά την άποψή μου,  σκοπό έχουν  την διαχρονική διασφάλιση του δωρητή από ατιμωτικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές του δωρεοδόχου καθώς επίσης και  την θεμελίωση της ηθικής απαξίας της αγνωμοσύνης στην κοινωνική αντίληψη.

Επομένως, οι αποφάσεις αυτές -εκτός από την ευρέως αμφισβητούμενη ορθότητά τους από θεωρητικής άποψης-  αναιρούν και τους ως άνω νομοθετικούς σκοπούς οι οποίοι -εν όψει και της συνεχώς εντεινόμενης  κρίσης αξιών- πρέπει να ενδυναμώνονται με τις δικαστικές αποφάσεις.

*Η Μαρία Ντούμα είναι δικηγόρος και συγγραφέας

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr